Zondag: van rustdag naar werkdag? (2)

Het moet voor ons allen vaststaan, dat de herkomst of oorsprong van de sabbat consequenties heeft voor het vraagstuk sabbat-zondag. Welnu, direct moet worden opgemerkt, dat wij voor de herkomst van de sabbat niet terug moeten tot het volk van Israël, maar wij moeten terug naar de aanvang van het bestaan van de wereld: de schepping, In Gen. 2:2 en 3 lezen we immers: ,,Als nu God op de zevende dag volbracht had Zijn werk, dat Hij gemaakt had, heeft Hij gerust op de zevende dag van al Zijn werk dat Hij gemaakt had. En God heeft de zevende dag gezegend en dien geheiligd; omdat Hij op denzelven gerust heeft van al Zijn werk, hetwelk God geschapen had om te volmaken." Het hebreeuwse werkwoord sjabat betekent ophouden, staken, rusten en daarvan is het zelfstandig naamwoord sjabbaat, dat rust betekent, afkomstig. Hier wordt ons de sabbat nog wel niet met de naam sabbat, maar toch als de zevende dag beschreven. De sabbat had betekenis voor God en mens.

Zegen
Waarom behoorde nu de zedewet, het sabbatgebod tot de decaloog?,, Wel, de mens," zo schrijft H. Bavinck,,,genoot voor de val de eeuwige hemelse sabbat nog niet; evenals aan de wisseling van dag en nacht, was hij ook onderworpen aan die zes dagen van arbeid en rust op de zevende dag; rustdag en werkdagen waren ook voor de val onderscheiden, het religieuze leven eiste toen een eigen vorm en dienst en dag naast het leven der cultuur.''

G. Ch. Aalders schrijft in zijn korte verklaring op Genesis: ,,Datin deze uitspraak: toen zegende God de zevende dagen heiligde die, gedoeld wordt op de menselijke rustdag zal wel moeilijk te betwisten zijn: Zegenen en heiligen zijn handelingen vdie betrekking hebben op dingen die vallen binnen de sfeer van het leven der mensen. God maakt voor hen de wekelijkse rustdag tot een zegen en zondert die af van het gewone alledaagse leven, om die dag een aparte bestemming te geven, een bestemming waardoor hij een,,heilig" karakter krijgt, met God en Zijn dienst in bijzonder rapport wordt gebracht."

Ritme
De onderhouding van één dag rust, na zes werkdagen is scheppingsordinantie. Dit blijkt nog eens duidelijk uit het ritme van bezig zijn en rusten waarin ook het beelddrager-Gods-zijn van de mens uitkomt. Dit wordt ook gezegd in het vierde gebod van de decaloog naar de lezing van Exodus 20:811. In deze lezing, die nogal verschilt van die in DeUt. 5:12-15 wordt voor het eerst een gebod gegeven in de positieve vorm: ,,Gedenk..." Dit woord wijst er duidelijk op dat de sabbat reeds onder Israël bestond, voordat het gebod werd gegeven, hetgeen overeen komt met Exodus 16:4 en 5 en 20-30. Deze sabbat is door God aan Israël gegeven tot een teken voor altoos. Ex. 31:17. Een teken van de HEERE en Zijn verbond met het volk. Daarom nam de HEERE de onderhouding van dit gebod zo zwaar op. Het,,predikte" de HEERE als de God van Israël en Israël als het volk van deze levende God. In Exodus 20 gaat het om het religieuze karakter van de sabbat; namelijk het navolgen van God in het ritme van werken en rusten, het heiligen van God in het eren van Zijn Naam, en het in zich laten werken van Gods Zegen. In Deut. 5 wordt bovendien nog de nadruk gelegd op het vreugdevolle van de door God verleende vrijheid en het sociale element, dat daarmee ten nauwste is verbonden.

Niet alleen Israël
Deze elementen gelden niet alleen Israël, maarzij gelden voor alle volken der wereld, omdat het gebod teruggrijpt op de schepping. De sabbat is de dag, die de HEERE heeft gemaakt en die Hij geheiligd heeft en gezegend. Moeten wij nog filosoferen over de oorsprong van de sabbat, als van Kenietische oorsprong etc. De sabbat is uit God.

Nu zijn er theologen, die zeggen: U moet zich eens voorstellen, wat het zou betekenen wanneer de sabbat inderdaad op een scheppingsordinantie zou teruggaan. De consequentie was dan immers dat de sabbat in het Nieuwe Testament onmogelijk afgeschaft kon zijn. Dat is echter een simplistische voorstelling van zaken. De reden daarvan is, dat men geen onderscheid wil maken tussen het morele, het blijvende, en het ceremoniële, het verdwijnende in het vierde gebod. Tussen de blijvende en de verdwijnende vorm van het vierde gebod moeten wij onderscheid maken.

Calvijn
Ook een man als Calvijn spreekt over de sabbat als scheppingsordinantie. Dat blijkt met name uit zijn commentaar op Genesis 2:3: ,,God heeft elke zevende dag voor rust bestemd opdat Zijn eigen voorbeeld tot een duurzame regel zou zijn." En: ,,die instelling is niet voor ene enkele eeuw of volk, maar aan heel het menselijk geslacht gegeven." Voor Calvijn is ook de nieuwtestamentische rustdag in deze scheppingsordinantie gegrond. Dat blijkt ook wel in zijn Institutie. Daar somt Calvijn een drietal oorzaken op waarom het vierde gebod gegeven is: ,,De hemelse Wetgever toch heeft door de rust van de zevende dag het volk Israël die geestelijke rust willen afbeelden, waardoor de gelovigen van hun eigen werk rusten en sabbat moeten vieren om God in zich te laten werken. Ten andere heeft Hij gewild, dat het een bepaalde dag zou zijn, op welke zij zouden bijeenkomen om de wet te horen en de ceremonieën te verrichten, of immers die zij in het bijzonder zouden besteden in de overdenking van Zijne werken, opdat zij door deze herdenking zouden geoefend worden tot godzaligheid. Ten derde heeft Hij aan de dienstbaren en aan hen die onder het gebied van anderen zijn een dag van rust willen toestaan, om op denzelven verpozing te hebben van de arbeid."

Even verder schrijft hij: ,,Maar dewijl de twee laatste oorzaken onder de oude schaduwen niet moeten geteld worden, maar op alle tijden evenzeer passen, zo heeft, hoewel de sabbat afgeschaft is, evenwel thans nog dit bij ons plaats dat wij op bepaalde dagen tot het horen van het Woord, de breking van het heilig brood en tot de openbare gebeden samenkomen."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen