Herbert von Karajan en de zaak-Sabine Meyer

Muziekliefhebbers met een benauwd artistiek geweten jaagt hij keer op keer tegen zich in het harnas. Hij zou van alles doen wat strikt verboden is. Men sprak over „een misgreep van de eerste orde'', over Herr Primadonna, de hokus-pokus-dirigent en de dirigerende namaak-Napoleon. Zijn succes zou slechts te danken zijn aan de geweldige hypnotiserende kracht waarmee hij zowel orkest als publiek zou weten te bespelen. Een concerttournee die hij eens ten beste gaf, werd getypeerd als een geperfectioneerde, nietszeggende show, zijn poëzie en de verbeeldingskracht van zijn musiceren heette cerebraal, koud, excentriek, hij zou opzettelijk anders willen zijn. Kortom: een muzikant van de koude grond met veel koude drukte.

Tachtig jaar
Herbert von Karajan werd deze maand 80 jaar. Een zichzelf verheerlijkend dirigent, een alles eisende perfectionist, de man van het fraaie gebaar, de musicus van de peperdure show. Zolang'' Het wonder Von Karajan" met de muzikale scepter zwaait, zolang hebben nijvere persmuskieten zich beijverd om hem voor eens en vooraltijd weg te schrijven. Zijn tempi waren kunstmatig, accenten ongebruikelijk, dedynamieken extreem en zijn gebaartjes waren slimme maniertjes om de grote massa te bespelen. De ster van de maestro rijst desondanks nog steeds.

Chirurgenzoon
Herbert von Karajan werd op 5 april 1908 geboren te Salzburg, als zoon van een chirurg die ook geslaagd amateur-musicus was. Herbert kreeg zijn opleiding aan het Mozarteum in zijn geboorteplaats, waar hij piano studeerde en algemene muziekleer. Vervolgens doorliep hij de Musikhochschule, waar hij orkestdirectie deed bij Franz Schalk. Hij werd kapelmeester te Ulm en chef van de opera te Aken, Een belangrijke gebeurtenis had plaats in 1955. Toen werd hij als opvolger van Wilhelm Furtwangler benoemd als dirigent voor het leven bij de Berliner Philharmoniker.

Ruzie
Vruchtbare jaren van samenwerking en artistieke triomfen volgden. De roem van het orkest van wereldklasse groeide tot imposante hoogten. Dan valt in 1982 de bom. Het meer dan 25 jaar oude huwelijk tussen de meester en zijn Philharmoniker schudt op zijn grondvesten. Niet alleen geld speelt een rol, maar ook zou Von Karajan 'vreemd zijn gegaan' met de Wiener Philharmoniker. Het kernprobleem vormt echter een vrouw van vlees en bloed, de jonge begaafde klarinettiste Sabine Meyer. Von Karajan wil dat de dame toetreedt tot het orkest, maar het orkest wil dat niet hebben. De maestro verliest deze strijd en de dissonanten klinken de hele wereld door. Beide partijen proberen "van haat vervuld" de tegenstander tot overgave te dwingen. Men laat het op een scheiding aankomen. Het stadsbestuur van West-Berlijn spreekt angstig over 'echtbreuk' en dwingt Von Karajan naar 'tafel en bed' terug te keren.

Verzoening
Het slepende conflict werd bijgelegd en publiekelijk beëindigd op het beroemd geworden "Verzoeningsconcert" in september 1984. Uitgevoerd werd Bachs Hohe Messe met het slotkoor op " Dona Nobis Pacem". Von Karajan moest erkennen dat de Berliner een stuk van zijn leven was geworden. Sinds 1986 zoekt de nu 80jarige chef-dirigent wel naar een opvolger. Hij komt daarbij niet verder dan '' drie of vier echt interessante kandidaten". De namen van Riccardo Muti en Claudio Abbado zijn gevallen. Ook Lorin Maazel en de Karajan-bewonderaar Seiji Ozawa zouden een kans maken. Maar voorlopig doet Von Karajan het meeste nog steeds zelf. Hij is van plan om, ,zo lang en zo goed mogelijk verder te gaan", waarbij hij zich wel het recht voorbehoudt om, na meer dan dertig jaar te veel hooi op zijn vork te hebben genomen, het kalmer aan te gaan doen.

Geleidehond
Het gelijnde en hooghartige gelaat van de "alleskunner" Von Karajan bespeelt nog steeds zijn Berliner Philharmoniker, die al eens ,,het verlengstuk van zijn rechterarm" werd genoemd: ogen secondenlang dicht, hoofd een beetje scheef alsof hij de muze zelf dirigeert. Totdat er weer eens een Weense bezoeker vanaf het balkon zal roepen:, ,Zal ik even een geleidehond sturen..."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen