Schriftuurlijke rijkdom

Vraag 1: Waarom zou Spurgeons prediking velen zo aangesproken hebben, zowel in zijn tijd als nu?

Vraag 2: Hoe is het te verklaren dat Spurgeon enerzijds een hypercalvinist en anderzijds een remonstrant werd genoemd? Hoe is dat nu?

Vraag 3: Hoe zou u zelf Spurgeon en zijn prediking willen typeren?

Schriftuurlijke rijkdom

1. Als student heb ik geleerd een preek te kritiseren zowel naar de vorm als naar de inhoud. Dus formeel én materieel. Als mij thans gevraagd wordt een beoordeling te geven van het preekwerk van Spurgeon, dan kan in eerste instantie dat oordeel, zowel formeel als materieel, gunstig zijn. Wel is ermeerdaneeneeuwdie ons van hem scheidt. En bovendien hebben we de,, vivavox", datwil zeggen: de levende stem van deze wel ,,prinsderpredikers" genoemde man nooit gehoord. Maarinvroegerjaren heb ik me vrij veel in zijn geschriften verdiept. Ja, ik maakte van Spurgeons preekwerk gebruik voor preken van mezelf. Ik denk daarbij aan het thans herdrukte, vijfdelige Psalmencommentaar en zijn preekschetsen. Altijdweervaltde schriftuurlijke rijkdom van zijn gedachten, en daarbij de frisse aanpak, verwerking en toepassing der gepredikte stoffen op. En dan denk ik vooral aan zijn mooie werken over,, De Gelij kenissen des Heeren'' en over ,, Het Hooglied van Salomo". Beeldend, pakkend, aansprekend, op de man af zijn Spurgeons preken in rij ke mate. Daarom èn toen, èn nu hoogst leesbaar, met een ruim aanbodvan genade voor de grootste zondaar die het leest.
Spurgeon was baptist en tevens een volksprediker. Hij trok ontzaglijk grote scharen toehoorders. Voor hen sprak hij niet dor en schools als de schriftgeleerden. Hij had én bracht een boodschap, tientallenjaren achteréén dezelfde boodschap, en toch steeds weer  nieuw en actueel! Zo spreekt hij nog nazijn dood, ook tot ons, door zijn talrijke geschriften.

Spurgeon en Philpot
2. Spurgeon sprakaan, d.w.z. hij stond te midden van de nood van zijn tijd. Hij was prediker in een wereldstad als Londen. Hij legde nadruk op de drie stukken van onze Heidelbergse Catechismus. Want de naam calvinist past hem beter, mijns inziens, dan dat men hem een remonstrant zou mogen noemen. Zeker, hij legde wel eens zo sterk nadruk op' s mensen verantwoordelijkheid, dat hij dreigde tekort te doen aan de vrij heid en souvereiniteit van Gods genade. Vast en zeker hebben de strenge calvinisten (ik bedoel de strenge baptisten) reeds in zijn dagen hem meer voor remonstrants dan gereformeerd versleten. Een ontmoeting tussen een (al hoogbedaagde) ds. J. C. Philpot en de jeugdige Spurgeon verliep uiterst stroef.

En wat mijzelf betreft wil ik eerlijkbekennen, datmij Philpot meer te zeggen heeft dan Spurgeon. (Jammer, dat Philpots geschriften niet beter vertaaldzijn!). Ikheb het wel eens zó uitgedrukt: Waar Spurgeon ophoudt, daargaatPhilpotverder. En dat slaat en ziet vooral op de be vindelij ke zij de der waarheid, dus op het werk van de Heilige Geestin Gods kinderen.
Toch wist Spurgeon zich evenzeer verwant met, en in de lijn staan van de Engelse en Schotse oudvaders. Hij moet een indrukwekkende bibliotheek gehad hebben, wanneer we honderden namen van (veelal) puriteinse schrijvers met de titels van hun (veelszins uitlegkundige) boeken in één van zijn werken, dataandeuitlegkunde gewijd was, lezen. Ook schroomde hij niet om bij een bepaalde auteur en diens boeken een beoordeling, soms afkeuring neer te schrijven. Ook in dat opzicht is Spurgeon lezenswaardig, en vol lering, ook nu nog. Voor sommigen was Spurgeon in zij n dagen veel te ernstig, te,, zwaar''; te veel nadruk legde hij huns inziens op de noodzaak van wedergeboorte en bekering. Voorzulke mensen was hij dus een zgn.,, hypercalvinist" . . . maarvooranderen - zoals voor de strenge baptisten uit de school van een man als ds. Philpotriekte Spurgeons prediking naar,,algemene verzoening' ', en kreeg hij dus algauw de bijnaam van,,remonstrant".

Tweede Paulus
3. Spurgeon zie ik als een tweede Paulus, die,,allen alles" is geworden, opdathij er,, enigen behouden'' zou.

Naar ik vrees zijn de Baptistenkerken in Engeland in onze tijd lang niet meer wat zij een eeuw geleden nog wel waren. We hebben, wat het verleden betreft, niets te wensen. Maar misschien was het voor Engelands kerkelijken geestelijk leven beter geweest (ik denk in dit verband ook aan J. C. RyIe!), wanneer een man als Spurgeon zijn onmiskenbaar grote en vele talenten temidden van de Anglicaanse kerk had aangewend. Dan zou deze misschien niet zover naar Rome zij n af gezwenkt. Maar Spurgeon moest nu eenmaal niets van het episcopale stelsel hebben, en was in dit opzicht ,, hyper"-calvinist. Spurgeons prediking kunnen we, dacht ik, samenvatten in het bekende: Een rijke Christus voor een arm zondaarsvolk!

ds J. van der Haar

Duidelijk, Eerlijk en direct

1. Dat Spurgeons prediking inzijntijd velen heeftaangesproken, hangtongetwijfeld samen met het feit, dat deze prediking duidelijk was. Niemand behoefde in het onzekere te verkeren, wat Spurgeon bedoelde. Daarbij was zijn prediking eerlijk, zonder aanzien des persoons en bovendien zeer direct, op de mens gericht. Ieder die naar Spurgeon luisterde kon er ook van overtuigdzijn, dat de prediker het goed met hem meende, want Spurgeon preekte gunnend; in de prediking worstelde hij om het behoud van mensen.

Zo' n prediking spreekt niet iedereen aan: Spurgeon had dan ook vijanden. Maar wie er wèl door aangesproken werden waren zij, die zich niet meer met een godsdienstig praatje tevreden konden stellen, maar het Evangelie zochten te horen. Dat er ook in onze tijd nog mensen zijn die Spurgeon graag lezen, zal wel om dezelfde redenen zijn. Temidden van veel abstracte prediking, waarin de mens niet aangesproken wordt en waarin eigenlijk ook om de wezenlijke boodschap heen gepraat wordt, blijft Spurgeon ons veel te zeggen hebben.

Eenzijdig

2. Dat Spurgeon enerzijds  een hypercalvinist is genoemd en anderzijds een remonstrant, hangt samen metde,,eenzij dige"prediking van Spurgeon. Ik bedoel daarmee, dat hij alle nadruk legde op de verantwoordelijkheidvande mens, als zijn tekst hem daarin voorging. Sprak de tekst meer over de soevereiniteit van God, dan aarzelde Spurgeon niet dat element ,,eenzijdig" te benadrukken. Zodoende krijgt de lezer bij de ene preek soms de indruk, dat Spurgeon remonstrants preekte en bij de andere preek rijst het vermoeden dat hij een hypercalvinist was.

In deze manier van preken komt duidelij k uit, dat Spurgeon zich door geen enkel systeem wilde laten beletten het volle evangelie, devolle raad Gods, te verkondigen. Hij heeft nooitzijn best gedaan verkiezingen verantwoordelijkheid met elkaar te ,,verzoenen". Hij zegt trouwens ergens, dat deze twee vrienden zijn en vrienden behoeven niet met elkaar verzoend te worden. Deze,, eenzijdigheid'' van Spurgeon is ook in de Bijbel terugtevinden. Daarom menen zowel remonstranten als hypercalvinisten zich op bepaalde Schriftplaatsen te kunnen beroepen voor hun mening. Geheel ten onrechte echter!

3. Als Spurgeon zijn eigen prediking had moeten typeren, dan had hij ongetwijfeld gezegd: Ik preek Christus! Dat deed hij inderdaad: hij preekte een volkomen Zaligmaker voor verioren zondaren. Daarbij had Spurgeon oog zowel voor de Christus voor ons als voor de Christus in ons: voor verwerving en toepassing van het heil. Deze Christus werd door hem niet alleen voorgesteld, maar ook indringend aangeboden. Hetappellerend element neemt dan ook een grote plaats in in zijn prediking, evenals het waarschuwend element: als wij op zo' n grote zaligheid geen acht geven.. .!

Samenvattend: Spurgeons prediking was een sterk nodigende prediking van Christus, die het heil verwerft en toepast.

ds. P. den Butter

Eenvoudig en ernstig

1. Spurgeon staat als prediker in een aparte categorie. Toch is zijn boodschap niet echt zo bijzonder. Zijn prediking beweegt zich rondom de bekende bijbelse zaken, zoals de liefde Gods, de borgtocht van Christus en het werk van de Heilige Geest. Veel aandacht wordt besteed aan voluit bijbelse gegevens, zoals wedergeboorte, boetvaardigheid, geloof, heiligmaking en volharding. Allemaal zaken, die gelukkig ook nog wel van andere preekstoelen in Spurgeons dagen te horen waren.
Hoe kwam het dan, dat Spurgeon zoveel mensen trok? Hij was hoogbegaafd, bezat een heldere stem en had een boeiende voordracht met vele aandachttrekkende illustraties.
Toch geloof ik, datditnietde kracht van zijn prediking was. Spurgeon preekte vanuit een drangtothet eeuwig behoud van zijn hoorders.

Hij deed zijn hoorders gevoelen, dathetomhen en hun redding uit dood en verderf ging. Zij gevoelden: hier spreekt een man, die het ernstig meent.
Ik geloof, dat die eenvoud en ernst, die recht tot het hart van de hoorder zocht door te dringen, de grootste kracht van Spurgeon was. Daardoor voelde men zich toen en gevoelt men zich ook vandaag nog door Spurgeons boodschap aangesproken.

Vrije Genade
2. Het is maar wie Spurgeon leest en hoe men Spurgeon leest. Door de bril van een remonstrant is hij een hypercalvinist. Zo hebben velen zich over Spurgeon uitgelaten in zijn dagen. Hij besteedde aandacht aan de verkiezing en de totale verdorvenheid van de mens. Daarnaastsprak hij over het beleven van schuld en het ondervinden van de liefde van Christus. Dit was genoeg om hem een hypercalvinistte noemen.
Door de bril van een hypercalvinist (zoals bijv. Welsh) wasSpurgeon een remonstrant. Hij bood Christus alle zondaars aan en sprak lichtvaardig over het geloven en aannemen van Christus. Dit was voor deze mensen voldoende grond om hem al spoedig een remonstrant te noemen.

Ik denk, dat het heden nog zo ligt. Maar de zijde die hij kiest in de strijd in de Unie van baptisten, toontduidelij k dat Spurgeon een calvinist en aanhangervan de vrije genade is en niet van de vrije wil. Bijbels

Bijbels
3. Ik zou Spurgeons prediking als bijbels willen typeren. Verdervertoontzijn prediking verwantschap met de calvinisten en puriteinen en zeker niet met de remonstranten. Zijn spreken over het geloof (bijv. in ,, Rondom de enge poort'') is soms wat oppervlakkig en zou de indruk kunnen geven, dat geloven en verstandelijkaannemen van Gods waarheid hetzelfde is.

Daartegenover benadrukt hij wel degelijk het werk van de Heilige Geest en preekt hij soms diep ontdekkend. Ik denkaan een preek, die zelfs in de Gospel Standard is genoemd over Jesaja 40:6-8.

Naast enkele opmerkingen overheerst bij mij de gedachte, dat Spurgeon een gezant van God was. Ik proef in al zijn werken de dienaar, die zeggen kan: ,, Want de liefde van Christus dringt mij." Hadden we nog maar een Spurgeon in ons land!

Hij zocht zichzelf niet

1. Spurgeons prediking sprakzeer velen aan in het Engeland van de vorige eeuw, omdat deze prediking uitzonderiijkwas. Niet zo zeer vanwege de inhoud, dat óók wel, maar vooral omdatzijn prediking hem ,,op het lijf geschreven" stond. Zijn gehele persoonlijkheid was doorweven met het Woord Gods. Prediker en prediking waren één geheel. Dat heeft het volk destijds zuiver aangevoeld, en dat voelt men in onze tijd nóg aan. Spurgeon zocht zichzelve niet, en dat was en is nog een uitzonderiijke zaak! Het Woord Gods kwam bij hem aan het woord vanuit een grote geestelijke bewogenheid. Hemel en hel werden in zijn prediking realiteiten. Daarbij sprak Spurgeon de taal van zijn tijd en de taal van het volk. Cliché's en,,termen" waren hem ten enenmale vreemd. Hij doet me denken aan Luther, die predikers adviseerde op de markt de taal van het volk te leren verstaan. Het Woord werd in zijn prediking vlees! Zonder franje. Daarbij sprak hij met grote directheid en in beeldende taal vaak. De mensen hebben het haarscherp aangevoeld, dat deze man werkelij k bewogen was om hun ziel en zaligheid! En dat was en is een uitzonderiij k gegeven. Als gave van God!

Reactieverschijnsel
2. Dat Spurgeon enerzijds  hypercalvinist werd genoemd en anderzijds remonstrant, moetin de eerste plaats worden geduid als een reactieverschijnsel. Hypercalvinisten noemden hem een remonstrant, en omgekeerd noemden remonstranten hem een hypercalvinist.
En dit geldt voor vandaag de dag nog net eender! Van nature wil een mens nu eenmaal altijd gelijk hebben. En dat geldt voor predikers idem dito. Dit reactie verschijnsel houdt op zichzelf weer verband met onkunde.

En wel onkunde van de leer van de Reformatie en van de Kerkdereeuwen, én geestelijke onkunde. En dat heeft ook weer alles met elkaar te maken, want de leer van de Reformatie kan alleen maar geestelijk verstaan worden. Waar de leer van de genade verstandelijk geduid Heilzaam wordt en dat geldt voor rechts zowel als voor links-daar wijkt het Woord Gods. Hypercalvinisme en remonstrantisme hebben in wezen dan ook alles met elkaar te maken! Vandaar!  

Heilzaam
3. Spurgeon stond met zijn prediking tussen het hypercalvinismeenhetremonstrantisme, van beide was hij een verklaard tegenstander.

Omdat beiden het zicht benamen en nóg benemen op de rechtvaardiging van de goddeloze. De enige andere mogelijkheid: de rechtvaardiging van de vrome, ontneemt God zijn eer en ontneemt een mensenziel de zaligheid! En hetgingSpurgeon om de eer van God en de zaligheid van mensen. En daarmee stond Spurgeon in wezen zeer dicht bij de Reformatie! Al wil ik er best oog voorhouden, dat hij baptist was, hetgeen uiteraard onmiddellijk consequenties heeft voor de leer van het Verbond. Maar ik ben ervan overtuigd, dat Spurgeon in werkelijkheid naar alle kanten uit zij n baptistische jas is gegroeid.

Zijn prediking kan ook worden getypeerd als methodistisch-piëtistisch vanuit een puriteinse achtergrond. Mag hij alstublieft ook een kind van zijn tijd en een kind van zijn volk wezen?! Maarde dominanten van zijn prediking liggen verankerd in de leer van de Reformatie en van de Kerkvaders. Daarom kan zijn prediking voor ons alleen maar heilzaam zijn.

drs. C.A. van der Sluijs

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen