Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Militaristische opvoeding begint al op de kleuterschool

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Militaristische opvoeding begint al op de kleuterschool

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

Oost-Duitsland noemt zichzelf graag „staat van de vrede'' en zegt zijn jeugd een opvoeding tot vredelievendheid te geven. Niettemin is het hele leven in de DDR, vooral dat van de jeugd, doortrokken van militarisme. Kinderen van drie tot zes jaar worden reeds,,gevoelens van verbondenheid met de leden van de strijdkrachten" bijgebracht. Een kleuterexcursie naar een kazerne is iets heel gewoons. Militaristische pedagogiek met het streven naar vrede als dekmantel. <br />

De opvoeding tot vredelievendheid is een onvervreemdbaar onderdeel van het onderwijs in alle onderwijsinstellingen van de DDR. Communistische opvoeding betekent niets anders dan opvoeding tot vredelievendheid, goede verstandhouding tussen de volkeren en proletarisch internationalisme, tot solidariteit, tot de eerbiediging van de waardigheid van iedere mens, tot kameraadschappelijke samenwerking, tot gelijkgerechtigdheid en sociale rechtvaardigheid.
Maar dat betekent eveneens: opvoeding tot het socialistische patriottisme, tot vaderlandsliefde, tot verbondenheid met de staat van arbeiders en boeren en tot bereidheid deze staat te beschermen." Citaat uit het boekje,, Vragen en antwoorden - Het leven in de DDR''. Het is een deel van het antwoord op de vraag,, Welke rol speelt de opvoeding tot vredelievendheid aan de scholen van de DDR?".
Een fraai staaltje van Oostduitse propaganda dat in schrille tegenstelling lijkt te staan tot het sterk militaristische karaktervan onderwijs en opvoeding. De jurist mr. drs. D. J. Eppink prikt in zijn studiebijdrage ..Het militaire opvoedings- en onderwijssysteem in de DDR" genadeloos door de zogenaamde vredelievendheid heen.

Overheersend
,, Staat van de vrede'': op die manier prijzen de DDR-leiders hun vaderland graag aan. De DDR als krachtig bestrijdster van het militarisme, zo adverteert Oost-Berlijnzichzelf. Voorde DDRpers immers past het begrip militarisme met name bij de NAVO, de Verenigde Staten en buurland de Bondsrepubliek.
De heer Eppink over deze DDR-voorstelling van zaken: ,,Meent de DDR-leiding niets te maken te hebben met het verschijnsel militarisme, zo min heeft de retoriek van Oost-Berlijn iets van doen met de alledaagse politiek van de DDR-leiding. Het oprichten van een monument tegen het militarisme is nog geen garantie er zelf tegen gevrijwaard te zijn.
Het tegenovergestelde is eerder het geval. In géén der Warschaupactlanden, zélfs niet bij de alliantieleider de Sovjetunie,speelt het krijgswezen zo'n overheersende rol in het dagelijkse leven van de burger en wordt het zo gecultiveerd als in de DDR. De DDRburger wordt van wieg tot graf vóór alles militair begeleid."

,,Wehrerziehung"
De militarisering van de DDR-burgers, inzonderheid van de jeugd, kan treffend geïllustreerd worden aan de hand van het verschijnsel ,,Wehrerziehung". In het propagandamateriaal van de DDR wordt,, Wehrerziehung'' vertaald met ,, weerbaarheidsonderwijs". Eppink merkt op: ,,Het begrip leentzich moeilijk voor vertaling, en het is een samenvoeging van de woorden ,,Wehr" (= verdediging) en ,,Erziehung" (= opvoeding)." Watzegt de DDR zelf over dit begrip ,, Wehrerziehung" ?
In een Oostduitse handleiding kunnen we lezen: ,,De socialistische Wehrerziehung en pre-militaire opleiding moet de jonge mensen zo op de dienst in de bewapende organen van de DDR voorbereiden, dat zij bereid zijn klassebewust, en derhalve zonder voorwaarde en zonder compromis, elk bevel van de Arbeiders- en Boerenmacht voor de trouwe verdediging van het socialisme uit te voeren.
Kort gezegd is,, Wehrerziehung" een uniform (en veelal geüniformeerd) opvoedings- en onderwijssysteem, dat geheel ten dienste staat van de ideologische en militaire verdediging van de DDR.,,Wehrerziehung" heeft ten doel de ontwikkeling van de geestelijke en lichamelijke vaardigheden van DDR-jongeren te richten op ideologische en militaire kwaliteiten om ze voor te bereiden op de dienstvervulling in de DDR-strijdkrachten.

Kleuters in kazernen
Volgens het officiële onderwijs- en opvoedingsplan voor de kleuterschool dienen Oostduitse kinderen van drie tot zes jaar,, gevoelens van verbondenheid met de leden van de strijdkrachten" bijgebracht te worden. Ook bevat dat leerplan het onderdeel,,bekendmaken met het maatschappelijke leven". Genoeg aanwijzingen van hogerhand om kleuters en soldaten in contact met elkaar te brengen! En dat gebeurt dan ook: kleuters bezoeken kazernes en soldaten bezoeken op hun beurt kleuterscholen. Vaak bestaat er een,,Patenschaft" (peetschap) tussen kazerne en school.
DDR-kleuters leren dat het nationale volksleger over hen waakt en hen beschermt tegen imperialistische Amerikaanse en Westduitse militairen. Mr. drs. Eppink licht toe:,,De onderwijzer moet het kind in de,,emotionele fase" liefde voor de DDR en haat jegens het Westen bijbrengen en het kind op deze wijze van een vijandbeeld voorzien.'' Militair speelgoed, liederen, gedichten en stripverhalen zijn de pedagogische middelen bij de,,Wehrerziehung" voor kleuters.

Basisschool I
In het Oostduitse onderwijsstelsel volgt op de,, Kindergarten" (de kleuterschool) de ,,tienklassige algemeenvormende polytechnische school" voor leerlingen van zes tot zestien jaar. Dit laatste schooltype komt dus overeen met ons basis- en voortgezet onderwijs. De DDR-propagandaliteratuur zegt ervan: ,,Aan de scholen is deze opvoeding een verplicht grondbeginsel voor alle onderwijsvakken en vooralle klassen. In de schoolboeken van de DDR komt dit bestanddeel van de algemene vorming op kenmerkende en geloofwaardige wijze tot uitdrukking. In de leesboeken van de lagere klassen evenals in de leerboeken voor geschiedenis, staatsinrichting en letterkunde staan talrijke onderwerpen die de oorzaken, het karakter en de gevolgen van oodogen, de doelstellingen en internationale activiteiten in de strijd voor vrede en ontwapening evenals de gevaren van het fascisme, racisme, chauvinisme en oorlogszuchtige imperialisme voor het vreedzame samenleven van de volkeren behandelen.''

Militair
En dan nu de praktijk van de,, Wehrerziehung" bij de ,,Allgemeinbildende Polytechnische Oberschule" zoals de heer Eppink die schetst: ten eerste streeft de ,, Wehrerziehung" de ontwikkeling van de,,socialistische persoonlijkheid" na alsmede de bereidheid tot militaire verdediging; ten tweede bieden de onderwezen vakken veel aanknopingspunten voor de ,,Wehrerziehung". Bij de alfavakken (bijvoorbeeld geschiedenis en ,,Staatsbürgerkundeunterricht") ligt de nadruk namelijk op de ideologische scholing, terwijl de bètavakken (natuurkunde, scheikunde en wiskunde) zich uitstekend lenen voor het bijbrengen van militairtechnische kennis. Het vak aardrijkskunde wordt in het kader van,, Wehrerziehung" benut om de scholieren terreinoriëntatie bij dag en nacht, kaartlezen en gebruik van het kompas aan te leren. Eppink benadrukt dat juist de algemeen-vormende polytechnische school een centrale rol vervult in de ,, Wehrerziehung".

Sportwapens...
Opmerkelijk is ook de invulling van het sportonderwijs aan dit schooltype. Veel aandacht wordt besteed aanvechttechnieken, lange trainingsloop, hindernisbaan en het werpen van projectielen! Vergelijk dat eens met onze gymnastieklessen.
Bovendien wordt vanaf de vierde klas bij het vak ,,sport" geoefend in marcheren, het opvolgen van militaire bevelen en het begrijpen van commandotaal. Het verwekte grote beroering in de DDR toen in het jaar 1978 voor de negende en tiende klas van de algemeen-vormende polytechnische school het vak  ,,Wehrkunde" afzonderlijk werd ingevoerd. Bij dit vak, dat verplicht werd gesteld voor vijftien- en zestienjarigen, worden de scholieren verplicht met wapens om te gaan.
Wat houdt het vak,, Wehrkunde" (reeds verplicht aan de ,,Erweiterte Polytechnische-Oberschule — een tweejarige pre-universitaire opleiding- en de universiteiten) nu eigenlijk precies in?
Het vak bestaat uit: 8 lesuren ,,Wehrtheorie"; 2 weken terreinoefeningen; 2 weken kamp met wapenonderwijs en schietoefeningen en ten laatste een 3-daagse slotoefening. Het omstreden vak,, Wehrkunde" wordt o. a. onderwezen door leden van het nationale volksleger.

Vragen
Toch moeten de DDR-autoriteiten allesbehalve een rein geweten hebben over hun politiek van ,,Wehrerziehung" en,,Wehrkunde". Waarop wij dit baseren? Het propaganda-apparaat van de DDR gaf een afzonderlijk boekje uit getiteld ,, Jongeren in de DDR Meningen, informatie, vragen". In deze publikatie komt een apart hoofdstukje ., Vragen - Antwoorden" voor.
Tot de meest voorkomende ,,kapitalistische" vragen behoort deze: ,, Waarom werd op de scholen weerbaarheidsonderwijs ingevoerd? Draagt dat niet bij tot militarisering van de jeugd?'' Antwoord: ,,De politiek van de DDR berust op twee basisprincipes: het socialisme ontwikkelen en daardoor het welzijn van het volk dienen; de vrede veiligstellen, omdat die de levensvoorwaarde is voor het socialisme. Aan deze twee grondstellingen moet een socialistische school voldoen om mee te helpen bewuste staatsburgers te vormen. Zolang in deze wereld de vrede en het socialisme ook militair moeten worden verdedigd - en daar moet men vanuit gaan - is het een legitiem streven van de scholen om in het onderwijs concreet te beantwoorden aan deze noodzakelijkheid. Door het weerbaarheidsonderwijs wordt de jeugd geenszins gemilitariseerd. De oudere scholieren worden veeleer vertrouwd gemaakt met fundamentele militaire kwesties, die bijvoorbeeld ook in traditioneel neutrale staten als Zweden en Zwitserland horen tot de algemene ontwikkeling van de politiek geïnteresseerde burger. Voor de toekomstige jongemannen, die later in dienst moeten, gaat het om nuttige informatie vooraf." Een verhullend, bagatelliserend en daardoor onthullend antwoord.

Jongerenorganisaties
De ,,Wehrerziehung" vindt in de DDR echter niet uitsluitend plaats via de scholen en het ministerie van onderwijs. Ook de communistische jongerenorganisaties (,,Junge Pioniere" van zes tot tien jaar; ,,Thalmann Pioniere'' van tien tot vijftien jaar en de,, Freie Deutsche Jugend" van vijftien tot vijfentwintig jaar) nemen een belangrijk deel van de ,, Wehrerziehung" voor hun rekening. Formeel is het lidmaatschap van deze partijorganisaties vrijwillig, ,,maar het is voor een individu praktisch onmogelijk zich eraan te onttrekken.''
De Oostduitse pioniers dienen een tiental (!) geboden in acht te nemen waarvan het belangrijkste is de liefde jegens de DDR, de ouders en de Sovjet-Unie. De pioniersorganisaties houden wedstrijden op het gebied van schieten met luchtdrukpistolen, zwemmen en projectielen werpen. Sinds het jaar 1967 vindt elk jaar in de wintervakantie een grootscheepse militaire oefening plaats, waarin onderdelen als,,Dauerlauf", hindernisbaan, het vervoer van gewonden e.d. zijn opgenomen. Deze militaire oefening staat onder toezicht van officieren van het nationale volksleger.

,,Sportclub"
Heel belangrijk voor de gehele ,, Wehrerziehung" is de ,, Gesellschaft f ür Sport und Technik". Neemt de ,,Freie Deutsche Jugend" vooral de ideologische scholing van jongeren tussen de vijftien en vijfentwintig jaar voor haar rekening, de ,, Gesellschaft f ür Sport und Technik" verzorgt de militair-technische training van de DDR-jeugd. Van deze laatste organisatie kunnen jongeren vanaf hun zestiende lid worden (alweer formeel vrijwillig!). Tot aan hun dienstplichtige leeftijd (18 jaar) kunnen DDR-jongeren alvast twee jaar militaire vaardigheden bij de,,Gesellschaft für Sport und Technik" opdoen. Die vaardigheden kunnen variëren van een opleiding tot duiker, chauffeur van een militair voertuig, parachutist of scherpschutter. Voorts zijn er veel sportoefeningen als touwklimmen, handgranaatwerpen, stormbaan, prestatieloop en marcheren.

Kerkprotest
Stuit de Oostduitse,, Wehrerziehung" nog op tegenkrachten in de eigen samenleving? De Nederiandse jurist wijst dan allereerst op de houding van het grootste kerkgenootschap in de DDR (met 7,9 miljoen leden), de protestantse ,,BundderEvangelischen Kirchen". ,,Voordekerkis het uniforme opvoedingsen onderwijssysteem altijd een steen des aanstoots geweest. In de verhouding kerk-staat in de DDR vormde vooral de,, Wehrerziehung" een permanent voorwerp van geschil.'' Even leek het erop dat na een gesprek tussen partijleider Erich Honecker en protetantse kerkleiders een zekere ontspanning zou optreden, maar het concept ,,kerk in het socialisme" met fraaie beloften t.a. v. kerkelijke bouwplannen, kerkelijke zendtijd, deinvoer van religieuze literatuur enz. bleef compleet een dode letter. ,,De kerk bleef het,, onderwijsmonopolie'' van de staat in de DDR bekritiseren. Vooral na de invoering van het vak ,,Wehrkunde" oefenden kerkgemeenten en kerkleiders openlijk kritiek op de onderwijspolitiek van de DDR-leiding."
Die DDR-leiding bleef deze kerkelijke oppositie allerminst het antwoord schuldig: er volgde een verscherpte propagandacampagne voor het atheïsme!

Afkeer
Hoe valt de,, Wehrerziehung" bij de Oostduitse jeugd? In elk geval niet zoals de DDR-autoriteiten dat graag zouden zien! ,,In plaats van ideologische trouw en militaire discipline wordt de DDR-leiding bij jeugdigen in toenemende mate geconfronteerd met pacifisme en afkeer van de ideologie. Veel jongeren in de DDR zijn het pompeuze operette-socialisme beu." Pacifisme in het Westen kunnen de DDR-autoriteiten zeer wel waarderen, in eigen land echter niet.
Daarom trachten de Oostduitse autoriteiten de onofficiële vredesbeweging in hun land afwisselend met harde en zachte middelen te onderdrukken. Tot die zachte middelen behoren o.a. het organiseren van vredesdemonstraties. Vredesdemonstraties in een land met zo'n doelbewust militair opvoedings- en onderwijssysteem! Hoe kan dat ooit geloofwaardig zijn? ,,Wehrerziehung" bezorgt Oost-Beriijn geen volgzame jeugd. Alle propaganda ten spijt. ]

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 19 april 1984

Terdege | 60 Pagina's

Militaristische opvoeding begint al op de kleuterschool

Bekijk de hele uitgave van donderdag 19 april 1984

Terdege | 60 Pagina's