Een dag in een internaat voor schipperskinderen

Een doordeweekse ochtend. De sfeer in ,,'t Roefke" is uitgesproken huiselijk: een oud dressoir, een bankstel, een orgeltje, een poppenhoek voor de allerkleinsten uit de groep, veel planten en prullefles, boeken van Van de Hulst en Piet Prins, Terdeges en andere aanbevelenswaardige lectuur.

Twee groepsleidsters zitten nog even rustig te overieggen - het is de stilte voor de storm want de thuiseters zullen zometeen arriveren voor het warme middagmaal. (De overblijvers krijgen 's avonds hun warme hap als de rest brood nuttigt). Een meisje van een jaar of tien komt binnen met een bedrukt gezicht; ze heeft een schaafwond aan haar been opgelopen. Pleister plus troostende woorden van één van de groepsleidsters doen het leed echter snel vergeten. Er komen nog een stuk of wat kinderen thuis. Met gezwinde spoed verdelen de leidsters het eten, dat op een wagentje vanuit de centrale keuken naar alle uithoeken van het gebouw wordt getransporteerd, over de diverse tafels.

Pasfoto
De leidsters fungeren duidelijk als moeders (en vaders): de kinderen maken hen deelgenoot van de wederwaardigheden op school en vlak voor het Bijbellezen springen de jongste meisjes bij hen op schoot of zoeken, als beide knieën bezet zijn, een plaatsje in de onmiddellijke nabijheid van de ,,juf". Voordat de kinderen weer naar school gaan weerklinken nog alleriei raadgevingen. ,,Denk je eraan datje om half vier nog een afspraak hebt met de kapper?' ' en,, Vergeet niet een pasfoto te laten maken voor je zwemabonnement." Aan het eind van de middag hetzelfde ritueel, maar dan in uitgebreider vorm. Ook de kinderen die in Rotterdam, Gorinchem of Sleeuwijk naar school gaan (de ouders bepalen de keus zelf) komen nu thuis. Voor het avondeten is er nog gelegenheid tot buitenspelen en/of huiswerk maken, daarna eveneens, al is de beschikbare tijd per leeftijdsgroep verschillend. ,, Half negen ben je binnen, je vraagt maar drie keer de tijd aan iemand die je op straat ziet.",, En als ik nu om kwart voor negen de tijd vraag?" Aan de trouwhartige blik in de ogen van de jongen in kwestie is echter te zien dat hij heus niet van plan is zijn vrijheid uit te buiten. . .

Initiatief
Nederiand telt 26 schipperskindereninternaten, die op twee na alle een godsdienstige achtergrond hebben. Behalve ,,De Merwede" zijn er nog twee internaten (in Dordrecht en Krimpen a/d IJssel) waarvan de kinderen voornamelijk uit de gereformeerde gezindte afkomstigzijn. ,,De Merwede", gedragen door de plaatselijke kerken, ging tien jaar geleden van start op initiatief van een groep ouders die Werkendam als ligplaats hadden. Een modern gebouw, zonder kostschoolachtige trekjes. Geen eenheidsmeubilair maar knusse tweedehands bankstellen en kasten. De zeven afdelingen zijn alle op dezelfde manier ingedeeld: een grote woonkamer met een zit- en een eetgedeelte en een speelhoek, een klein keukentje. Op de gang de slaapkamers, meestal voor zo'n drie a vier meisjes of jongens, en de sanitaire voorzieningen. Elke afdeling wordt bewoond door gemiddeld vijftien kinderen en drie groepsleidsters (in het hele internaat is slechts één groepsleider). Om de gezinssituatie na te bootsen wonen jongens en meisjes, jonge en oudere kinderen zoveel mogelijk bij elkaar.

Luxe
,,Een noodoplossing? Ja, uiteindelijk wel," zegtLeo Bruinsma, hoofdgroepsleider en als zodanig lid van de driekoppige directie. ,,Maar de ouders zullen dat nooit toegeven omdat dat veel van de pijn verraadt waarmee het naar een internaat sturen nu eenmaal gepaard gaat. Overigens wel een zeer luxe noodoplossing. Kosten noch moeiten worden gespaard om het de kinderen naar de zin te maken. Als je dat vergelijkt met de internaten van net na de oorlog: je lag toen met dertig man op een zaal, je was gewoon een nummer, en minstens twee of drie weken zag je je ouders niet. Nu gaan de meeste kinderen het weekend naar boord, er blijven er per weekend nog geen tien hier. Al gebeurt het natuurlijk wel eens dat een kind dat erop gerekend had naar boord te gaan, toch hier moet blijven. En dat geeft dan een enkele keer watproblemenja." De ouders staan hun kinderen volgens hem met een gerust hart af aan het internaat. ,,Ze weten: Onze kinderen hebben het hier goed. Er wordt gezorgd voor recreatie, eten, snoep. kortom: het is een complete verzorgingsstaat. Natuuriijk heb je er wel eens een moeder bij die zich bezorgd afvraagt: de groepsleidster zal dat witte overhemd toch niet samen met de andere kleren wassen? Ze moest eens weten dat hier per week honderden overhemden gewassen worden. . ." Doordat de meeste schipperskinderen niet het genoegen hebben gesmaakt een kleuterschool te hebben doorlopen, is bij aankomst op het internaat soms sprake van enige achterstand. ,,Maar die lopen ze bewonderenswaardig snel in. Je merkt trouwens ook steeds meer een tendens om verder te leren. Schippers vormen een groepering die minder snel met bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen meegaat. Lange tijd was er bij ouders weinig motivatie om hun kinderen verder te laten leren, men leefde met het idee: ge wordt toch schipper. Maar de tijden veranderen. De dalende werkgelegenheid in de binnenscheepvaart heeft daar natuurlijk ook het nodige mee te maken."

Oorpijn
Van de drie groepsleidsters brengt er beurtelings één de nacht door in het internaat. Ze moet tenslotte paraat zijn voor het geval iemand na een nachtmerrie gillend zijn of haar bed uitrent, oorpijn krijgt of om een andere reden de slaap niet kan vatten. (En bij een zware onweersbui kan de leidster erop rekenen dat er een paar angstige meisjes bij haar onder de dekens kruipen.) Behalve met het huishoudelijke werk houdt de groepsleidster zich bezig met klusjes die normaal voor rekening van de ouders komen: naar de schooldokter, naar ouderavond, het huiswerk overhoren. Verder wordt er van de belevenissen van ieder kind een verslag gemaakt, waar de ouders desgewenst op kunnen reageren. ,,Een heel mooi, maar ook heel moeilijk beroep," vindt Lia van den Boef, die nu bijna vier jaar als groepsleidster in ,,De Merwede" werkt. ,,Je bent eigenlijk vader en moeder tegelijk en dat terwijl de ouders natuurlijk onvervangbaar zijn." Schipperskinderen zijn volgens haar niet anders dan walkinderen, maar bijvoorbeeld wel zelfstandiger. ,, Als ze zes jaar zijn gaan ze van boord en dan moeten ze bij wijze van spreken zelf elke dag beslissen welke kleren ze aantrekken.'' Zielig zijn schipperskinderen volgens haar beslist niet. ,, Veel mensen denken dat. Ook bij de familie merk je dat nogal eens. Die vindt het dan nodig om de kinderen te verwennen, ze vol te stoppen met snoep. Alsof ze hier niets krijgen."

Roerend
,,Over het algemeen zij n de kinderen ontzettend hard voor elkaar. Maar ze geven ook veel om elkaar, hebben ook echt iets voor elkaar over." Het is bijna aandoenlijk om te zien hoe de kleine en de grotere kinderen met elkaar omgaan. Natuurlijk wordt er over en weer heus wel het nodige gebekt en geplaagd (vooral tussen jongens en meisjes) maar er spelen zich ook roerende tafereeltjes af. ,, Bij voorbeeld een stoere knul van 16 die de band plakt van de fiets van een meisje van 9."

Een niet te verwaarlozen onderdeel van het werk van de groepsleiding is het ,,boordbezoek".,,Het contact met de ouders is ontzettend belangrijk," aldus Lia. ,, Het is nodig om goed te weten hoe de kinderen aan boord zijn. Stel: je hebt een kind dat heel stil is. Is zo' n jongen of meisje aan boord juist heel levendig, dan zou er wel eens wat aan de hand kunnen zijn. Eigenlijk zou je best elke week de ouders willen spreken. Veel ouders zien ons alleen maar als verzorgsters, die hun kinderen wassen en eten geven, en dat is heel jammer. Want wij zijn, net als zij, ook met de opvoeding bezig. "

----------------------------------------------------------------------------------------
,,In een huis zit je maar te zitten''

Chris Kornet (12), Reinier van der Maas (13) en Gera Schram (10) — hun ouders varen resp. op de Neeltje K., Maria en Res Nova-zijn, zoals eigenlijk iedereen in het internaat, schipperskinderen in hart en nieren. Ze zijn dan ook dolgraag aanboord.,, Ik vaar liever dan dat ik in een huis woon'', bekent Gera en Chris legt uit:, ,0p een schip zie je veel meer. In een huis zit je maar te zitten!" Dat neemt niet weg dat ze het op het internaat ook goed naar hun zin hebben. ,,Het mooiste zou zijn", aldus Chris, ,,hier, maar dan met m' n vader en moeder. En dat lij kt ook de anderen een weliswaar niet haalbare, maar toch fantastische tussenoplossing. Alle drie hebben ze al leuke reisjes achter de rug. Gera: ,,Afgelopen winter heb ik op de Waddenzee gelopen. We hebben ook een heleboel rare schotsen gezien." Reinier is in Denemarken geweest, waar hij samen met z' n moeder wat in Kopenhagen heeft rondgekeken.,, Ook in Polen ben ik aan de wal geweest. We zagen een behangwinkel met een hele rij mensen ervoor. Toen we bij het schip aan' t zwemmen waren stonden er allemaal mensen langs de kantte kijken. De vader van Chris vaart bijna altijd op Duitsland. ,, Nadat ik er een keer gezwommen had werd ik ziek. Ik ben toen in het ziekenhuis gebleven.''

Spreekbeurt
Spreekbeurt Voor schipperskinderen is het soms vermakelijk om te constateren hoe walbewoners denken over het leven aan boord. Want de onwetendheid daaromtrent is natuurlijk groot. Reinier: ,,Als we een spreekbeurt moeten houden doen we het altijd over schepen. Je hoeft dan niets voor te bereiden want de meester heeft er toch geen verstand van. Chris heeft wat dat onbegrip betreft een leuk voorval meegemaakt.
,,Toen er bij ons een baby geboren zou worden, en m'n moeder vroeg of er een zuster mee kon varen, durfde er eerst niemand; ze wisten niet wat voor een zooi het aan boord zou zijn en dachten dat alles even klein en krap was. Maar toen er een zuster aan boord kwam wist ze niet wat ze zag. Gelijk wilden de anderen ook meevaren op een schip. . ." Het lijkt er overigens nog
niet op dat de kinderen zonder meer in het voetspoor van hun ouders treden wat de beroepskeuze betreft. Dat wil zeggen: Gera heeft nog geen vastomlijnde plannen. Chris daarentegen ziet het allemaal al vrij duidelijk voor zich: ,, Ik probeer eerst de havo, dan twee jaar varen, en dan naar de politieschool." Nee, voorde waterpolitie heeft hij geen belangstelling, want het leven datje dan leidt schijnt verre van aanlokkelijk te zijn. Reinier wil graag zijn brood verdienen als scheepstimmerman. Het voorbereidende werk is al in volle gang: 's Woensdagsmiddags timmert hij aan een modelboot op ,,de werf"in het internaat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen