De vogeltjes van Teke Bijlsma

„Improviseren is het spelen voor de vuist weg, zonder een vooraf uitgeschreven compositie. In de vrije fantasie is het musiceren alleen gebonden aan het onder handen zijnde thema waarbij ook de tekst zeggingskracht krijgt."

Zo denkt Teke Bijlsma over improviseren. Geheel in de stijl en bijna letterlijk overgenomen van zijn grote voorganger Piet van Egmond. Het is duidelijk dat Bijlsma daarbij onbekommerd zijn weg gaat, zich nauwelijks storend aan allerlei regels en beperkingen. Wanneer de tekst die hij onder handen heeft juicht, dan juicht zijn orgel; klaagt zijn thema, dan steunt zijn spel. „Ik hou ervan om in een loflied meteen flink uit te pakken", zei hij eens. Voor Teke Bijlsma is improviseren zo'n beetje een synoniem van orgelspel. Vorige week kwam zijn vijfde improvisatieplaat uit.

Waarom nu eens geen literatuur gespeeld? „Omdat je in dat geval niets nieuws brengt", verklaart Bijlsma. „Kijk, ik kan ook de Litanies van Alain op de plaat zetten, of de Dorische toccata van Bach, maar dat hebben zo velen vóór mij ook al gedaan. Daar komt nog bij dat je bij improvisaties de Boodschap aan de mensen over kunt brengen. Met dat standpunt hou ik ook rekening wanneer ik concerten geef. Het is toch duidelijk dat het publiek liever bekende orgelklanken hoort, gebaseerd op een psalm of een gezang, dan dat ze moeite moeten gaan doen om iets te zien in muziek van Messiaen of Duruflé. Nou, dan is het toch duidelijk, je speelt immers voor je publiek."

Ten bate van
Teke's vijfde improvisatieelpee kwam uit bij Cantilena onder nummer AG 2210. De opbrengst ervan is ten bate van het orgel in de Wilhelminakerk te Haarlem. Vorig jaar meldde Teke Bijlsma dat hij zich beijverde om de zo nodige restauratie van dat orgel op gang te brengen. De Haarlemse plannen zijn inmiddels sterk gewijzigd.

Bijlsma schrijft me daarover: „In verband met de slechte staat van het huidige orgel heeft de commissie van beheer besloten om over te gaan tot het kopen van het orgel uit de Hervormde Mathenesserkerk te Rotterdam. De opbouw zal geschieden door de firma Leeflang uit Apeldoorn. Het orgel uit Rotterdam heeft schitterend pijpwerk, en verkeert in uitstekende staat van onderhoud. Bovendien is het zeer geschikt voor onze Wilhelminakerk".

De bijgevoegde dispositie is indrukwekkend: 43 stemmen, verdeeld over drie klavieren en pedaal, systeem elektro-pneumatisch, bouwer De Koff.

Vogeltjes
„De vogels, trommels en klokken die u op de plaat hoort, zijn echt uit het orgel afkomstig hoor", verzekerde Bijlsma me bij voorbaat. En inderdaad, op het Rudolf Knol-orgel in Hasselt is Teke druk in de weer om alleriei koekoeken en nachtegalen elkaar toe te laten zingen („de papagaai van ds. Jac. van Dijk klom ervoor boven in zijn kooi"), de trommels en de klokken klinken levensecht. Wat men daar verder ook van vinden mag (voor mij hoeft het niet), het is zeer realistisch allemaal, in de stijl van Van Egmond.

Bijlsma heeft een groot voorstellingsvermogen. In het „Door de nacht van smart en zorgen" hoor je daadwerkelijk de stoet der pelgrims moeizaam voortschrijden, stap na stap. Jammer dat het idee met betrekking tot dit gezang niet nieuw is. Mulder deed het eerder. De plaat bevat bewerkingen over liedboeknummers, gezangen uit de Herv. bundel, volksliederen uit Wales en gelukkig ook vijf psalmen.

In de zwarte groeven is Bijlsma op muzikale wijze bezig om dat alles te omspelen, daarbij eindeloos gebruikmakend van het beroemde orgel. Voorop de hoes prijkt het Hasseltse orgel in een fraaie schilderij-versie van de hand van de 19-jarige Martin Boshuis, de achterzijde is helaas weinig informatief: niets over het orgel, niets over de organist. Jammer, een onbenutte kans.

De plaat kost ƒ 26,- incl. verpakkingsmateriaal en porti. Hij kan besteld worden bij Kosterij Wilhelminakerk, Gedempte Oude gracht 57 in Haarlem. Voor wie houdt van Bijlsma's verrichtingen en zeker voor wie het Haarlemse orgelbestand niet onverschillig is, hartelijk aanbevolen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen