Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Het spijbelen loopt de spuigaten uit

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Het spijbelen loopt de spuigaten uit

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het is slechts een ruwe schatting, omdat niemand de volledige omvang van het probleem kent, maar juist daarom is het cijfer zo verontrustend: van de meer dan een miljoen leerlingen in het voortgezet onderwijs blijven er zo' n honderdduizend regelmatig,,zomaar" weg. Waarom doen ze dat en waar blijven ze in hun spijbeltijd? <br />

Wie heeft er nooit gespijbeld? Wie was er altijd braaf? Schoolverzuim of spijbelen: het is geen begrip van de laatste jaren. Zolang er scholen zijn, is er gespijbeld. Wel begint het nu extreme vormen aan te nemen. Het gaat om duizenden - leerplichtige - leedingen die iedere dag weer, voor kortere of langere tijd en met verschillende motieven de school de rug toekeren. Spijbelen is geen probleem aan het worden.
Spijbelen is een probleem. Bovendien is de registratie van ongeoorloofd schoolverzuim gebrekkig. Verbetering is dringend gewenst. Maar dat niet alleen, er moeten ook maatregelen worden getroffen, anders groeit het spijbelprobleem binnen de korste keren uit tot een niet meer te beheersen probleem. Overigens wordt het nemen van maatregelen bemoeilijkt door het feit, dat er erg weinig gegevens beschikbaar zijn. Tussen de leerling die voorgoed van school verdwijnt en de leerling die wel eens een uurtje wegblijft, ligt een wereld van verstokte spijbelaars, waar nauwelijks iets van bekend is. Waar tot nu toe niets aan gedaan is.

"....Ons een zorg"
Onlangs is er een uitvoerig rapport over spijbelen verschenen onder de titel ,,Schoolverzuim. . . ons een zorg", een rapport over schoolverzuim en watje eraan kunt doen. Eindredactrice van dit rapport is M. Zijlstra. Zij coördineerde de werkgroep van de Landelijke Pedagogische Centra, die zich met dit probleem heeft beziggehouden.

Volgens de werkgroep zijn er nogal wat leerlingen, vooral in het voortgezet onderwijs, die spijbelen. Door de gebrekkige registratie is er geen exact percentage te geven, maar de schattingen lopen uiteen van zes tot elf procent. Op 1,2 miljoen leeriingen (CBS 1982) zijn dat heel wat jongens en meisjes.

Het spijbelprobleem is erg gevarieerd. Er zijn leerlingen die elke maandag uitslapen en de rest van die dag ook maar niet naar school gaan. Er zijn leerlingen, die bepaalde vakken vervelend vinden en die maar overslaan. Veel leerlingen vinden het niet de moeite waard om na één of twee vrije tussenuren de laatste lessen van die dag te volgen. Andere leerlingen zien aankomen dat ze blijven zitten. Zij vinden het zonde van hun tijd om het schooljaar af te maken, want volgend jaar moeten ze het toch weer overdoen. Sommige leedingen zijn wel op school, maar brengen de dag door met koffie schenken. Andere leerlingen melden zich ten onrechte ziek. Zelfs zijn er die permanent hele dagen doorbrengen in het naburige winkelcentrum en bij geen school ingeschreven staan. Het zijn allen leerlingen, die door het verzuim op de vluchtstroom (dreigen te) geraken en waarmee dus iets gedaan moet worden om ze, waar dat mogelijk is, weer op de hoofdrijbaan terug te brengen.

Gebrekkig is de registratie van het schoolverzuim in de school zelf. Er is een groot onderscheid tussen de feitelijke aan- of afwezigheid van de leerling en de registratie daarvan in het klasseboek. Nog groter is het,, gat'' tussen het klasseboek en de schooladministratie. Daarbij moet bedacht worden dat het niet in het belang van de school is om schoolverzuim nauwkeurig te registreren.

Een hoog spijbelpercentage is slecht voor de,,reputatie" van de school en slecht voor de teldata, die weer de basis zijn voor het aantal aan de school verbonden leerkrachten. Maar hoe slecht een goede registratie voor de school moge zijn, veel erger is een slechte registratie voor de leerlingen. Het belang van de leeriingen vereist een nauwkeurige vastlegging van het ongeoorioofd verzuim en, bij constatering van bepaalde tendensen, het treffen van maatregelen. Spijbelen kan een gevolg zijn van een veelheid van oorzaken, maar het kan tegelijk een oorzaak zijn, die erg vervelende gevolgen met zich meebrengt.


"Jan baalt . . ."
Jan baalt van het vak wiskunde, bovendien kan hij de wiskundeleraar niet uitstaan. Deze combinatie van factoren maakt dat Jan het lesuur wiskunde op een gegeven moment niet meer bijwoont. Daar dit lesuur direct na de pauze wordt gegeven, kan Jan'm in de pauze smeren, zonder dat dit al te veel opvalt. Een,,gelukkige" bijkomstigheid voor Jan is, dat op het rooster na het lesuur wiskunde tot aan de lunchpauze voor zijn klas tussenuren staan vermeld. De eerste maand brengt Jan z'n vrije uren in het park door met het lezen van stripverhalen. Maar al spoedig wordt het te koud en Jan wijkt uit naar het nabij gelegen winkelcentrum. Daar komt hij in aanraking met een groepje leeftijdgenoten, dat helemaal niet meer naar school gaat. Zij gebruiken en verhandelen drugs. Jan wordt opgenomen in de groep, gaat steeds meer spijbelen, komt steeds onregelmatiger thuis, totdat. . . TotdatJansouders op een keer bezoek krijgten van een politieagent, die hen vertelt dat Jan is gearresteerd. Als lid van een jeugdbende pleegde hij roofovervallen op bejaarden. Tijdens één van die overvallen liep hij tegen de lamp.

Samenwerking
Maar hoe kon het toenemende spijbelen van Jan doorgaan, zonder dat er maatregelen werden genomen? Dat was het gevolg van het ontbreken van een goede samenwerking tussen de school, de ouders van Jan en. . . de gemeentelijke ambtenaar, die belast is met de controle op de naleving van de leerplicht.
Drie partijen, die alle voor zich, maar ook gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het feit, dat de leerling naar school gaat en onderwijs ,, geniet". Drie partijen, met elk hun eigen belangen, waardoor het belang van de leerlingen soms in verdrukking komt. Er zijn ouders, die spijbelen erg vinden en die er bij de school op aandringen hun kind flink aan te pakken. Andere ouders zijn wat toleranter en zien het verzuim door de vingers. Maar soms zijn de ouders zélf oorzaak van ongeoorloofd verzuim. Bekend zijn de gevallen van ouders, die eerder of langer op vakantie gaan dan de officiële schoolvaknties. Er zijn ook ouders, die elke vrijdag om twee uur naar de camping vertrekken, school of niet. Er zijn ouders, die hun kinderen 's avonds vrij laten, om zelf maar vrij te zijn in hun doen en laten, en 's morgens maar niet te vroeg opstaan. Ook dan laten ze hun kinderen maar aan hun lot over. Het briefje, dat de te laatkomende leedingen bij zijn komst op school aan de conciërge, leraar of directeur moet geven, is gauw geschreven. In de steden zijn er nogal wat leerlingen, die op geen enkele school meer staan ingeschreven. Dat kan gebeuren als het kind van de ene vertrekt naar de andere. Met instemming van de ouders blijven ze van die andere school weg. Bij de ene school worden ze uitgeschreven, bij de andere nooit ingeschreven. Maar dat wordt toch geregistreerd door de leerplichtambtenaar? Inderdaad moet dat geregistreerd worden. Maar juist die ambtenaren worden de" laatste jaren, vooral in de grote steden, overspoeld door het werk. Een van de oorzaken daarvan is het toenemend aantal leeriingen uit culturele minderheden. Die groepering vormt een niet te onderschatten probleem.

Zeven soorten
In het rapport van het Bureau Leeriingzaken van de Gemeente Rotterdam (mei 1984) is getracht het ongeoorloofd verzuim, het spijbelen onder te brengen in een aantal rubrieken. Die rubrieken zijn vervolgens van etiketten voorzien. Daarbij erkent het bureau dat spijbelen vaak in meer dan één rubriek is onder te brengen.

Het rapport onderscheidt zeven verschillende soorten van ongeoorloofd verzuim. Onder,,spelverzuim" vallen die leeriingen, die liever in een winkelcentrum of op een markt verblijven, dan op school. ,,Frustratieverzuim" is een gevolg van het feit, dat leerlingen het onderwijs op school als bijzonder onaantrekkelijk ervaren.

,,Belangenverzuim" komt voor als leerlingen buiten schoolvakanties moeten werken, of met hun ouders met vakantie gaan. Of dit verzuim is een gevolg van spanningen thuis, of ruzie tussen ouders en leerkrachten. Het,,rolverzuim", hetthuishouden van meisjes is vooral toegenomen door de komst van Turkse en Marokkaanse gezinnen.

,,Ontmoedigingsverzuim" is een gevolg van het gebrek aan stimulerende invloeden voor jongeren om onderwijs te volgen. Jeugdwerkloosheid, gebrek aan interesse bij de ouders, burgerlijke ongehoorzaamheid vallen onder deze categorie. ,, Status- of prestigeverzuim" vindt z' n oorzaak in de code van de leeftijdsgroep en de buurtgroep. In vrij veel groepen wordt de ,,school" als tegenpartij ervaren. Onderwijsgevenden zitten in het andere kamp en sterke verhalen over wat men zoal heeft,,uitgevreten" zijn in. Je dient de leerkracht te slim af te zijn. De hoeveelheid verzuim en wangedrag verhoogt het prestige van de leerling in de groep. Tenslotte is er het ,,vluchtverzuim". De leerling voelt zich op de school zo ongelukkig,dat hij wegloopt. Of hij is door de schoolbevolking uitgestoten, omdat hij weigert zich te onderwerpen aan de,,groepscode". Ook in zo'n geval resteert het vluchten als enige mogelijkheid om pressie te ontlopen.

Randgroep
Spijbelen is een groot probleem. Er is een groep jongeren, die hierdoor onvoldoende onderwijs ontvangen. Meestal komen ze uit de sociaal-zwakkere milieus. Zoals gebruikelijk in ons land heeft men deze jongeren in een hoekje gezet, gestigmatiseerd. Algemeen zijn ze nu bekend onder de term,,randgroepjongeren". Vervolgens worden snel enkele miljoenen guldens vrijgemaakt, waardoor bepaalde scholen in probleemgebieden faciliteiten krijgen om deze jongeren op te vangen. Maarzo blijft het,,dweilen met de kraan open''. Het spijbelprobleem moet anders aangepakt worden. Een gecoördineerde aanpak door school en leerplichtambtenaar, in samenwerking met ouders, verdient aanbeveling. De oorzaken die tot ernstige vormen van spijbelen leiden, moeten opgespoord en aangepakt worden. Daarvoor is een sluitende registratie noodzakelijk.

Wie heeft er nooit gespijbeld? Wie was er altijd braaf? Altijd naar school geweest? Vond u spijbelen niet spannend en ook wel een beetje eng? Sprak er binnen in u ook niet een klein stemmetje van het geweten? Vertelde u het thuis wel? Merkten ze het op school en kreeg u straf? Spijbelen hoort bij schoolgaan en zal nooit helemaal uitte bannen zijn. Maar daarom mag het niet getolereerd en geaccepteerd worden. De gevolgen voor de leeriingen kunnen funest zijn.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 29 november 1984

Terdege | 64 Pagina's

Het spijbelen loopt de spuigaten uit

Bekijk de hele uitgave van donderdag 29 november 1984

Terdege | 64 Pagina's