Tegen beter weten in blijven vaatpatiënten roken

"Ze noemen dit soort operaties wel eens luxe operaties", constateert de heer Van der Vlies uit Gorinchem nogal bitter. ,.De mensen hebben makkelijk praten zolang ze zelf geen vaatklachten hebben. Als ik na' t bezoek thuiskwam had ik soms de neiging om met m'n hoofd tegen een muur te vliegen. Je moetje vrouw maar vinden in het dagverblijf, huilend van de pijn." Acht jaar geleden kwam mevr. Van der Vlies-Teuscher (62) voor het eerst bij de vaatchirurg, omdat ze moeilijkheden kreeg met lopen. Bij een vaatonderzoek werd aderverkalking geconstateerd, maar dat was niet van dien aard dat een operatie noodzakelijk was. In 1982 kwam ze opnieuw in het ziekenhuis terecht, omdat ze last kreeg van duizelingen. Ze kwam nauwelijks meer buitenshuis. De neuroloog stuurde haar door naar Tilburg waar een contrastfoto werd gemaakt van de halsslagaders. Daar bleek dat de linker halsslagader nagenoeg dichtgeslibd was door aderverkalking. Na een EEG-onderzoek werd besloten een operatie te verrichten. Ze werd geopereerd door dokter J. P. de Bruyn, vaatchirurg in het streekziekenhuis,,Prinses Beatrix" te Gorinchem. Het dichtgeslibde vat werd verwijderd en een nieuw vat ingehecht.

Halve broek
,,Die operatie viel me honderd procent mee", vertelt mevr. Van der Vlies. ,,Ik had trouwens weinig keus. Er moest iets gebeuren. Behalve die duizelingen kreeg ik ook last van oorsuizingen en geheugenveriies. Dat is door die operatie gelukkig verdwenen. Alles bij elkaar heb ik nog geen twee weken in het ziekenhuis gelegen; 23 december ging ik voor onderzoek naar Tilburg en 5 januari werd ik ontslagen. Ik moest wel sintrom blijven gebruiken om m'n bloed dun te houden. Ik moest ook insuline gaan spuiten voor de suiker. Dat had ik al jaren, maar tot die tijd kon ik het nog af met tabletten. Lang heb ik niet thuis gezeten, want al snel kreeg ik last van pijnlijke tenen. In februari '83 was ik al weer terug bij De Bruyn. Als er niets aan gedaan was zouden m'n tenen gewoon weggerot zijn. Er is toen direct een contrastfoto gemaakt van m'n buikslagader en m'n beenslagader. Het resultaat was dat ik weer onder het mes moest. De Bruyn heeft toen een gedeelte van m'n buikslagader en van m'n linker beenslagader vernieuwd. Een halve broek noemen ze dat. Die operatie duurde acht en een half uur. Eind maart kwam m'n rechter been aan de beurt."

Kwakkelen
,, Daarna werd het kwakkelen. De hechtingen in m'n lies scheurden uit, dus die moesten er opnieuw ingenaaid worden, M'n tenen zagen er nog steeds verschrikkelijk uit. Die zijn later nog een keer schoongemaakt op de operatiekamer. Bovendien had ik een grote open plek aan m'n linker onderbeen en aan m' n linkervoet. Dat was alle- \> maal het gevolg van die vaatvernauwing. Tegen alle verwachtingen in genazen die plekken. Bijna niemand begreep het, ledereen had voorspeld dat het been eraf moest. Ik schijn zo'n beentje de wonderpatiënt van Gorkum te zijn. M'n kleine teen wilde niet genezen omdat er een eksteroog op zat. Die teen is later poliklinisch verwijderd. Toen ik naar huis mocht was ik nog tot niets in staat. De plekken op m'n been waren nog niet dicht maar ik was blij dat ik naar huis kon. Begin februari was ik het ziekenhuis in gekomen en eind mei ging ik eruit. Dan verlang je wel naar huis."

Interkruis
„Tot januari van dit jaar is m'n been thuis behandeld door het Interkruis. We hebben alle lof voor die zusters. Nu is m'n hele been dicht. Je wordt natuurlijk nooit als voorheen. Het been blijft tot halverwege doof en de voet is pijnlijk. Ik zal wel altijd met krukken moeten lopen, maar als dokter De Bruyn me niet geopereerd had zat ik hier allang niet meer. We hebben erg veel respect voor die man gekregen. Het is vanzelfsprekend een moeilijke tijd geweest maar als ik er weer voor stond liet ik me opnieuw opereren.''

Sigaret
Gedurende het gesprek steekt mevr. Van der Vlies de ene sigaret na de andere op. Ze bekent eerlijk er ongeveer tweehonderd weg te dampen in een week. Als er iets slecht is voor een vaatpatiënt, dan is het roken. ,,Toch heb ik m'n leven mede te danken aan die sigaret", zegt ze zelf. ,, Roken was voor mij een stimulans om vol te houden. Zo gauw ik toestemming kreeg ging ik naar het dagverblijf om een sigaret te nemen. Dat hield me in beweging. Het gaf me de wilskracht om te leven. Bovendien was ik rustiger als ik een sigaret had gerookt. Dat klinkt misschien vreemd, maar als dokter De Bruyn me verboden had te roken was ik er niet doorheen gekomen.''

Onmogelijk
Voor de meeste vaatpatiënten is het een onmogelijke opdracht om te stoppen metroken. De heer Steenbeek (53) uit Leerdam worstelt met hetzelfde probleem. In oktober 1982 werd het onderste deel van zijn buikaorta, daar waar deze slagader zich splitst in de twee bovenbeenslagaderen, vervangen door een kunststof slagader. Deze kunststof protese wordt in de omgang een broek genoemd, omdat de vorm veel aan dit kledingstuk doet denken. Voor de operatie rookte Steenbeek een pakje shag in twee dagen op. Nu doet hij er ongeveer drie en een halve dag mee. Steenbeek was nog vrij jong toen hij klachten kreeg. ,,0p een gegeven moment kreeg ik last van dove plekken in m'n bovenbeen en m'nvoet. Datwas in 1977. De artsen begrepen niet wat het was. Kort daarvoor was ik geopereerd aan mijn darmen, dus daar werd het op geschoven. Ik zou tijdens de operatie fout gelegen hebben. De zenuwarts liet een foto van m' n rug maken en verwees me naar de fysiotherapie. Daar heb ik een jaar gelopen, drie keer in de week, maar het werd alleen maar erger. Nu stond ik nog onder controle van de chirurg in verband met die darmoperatie. Ik heb m'n klachten toen weer ter sprake gebracht, waarna ik doorgestuurd werd naar een internist. Die constateerde een vaatvernauwing en schreef sintrom voor. Inmiddels was het 1981. Ik ging steeds slechter lopen. Eerst kon ik nog honderd meter lopen, later nog maar vijftig. Dan kreeg ik kramp en moest ik een poosje stil staan. Het liefst liep ik door een winkelstraat. Daar kon ik iedere keer even voor een etalage blijven staan zonder dat het opviel."

"Snijden maar"
,,Toen ik nog maar een meter of vijfentwintig kon lopen heb ik zelf om een verwijskaart naar de vaatchirurg gevraagd. Zo kwam ik bij dokter De Bruyn in Gorkum terecht. Die voelde al direct dat de doorstroming van het bloed niet deugde. Toen alle onderzoeken gedaan waren kwam De Bruyn en vroeg me: ,,Wat denk je ervan?" Ik zeg tegen hem: ,, Snij den maar". Hij zei nog: ,,Jij denkt d'r makkelijk over," maarwatmoestik, een alternatief was er niet. De operatie viel me niet tegen. Ik ben voorheen aan m'n maag en m'n gal geopereerd, dus ik wist wat opereren was. Het heeft ook wel resultaat gehad. Zeker in het begin kon ik met gemak weer een kilometer lopen. Nu wordt dat weer minder. Die kramp heb ik niet meer, maar m'n benen zijn erg snel moe. In september moet ik voor controle komen, dan wordt opnieuw de bloeddruk in m' n benen gemeten. Daar zie ik vanzelfsprekend tegenop. Wat komt eruit?"

Onbegrip
,, Het is verschrikkelijk moeilijk om zo jong al thuis te zitten. Na die darmoperatie ben ik niet meer aan het werk gekomen en dat terwijl mijn werk m'n hobby was. Daar heb ik het nog altijd moeilijk mee. Het wonderlijke bij vaatziekten is datje er niets van ziet. Uiteriijk ben ik kerngezond. Daarom hebben veel mensen de indruk dat ik me aanstel. Dat is ook zo met de sociale voorzieningen. Eigenlijk kan ik niet zonder een auto, maar ik zal hem weg moeten doen omdat hij te duur wordt. Een tegemoetkoming is er namelijk niet bij als je benen er nog aan zitten. Die krijgje pas als er een been geamputeerd is."

Terugkeer klachten
Hoewel vaatchirurgie duidelijk resultaat heeft, komen de klachten vaak na verloop van tijd terug. De heer Havelaar (75) werd deze maand opnieuw geopereerd, nadat in augustus '83 voor de eerste keer een slagader in zijn been werd vervangen. Voorheen was hij nooit ziek geweest tot hij last kreeg van koude voeten. Daarna kreeg hij moeilijkheden met lopen door de bekende kramp in de kuit. De huisarts verwees hem naar de vaatchirurg die besloot te opereren. Daar heeft Havelaar geen spijt van gehad. ,,Voor die eerste operatie kon ik geen vijfentwintig meter meer lopen. Daarna liep ik weer als een kievit. Een jaar lang heb ik geen klachten gehad. Toen begon het opnieuw. M' n voet werd weer koud en wilde niet op temperatuur komen. Vandaar dat ik nu weer in het ziekenhuis lig. De operaties zijn me meegevallen. Je moet rekenen dat alleen in m' n been is gesneden en niet in m' n buik. Ik hoop dat het nu evenveel resultaat heeft als de vorige keer."
Vaatchirurgie is in Nederland geen eigen specialisme. In Duitsland is dat wel het geval. Daar bestaat een opleiding tot vaatchirurg, In ons land zijn het meestal algemene chirurgen die zich specialiseren in de vaatchirurgie. Er is wel een vereniging van vaatchirurgen. De interesse voor vaatchirurgie werd bij dokter J. P. de Bruyn opgewekt in het Zuiderziekenhuis te Rotterdam. ..Gedurende het laatste deel van mijn opleiding tot chirurg heb ik daar gewerkt, In het Zuiderziekenhuis nam de vaatchirurgie een belangrijke plaats in. Prof. Kooreman heeft namelijk in dat ziekenhuis gewerkt. Hij was de man die de eerste hartoperatie in Nederiand uitvoerde. De vaatchirurgie hoorde bij mijn stage en kreeg al snel mijn belangstelling. Na mijn opleiding kwam ik als chirurg in Gorkum terecht en daar ben ik begonnen met vaatoperaties. In die vijf jaar dat ik hier nu werk heb ik ongeveer honderd,,broeken" gedaan en de resultaten zijn over het algemeen goed. De meeste patiënten waren tussen de zestig en de zeventig jaar. De leeftijd is overigens niet de belangrijkste factor om te bepalen of je iemand wel of niet opereert. Erzijn krasse tachtigers bij wie opereren zin heeft en er komen soms mensen van een jaar of zestig waar ik niet doorheen zie. Het grootste deel van de patiënten behoort tot het mannelijk geslacht. Vrouwelijke hormonen beschermen namelijk tegen atherosclerose."

Oorzaken
Vaatafwijkingen worden voornamelijk veroorzaakt dooratherosclerose (aderverkalking), hoge bloeddruk, suikerziekte en roken. Bij vrouwen zou het gebruik van de pil een negatieve invloed op de vaatwand hebben. Dr. A. C. van Rinsum, die 22 augustus van dit jaar promoveerde op een studie over de buikaorta, heeft het bewijs hiervoor echter niet kunnen leveren. De invloed van roken is volgens De Bruyn buiten twijfel. ,.ln Engeland is een rapport opgesteld over de invloed van roken oplongkankeren aderverkalking. De invloed op aderverkalking was zo schokkend dat daarover voortijdig een rapport is verschenen. In m'n eigen patiëntenkring zie ik het ook. Alle vaatpatiënten die ik tot nu toe behandeld heb rookten, meestal forse hoeveelheden" . Slechts weinig patiënten stoppen met roken na een vaatoperatie. Er wordt verschillend over gedacht hoe een arts daarin moet handelen. De Bruyn verbiedt het roken niet. ,, Vroeger deed ik dat wel. Veel mensen kwamen daardoor in veriegenheid. Ze konden het gewoon niet laten. Nu ontraad ik het sterk, maar het resultaat is mager. Misschien dat er in al die jaren twee gestopt zijn.

Geaccepteerd
,,Ikzie roken als een ziekte, een geaccepteerde verslaving. Ik voel me dan ook niet geroepen om mensen wegens verslaving een behandeling te weigeren, al is het zonder meer een feit dat de klachten door roken versneld terugkomen." Het brede publiek vraagt zich zodoende wel eens af of deze operaties financieel verantwoordzijn. Erwordt zelfs beweerd dat vaatchirurgen op deze manier flink hun buidel spekken. Wie de vergoedingen die een chirurg voor verschillende operaties ontvangt vergelijkt, moet die gedachte echter laten varen. Voor het verwijderen van een galblaas ontvangt hij 375 gulden, inclusief voor- en nabehandeling. Vooreen aortabifurcatie (broek) is dat 775 gulden. De laatste operatie duurt echter gemiddeld vijf en een half uur. In dezelfde tijd kunnen vier galblazen verwijderd worden.

Hobby
De Bruyn bevestigt dit. ,,Vaatchirurgiedoejeals hobby, niet om er snel rijk mee te worden. Dat wil niet zeggen dat er niet veel geld gemoeid is met deze operaties, maar je hebt slechts twee mogelijkheden: óf je helpt iemand, óf je stuurt hem naar huis. Dan moetje zeggen: dat been van jou zal er zo maar niet afvallen. Tegen die tijd kom je maar terug, dan zullen we opereren. Je veroordeelt daarmee iemand tot de stoel of de rolstoel. Dat systeem wordtin Engeland gehanteerd. De patiënt wordt geopereerd als hij 's nachts niet meer kan slapen van de pijn. Je bespaart zo veel geld, maar erg menselijk is het niet. In Nederiand zijn moeilijkheden met lopen gelukkig nog een indicatie om te opereren. Persoonlijk hoop ik dat daar nooit verandering in komt."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen