Stiefouders hebben vaak een onzekere, moeilijke positie

Het was al acht jaar geleden, dat Arnold stierf. Zijn vrouw Joke bleef achter met twee kleine kinderen van twee en vier jaar. Wat een verdriet overspoelde dit gezin! In de eerste periode was Joke zó verdrietig en verslagen, dat ze automatisch de kleintjes verzorgde en het werk deed. Later, toen er minder bezoek kwam en ze vaker met de kinderen alleen was, leek het wel of het verdriet en de eenzaamheid steeds groter werden. In deze tijd richtte ze zich sterk op de kinderen, probeerde moeder èn vader te zijn om het veriies voor de kleintjes op te vangen. De kinderen werden ouder; ze wisten wel dat hun vader gestorven was, maar toch voelden ze het gemis niet zo. Ze hadden het fijn met elkaar en er was echt een sfeer van 'wij drietjes'. De oudste deed allerlei werkjes voor moeder, de jongste zat nog graag bij haar op schoot en Joke wende langzamerhand aan het gemis van Arnold. Ze leerde weer buiten haar kringetje te kijken, zocht contact met de buitenwereld en ontmoette een man voor wie ze liefde ging voelen.

Indringer
Zo deed na enige tijd stiefvader Jan z' n intrede in het gezin. De kinderen, nu 8 en lOjaaroud, vonden het eerst wel fijn, maar toch... Eigenlijk hadden ze geen vadernodig. Het ging toch goed met hun gezinnetje? Ze voelden zich soms vernederd, als ze hun stiefvader moesten gehoorzamen en vertikten het om de door hem gestelde regels op te volgen. Ze waren jaloers op de aandacht, die moeder schonk aan deze man, deze indringer, die het vredige wereldje van 'wij drietjes' zo verstoorde. Moeder Joke voelde de spanning in het gezin. Ze probeerde de kinderen op te vangen, suste de ruzies die er ontstonden tussen stiefvader en kinderen en zocht naar de vroegere harmonie in het gezin. Het ideaal, een compleet gezin te worden, bleek niet zo gemakkelijk te bereiken als Joke gehoopt had. Ze ondervond vele problemen eer er een zeker evenwicht gevonden werd in de verhouding tussen stiefvader, moeder en de beide kinde

Kritische pubers
Het huwelijk van Gijs en Anneke was misgelopen. Gijs had een andere vrouw ontmoet en liet z' n vrouw en twee kinderen (elfen twaalf jaar) in de steek. Het was nu al een aantal jaren geleden en Anneke had zich moedig door' t verdriet en de eenzaamheid heengeslagen. Veel hulp had ze ondervonden van de kerk, van familie en kennissen. Samen met haar kinderen had ze weer moed gekregen om het leven op te pakken en verder te gaan. Inmiddels waren Chris en Arie, de kinderen, in de puberteit gekomen. Ze veranderden sterk, namen niet alles zonder meer aan wat volwassenen zeiden, maar kregen kritiek op de kleding, het voedsel, de manieren, leraren, kerk en op de hele opvoeding. Aan de ene kant waren het beide geen kinderen meer. Ze spraken en deden alsjongvolwassenen, terwijl ze aan de andere kant toch als kind aandacht vroegen, vertroeteld en geknuffeld wilden worden. En toen kregen ze een stiefvader... Natuuriijk hadden ze kritiek. Ze waren het helemaal niet eens met de beslissingen die hij nam. Ook zij voelden zich verdrongen van de plaats die zij bij moeder hadden ingenomen: de sterke mannen, die beschermden en alleriei klusjes opknapten. Eigenlijk was het net of ze nu ook nog hun moeder kwijtraakten! Gelukkig was de band tussen Anneke en haar tweede man heel sterk. De
jongens kregen geen kans een wig te drijven tussen de ouders. Na veel geduld en inspanning kreeg de stiefvader een goede invloed op Chris en Arie en de verhouding verbeterde ten slotte.

Veel relaties
We gaven zomaar tweevoorbeelden. Stiefgezinnen zijn er altijd al geweest door het hertrouwen van een weduwe of weduwnaar met kinderen. Deze gezinnen vielen in de maatschappij uiteriijk niet op, want de plaats van de overleden man of vrouw werd ingenomen door de nieuwe partner. Tegenwoordig zijn er echter heel wat stiefgezinnen die ontstaan zijn na een echtscheiding en waarbij dus vader of moeder nog leeft. Dat er verwarrende situaties kunnen ontstaan in dit soort gezinnen komt door de vele relaties die men heeft. Er is één biologische ouder die niet thuis woont. Deze kan hertrouwen met een vrouw die uit een vorig huwelijk kinderen heeft. Het nieuwe gezin krijgt ook samen kinderen en dat betekent: stiefzusjes, stiefbroertjes, halfzusjes, halfbroertjes. In het eigen gezin bestaat die mogelijkheid ook: de stiefouder brengt kinderen en ook hier komt gezinsuitbreiding. Denken we daarbij nog aan'nieuwe' opa's en oma' s met wie het kind contact zou kunnen hebben, dan duizelt het ons van de vele gezinsleden. Het is geen wonder dat een negenjarige jongen zei: ,,Mijn moedergaatweer trouwen en dan krijg ik een stiefvader; mijn vader gaat ook weer trouwen met een stiefmoeder, alles stieft aan mij."

„Liefdeloos"
Hoe gaat het kind, hoe gaan de ouders, hoe gaat de maatschappij om met al die verschillende relaties? Wie hoort er eigenlijk bij het gezin? Wordt er op een ouderavond met vier ouders van één kind gesproken? Wie worden uitgenodigd bij het huwelijk van zoon of dochter? Uiterlijk lijkt het stiefgezin op het normale kerngezin, maar toch is er een groot verschil. Het stiefgezin heeft te maken met een pijnlijk en/of een problematisch verieden, dat invloed uitoefent op het nieuwe huwelijk en het nieuwe gezin. Het stiefgezin heeft ook te maken met heel veel vooroordelen. Denken we alleen aan de term'' stief'' dan voelen we al hoe akelig en onvriendelijk dat klinkt. Als we zeggen iemand stiefmoederlijk te behandelen, dan bedoelen we daarmee, dat we iemand liefdeloos en hardvochtig behandelen. Een stiefmoeder is een tweede moeder, een wrede, hardvochtige moeder. zegt het woordenboek. Het is dan ook geen wonder dat een stiefmoeder liever het puntje van haar tong afbijt dan te klagen over de problemen in haar gezin. „Je wist toch waar je aan begon!" zegt men en kijkt argwanend hoe de stiefmoeder optreedt tegen de kinderen van haar man. Een standje of een klap worden haar al kwalijk genomen en gaat het niet goed met een van de kinderen, dan wijst men gelijk de oorzaak aan:,,Ze komt uit een stiefgezin..." Zo wordt vaak een vernietigend oordeel geveld, waarvoor totaal geen grond bestaat.

Moeilijk
Mensen die terugkijken op de eerste periode van hun tweede huwelijk, noemen deze periode nogal eens een moeilijke en helemaal nietzo'n gelukkige tijd. Er zijn twijfels en onzekerheden, omdat een stiefgezin voor een groot aantal opgaven staat. In het begin van het huwelijk is er vaak een zekere rouwverwerking of als men gescheiden is. een opbouwen van het gevoel van eigenwaarde en vertrouwen. Er is een verlies geleden, men is een poos alleen geweest en de kinderen zijn soms opgevangen door steeds weer wisselende gezinshulpen. In die eerste periode van het stiefgezin kunnen kinderen weerzin hebben tegen de nieuwe ouder. Soms hopen ze nog op een hereniging met hun échte vader of moeder, of ze vinden het verraad tegenover de overleden ouder. Kinderen kunnen het nieuwe begin behoorlijk bemoeilijken; dat gebeurt in het echtscheidingsgezin echter ook door het voortdurend contact met de ex-partner. Kinderen gaan er op bezoek; er wordt gepraat, geroddeld misschien. Er zijn situaties waarbij de echte ouder geraadpleegd moet worden en het is een zware opgave om als verbinding te dienen tussen de vorige en de huidige echtgeno(o)t(e). De stiefvader ofmoeder kan het beste direct mee gaan beslissen in regelingen of wat dan ook, omdat men zich anders opzij gezet voelt. Ook is het heel stimulerend om ook in de opvoeding volledig mee te draaien en daarbij te merken, dat de partner alle vertrouwen in de stiefouder heeft.

Onzekere rol
De nieuwe vader of moeder heeft heel wat op te bouwen eer het gezin in een zeker evenwicht komt. Wat verwacht men eigenlijk allemaal van stiefouders? Dat blij kt niet zo duidelijk te zijn. Aan de ene kant is men wel in het huishouden opgenomen. De biologische vader of moeder die niet thuis woont, wordt nog bij verschillende beslissingen betrokken en toch zorgt de stiefvader voor het huis, de opvoeding, de financiën, het welzijn en dergelijke. En een stiefmoeder wordt toch in de moederrol geplaatst, al is ze de échte moeder niet. Ze zorgt voor de huishouding en alles wat daarbij hoort. Zo is het maar een onzekere rol die men toebedeeld krijgt —is men nu ouder of niet? Het is voor de stiefouder ook moeilijk om ineens geplaatst te worden in een bestaand gezin. Hij of zij is niet meegegroeid met de ontwikkeling van de kinderen en deelt het verleden niet. Er wordt zo gemakkelijk gezegd: ,,Alsjevanmij houdt, houd je ook van mijn kinderen", of,,liefde overwint alles", of,,vrouwen houden altijd van kinderen". Liefde moet echter groeien en soms duurt het heel lang eer er wederzijds respect en vertrouwen is ontstaan.

Partij kiezen
Nog een oorzaak van moeilijkheden is de sterke band die is ontstaan in de periode van moeite en verdriet tussen de overgebleven ouder en de kinderen. Vooral de stiefmoeder ontmoet vaak argwaan en kritiek in de opvoeding. De eigen vader kan partij kiezen voor zijn kinderen als er moeilijkheden zijn. Z'n kinderen doen tegen hem toch ook niet lelijk? Ze deden dat tegen z'n eerste vrouw toch ook niet? Het verkeerde gedrag van het kroost ligt dus duidelijk bij de stiefmoeder! En deze voelt zich opzij gezet, onbegrepen. Ze probeert het opnieuw, faalt en krijgt van het mislukken de schuld. Soms moet hulp van buiten komen om deze vicieuze cirkel te doorbreken. Als de kinderen jonger zijn, is het voor stiefouders gemakkelijker liefde te winnen en contact te krijgen. Kleintjes vertederen, moeten verzorgd worden, zijn afhankelijk en het verzorgen van deze kinderen gaat eigenlijk min of meer vanzelf. Er ontstaat een band. die ook bij het ouder worden meestal wel bestendigd blijft. Bij oudere kinderen moet er eerst vertrouwen gekweekt worden, eer er eisen gesteld kunnen worden.

Steun en winst
Hertrouwen, stiefouder worden: het is geen gemakkelijke opgave. Toch mag men het ook niet al te negatief afschilderen. Als er liefde is, zal men ook steun, warmte, veiligheid, waardering, gezelligheid ondervinden en men zal samen de kinderen proberen op te voeden. Ook kan een tweede huwelijk een herstel betekenen voor de alleenstaande ouder. Moeder of vader hoort bij de wereld van echtparen, en dat brengt dan weer meer sociale contacten mee. Voor de kinderen kan het maatschappelijk gezien winst zijn als ze weer horen bij een compleet gezin. Soms is er weinig of geen contact met de échte vader of moeder, verhuist men naar een andere plaats, krijgen de kinderen dezelfde achternaam als de stiefvader en dan lij kt het inderdaad niet meer op een stiefgezin, maar op het gewone kerngezin. Of er dan geen problemen meer zijn, is echter zeer de vraag! De volgende keer hopen we te schrijven over hoe kinderen negatief kunnen reageren op het hebben van een stiefvader of een stiefmoeder, ondanks alle goede bedoelingen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen