Eeuwenoud ritueel levert een onbeschrijflijk lekker brouwsel op

Nagehma Bou/eila, Molly voor vrienden, een Ethiopisciie schoonheid en dochter van de professordirecteur van het GoetheInstituut in Addis Abeba, nodigt ons in perfect Duits officieel uit om bij haar thuis op de koffie te komen. Zo' n warme dag ais deze, 35°C in de schaduw, vraagt eigenlijk meer om iets koels en fris. Een vriend van ons slaat de ogen theatraal op richting strakblauwe lucht: ,,Een officiële uitnodiging, pfff wat een eer. Bericht me morgen alles over deze voor julie ongetwijfeld aangename avond. Wanneer ik aan de smaak van de echte Ethiopische koffie denk.,." Gewend geraakt aan zijn romantische en lyrische uitspraken vragen we ons lachend af wat zo fantastisch kan zijn aan een kop koffie met een inlands koekje. Aan de poort van een groot huis in een van de betere, maar vooral rustige buurten van de stad worden we ontvangen door moeder en dochter, vader is onderweg in Europa. Beiden zijn gekleed in de traditionele drachten van het land en hebben voor ons plotseling veel weg van prinsessen uit duizend-en-een-nachtverhalen. De welkomstdrank bestaat uit een honingdrank, aangemaakt met een hoop alcohol. De mierzoete dikke stroop wekt eerder een inmense dorst op dan dat het deze lest. Op de grond, in een hoek van de met Europese meubelen en inlandse wandversieringen ingerichte kamer, staat een tableau met kleine, sierlijk gevormde kopjes en een ruw ge- O vormd smeedijzeren oventje. Na de gebruikelijke welkomstwoorden worden we naar buiten geleid, waar ons een koffieceremonie wacht die vergelijkbaar is met een Japanse theeceremonie. In ieder geval wat de tijd betreft: ons wachten drie, veel te korte, uren in een andere wereld, een sprookjeswereld die de tijd doet stilstaan.

Rust
De ceremonie wordt buiten gehouden om de eeuwenoude vertelsels levend te houden: de huisgeesten kunnen bedwelmd raken van de rook uit het oventje en vertoornd raken. De attributen worden naar buiten gedragen en door Molly in een speciale rangorde geschikt. Met een gemoedsrust die vertragend werkt brengen haar sierlijke bewegingen de kolen in het oventje binnen de kortste tijd tot een warme gloeiende massa. In een grote, ronde metalen schaal worden de verse koffiebonen neergevlijd: geen geluid is te horen. Met een speciale staaf worden de bonen bijna liefkozend omgeroerd. Ondertussen vertelt Molly over haar betoverende kleding die uit het noorden stamt en eigenlijk een bruidskleed is. Het geheel is van blauw en paars fluweel gemaakt en het sieraad met de vele munten op het hoofd reflecteert het licht van de maan en de miljoenen sterren aan de hemel. Ze vertelt dat de kleding eigenlijk te duur is voor de gewone vrouw en dat er weinig vakmensen zijn die zoiets kunnen fabriceren. De moeder is gekleed in een op het eerste gezicht eenvoudig wit gewaad. De kraag en het borststuk zijn echter met fijngouden randen geborduurd. Ze hevelt de geroosterde koffiebonen over in een stenen bak met stamper, tegelijkertijd vult Molly de nu lege pan met maïskorrels, die in de plaats van koekjes bij de koffie geserveerd worden. Tot onze verbazing zijn inmiddels bijna 40 minuten verstreken.

Geuren
Plotseling begint Molly, terwijl ze krachtig maar nog steeds met haar sieriijke bewegingen de bonen fijnstampt, met een hoog nasaal geluid een lied te zingen.,,Een liefdeslied", verklaart moeder, om de goden met de tonen te vervoeren zodat ze misschien als dank een man sturen om de zangeres te belonen. Molly is 25 jaar jong en terwijl ze vertegen een andere kant op blikt en nog energieker te werk gaat bij het stampen, verklapt ze dat ze al lang op zoek is naar een iets oudere man die intelligentie moet bezitten, een weinig geld heeft en ongeveer dezelfde status moet hebben als zijzelf. Maar alle Ethiopiërs die aan deze eisen voldoen leven in ballingschap. Misschien gaat ze volgend jaar in het buitenland op zoek, zegt ze. Bij haar moeder doet deze uitspraak de glimlach op het gezicht verstarren. Zachte maar doordringende geuren van gemalen koffie en gepofte maïs vermengen zich met de zoete geuren van de vele bloemen die de tuin rijk is.

Smaakmaker
Zichtbaar moe van het gestamp pakt Molly een kleine bruine kan met een miniatuurtuit en vult deze met water. Langzaam laat ze deze verwarmen op het oventje en ze vertelt ondertussen dat deze koffietraditie vele eeuwen oud is. Het maakt niet uit of men arm of rijk is, de procedure is overal dezelfde. Of het herders zijn die koffie bereiden in de bergen of stadsmensen. Ze begint weer te zingen en opent het kannetje op het vuur. De gestampte koffie wordt bij het nu kokende water gevoegd. Meteen snelle beweging, hopend dat we het niet gezien hebben, neemt ze groenkleurig poeder uit een zakje dat verborgen lag tussen haar rokken en laat ook daarvan wat in het kannetje glijden. Het is gemalen wortel van een Afrikaanse boom en moeilijk te krijgen. ledere familie heeft zo zijn eigen poederkruid en geeft zo de koffie een persoonlijk tintje mee. Hoewel het kannetje een kleine tuit heeft, geurt de koffie binnen de kortste tijd en de rook dringt diep de neusgaten binnen. Maar dat is niet onaangenaam... Heeriijk!

Spanning
Een wolk schuift voor de maan, zodat het sprookjesachtige tafereel in volledige duisternis wordt gehuld. Automatisch gaan onze ogen naar onze horloges. Twee uur en twintig minuten zijn verlopen sinds onze aankomst. De tijd speelt geen rol meer. Het enige wat nog van belang is: hoe zal de koffie smaken? De maïs met zijn goudbruine kleur wordt over eenvoudige azuurblauwe schaaltjes verdeeld. Het koffiekannefle wordt door Molly met de vingers (deze moeten vuurvast zin) op een speciale wijze boven het vuur rondgedraaid. In de kolen wordt opnieuw gepookt en de vlammen die oplaaien geven de fantasie ruimte. Dan wordt de koffie snel van het vuur gehaald, net voor het kannetje vlam kan vatten. Moeder haalt het tableau met de sieriijke kopjes uit het huis. Ze zijn sinds vijf generaties van moeder op dochter overgegaan. Het vuur is uit en de spanning stijgt.

Droom
Een glimlach om de mond breekt deze spanning. Iedereen slaakt een zucht en ontspant zich. Eindelijk is het dan zo ver. Cultuurbarbaren die we zijn denken we alleen nog aan hoe de koffie zal smaken. Drie uur hebben we vergenoegd dit eeuwenoude ritueel mogen aanzien. Drie uren die voor ons geen tijdsinhoud gehad hebben. Ze zijn aan de ene kant omgevlogen, maar aan de andere kant heeft het ons in een soort tijdloze dimensie gebracht, op de grens van werkelijkheid en droom. Met de nervositeit van een klein kind die zijn cadeautje niet kan afwachten, staren we gehypnotiseerd naar de kopjes die met het brouwsel gevuld worden. Dan is het grote moment daar. Aarzelend, elkaar onzeker aankijkend, brengen we het kopje naar de mond en... Het koffiezetapparaat pruttelt in de keuken. Binnen vijf minuten is het zo ver; het kopje koffie is bijna klaar. De mokken staan al klaar op de salontafel. Veel tijd is er niet: we moeten nog weg vanavond. Nog een beetje suiker en melk erin; automatisch roer ik mijn koffie om. Even droom ik weg en denk aan de fluwelen smaak uit het sprookje in Ethiopië. De smaak van de koffie in de mok brengt me terug in de werkelijkheid...

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen