Catharina van Eijk zou 't liefst „een leven lang spelen"

Ten slotte moest ik er wel mee stoppen: „Speel jij nogmetpoppen?!", vroegen m'n klasgenoten op een neerbuigende toon. Als ik me daar niets van aangetrokken had, had ik misschien nog jaren met mijn kinderen gespeeld. Nu liggen ze netjes aangekleed in een kast. Met mijn poppenhuis speelde ik misschien iets langer; toen verdween ook dat keurig opgesteld in een kast. Catharina Prasing hield net als ik op met popperellen (,, Ik was een echte poppenmoeder") toen ze de middelbare-schoolleeftijd bereikte. De opgeborgen poppen kwamen pas te voorschijn toen ze ze na haar trouwen uitpakte. Haar man, Karel van Eijk, vond ze wel aardig en zei aanmoedigend tegen zijn echtgenote: ,,Zetzetoch ergens neer als j e dat leuk vindt." ,,Maarja, datdéédje vierentwintig jaar geleden niet zomaar", legt Catharina uit. Toch verdwenen haar poppen niet meer in de doos. Catharina stalde ze eerst uit in de slaapkamer. Later verhuisden ze zelfs naar de woonkamer. Niemand die er iets van zei. Tot er een kennis op bezoek kwam die verrast ontdekte: ,,Joh, wat leuk, een celluloid pop, en eentje met een biscuit kop." De kennis bleek van alles over het speelgoed te weten: ze verzamelde poppen. Hoewel de merkjes op haar "kinderen" Catharina weinig interesseerden, was haar belangstelling gewekt.

Gewoon gezellig
,,AIs mijn man voor zijn werk in het buitenland moest zijn, zorgde hij dat hij wat tijd overhield om naar oud speelgoed te neuzen. Uit Engeland kwam hij terug met de verzamelaarsencyclopedie van poppen. Regelmatig zaten we erin te studeren. Mijn poppen werden onze poppen." Nu staat het hele huis in OudLoosdrecht vol antieke poppen. „In de badkamer, in de slaapkamer —' t is gewoon gezellig. Het kan omdat mijn man er ook van houdt. Hoeveel ik er heb? Dat weet ik niet." Catharina opende zelfs een winkeltje in antiek speelgoed bij haar huis, dat inmiddels twintig jaar bestaat. Bepaald niet verwonderlijk dat uitgeverij Cantecleer aan mevrouw Van Eijk vroeg of ze er geen boek over wilde schrijven. Wat er aan boeken over dit onderwerp reeds op de markt is verschenen, is overwegend vertaald werk. De foto's in de verschillende boeken laten meestal dezelfde museumpoppen zien. De Loosdrechtse poppenverzamelaarster zag een Nederlands boek, ge'illustreerd met plaatjes van haar eigen lievelingen, wel zitten. ,,Ik dacht: leuk, zo'n boek, daar doe ik een halfjaartje over. Maar intussen heeft het drie jaar gekost. Ik had al veel gegevens, maar je wilt er van alles in verwerken. Het heeft zo lang geduurd! Alleen al met het maken van de foto's ervoor zijn we achttien werkdagen bezig geweest."

Tentoonstelling
Het stevige boek, getiteld '' Een leven lang spelen'' en vol schitterende kleurenplaten, kan gezien worden als catalogus bij de tot eind dit jaar lopende, gelijknamige tentoonstelling in museum-kasteel Sypesteyn in Nieuw-Loosdrecht, waar een deel van Catharina's poppen te zien zijn. Ook de poppen waar ze vroeger mee speelde hebben een plaatsje gekregen in Sypesteyn. ,, De sfeer is hier schitterend!", vindt Catharina van Eijk. ,,We hebben onze eigen poppen nog nooit zo mooi gezien.'' Dat ligt overigens niet alleen aan de sfeer in het kasteel, maar ook aan de ruimte. Veel van haar antieke speelgoed moet de eigenares thuis noodgedwongen ingepakt laten, terwijl wèl uitgestalde stukken soms dicht opeengepakt staan, zodat van de Weertjes weinig is te zien. Begrijpelijk dat mevrouw Van Eijk vaak even een kijkje neemt in Sypesteyn. Ze woont er tenslotte niet ver vandaan.,,Ik geniet van de reacties van mensen die hier rondlopen! Ze herkennen in de poppen hun eigen speelgoed van vroeger. Oma's met kleinkinderen kopen hier het boek voor hun kleindochter. Zijn die celluloid poppen óók het verzamelen waard?, vragen ze soms heel verbaasd. Want de mensen denken meestal dat alleen oude, heel dure, gave poppen in een verzameling horen."

Historische waarde
Bij Catharina's verzameling ligt dat anders. Het gaat haar niet om de handelswaarde die een pop heeft, maar om de culturele, historische waarde. Je moet eraan kunnen zien dat ermee is gespeeld. Een houten poppekop waarvan de verfis afgebladderd, een verfomfaaide pruik, gehavende ledematen, het zijn voor haar juist de dingen die de pop in waarde doen stijgen.,, Voor veilingen en beurzen worden dergelijke poppen vaak gerestaureerd. Maar gerestaureerd tussen aanhalingstekens. I> Naast de Chr. Techn. school. Maandag hele dag gesloten. Woensdagmiddag gesloten. Vrijdag koopavond. Ruime parkeergelegenheid. Ook bij ons vindt u een grote sortering in Japonnen, japonnen met jasjes, pakjes, blouson pakjes, rokken, blouses, blousons jumpers, truitjes, pullovers. Ook voor heren een pracht kollektie. Pantalons, truien, vesten enz. Want ze worden kapot gerestaureerd: de oude kleertjes gaan uit, er wordt een nieuw jurkje gemaakt, de pijpekruUen in de pruik worden hersteld..." Hoe mevrouw Van Eijk de waarde van poppen schat wordt in de inleiding van het boek treffend geïllustreerd door haar vriendin Martine Bijl. Die schrijft: ,,Toen ik haar eens een pop liet zien waarvan ik vermoedde dat ik er te veel voor betaald had, las ik van haar zorgelijke gezicht dat dat inderdaad wel het geval was.,, Maar ik viel er zo op!" zei ik een beetje teleurgesteld. Catharina's gezicht klaarde onmiddellijk op. ,,Nou, dat is toch het allerbelangrijkste!" riep ze verheugd."

Lange poppen
Een rondgang over de tentoonstelling (iedere middag van een tot vijf uur mogelijk, behalve op maandag) is eigenlijk pas écht als de eigenares van de poppen meeloopt. Dan duurt het wel lang. Vervelend wordt het echter niet. Als Catharina van Eijk vertelt over haar poppen en het verzamelen, is duidelijk dat hier iemand spreekt met kennis van, maar vooral liefde voor het' 'vak''. Bij de lange poppen met een klein hoofdje erop weet ze bij voorbeeld een aardige bijzonderheid. De prijs van een pop was (en is) vaak afhankelijk van de lengte. Dat is de reden waarom sommige antieke poppen een voor hun lengte veel te klein hoofdje hebben: de fabricage van (stoffen of leren) lijf en ledematen was niet zo kostbaar, de porseleinen kop kostte wel een lieve duit. Voor de lange pop met het kleine hoofd kon de fabrikant een relatief hoge prijs vragen. Dat veel antieke poppen uit Duitsland afkomstig zijn, ligt aan de gunstige omstandigheden voor de industrie aldaar. Alle grondstoffen voor het maken van porselein waren voorhanden in hetThüringer Woud. Bovendien was daar een grote rijkdom aan hout en waren er goedkope arbeidskrachten. Hele families werden ingeschakeld in de poppen-huisvlijt. Daardoor kon Duitsland tegen sterk concurrerende prijzen het speelgoed leveren.

Warmte
Deze informatie staat ook in het boek, maar het is veel aardiger om het uit de mond van de schrijfster zelf te horen. Bij de eerste vitrine van de tentoonstelling blijft ze al wel een half uur staan praten, heel enthousiast en vol liefde voor haar poppen. De overige vitrines moeten we daarom wat vlugger "afwerken". Maar de opstelling van de poppen in het kasteel is precies gelijk aan die op de foto's in het boek, zodat je nog lang kunt nagenieten van de kostelijke tafereeltjes. De poppen staan maar niet te staan, ze zijn omringd door ander antiek speelgoed, zoals een hondje of beer, of gegroepeerd rond een poppeledikant, -stoeltje of een fietsje, "lezen" een oud boekje of "spelen" met blokken. ,,Wat een warmte gaat ervan uit!", brengt Catharina de sfeer van de poppententoonstelling in Sypesteyn onder woorden,,,'t Staat dichtbij ons, niet zoals in een museum, 't Hoort eigenlijk niet achter glas.'' Wie het boek "Een leven lang spelen" doorneemt, merkt dat de poppenverzamelaarster heel wat van herkomst, fabricage, waarde, enz. van poppen weet. Toch hoopt ze —mede door de aandacht in de pers— oude catalogi en reclamemateriaal in handen te krijgen: ,,Zo kom je achter alleriei gegevens. Je doet ontdekkingen, zo van: tjonge, wat leuk!" Hoewel Catharina van Eijk en haar man in de loop der jaren heel wat geld aan antiek speelgoed hebben uitgegeven, is hun budget niet oneindig.,,In het winkeltje verkoop ik soms poppen die veel mooier zijn dan die ik zelf heb. In het begin vond ik dat wel moeilijk, maar daar wen je aan. Ik help mensen een verzameling op te bouwen en kan dan soms toch heel dure, schitterende poppen kopen, niet voor mezelf, maar voor hen. Je moet ook contanten hebben."

Een koopje
De prijzen van poppen variëren enorm. Catharina heeft op rommelmarkten wel eens exemplaren gezien waarvoor een kind twee kwartjes vroeg. Als zij dan een rijksdaalder gaf pakte de kleine handelaar meteen zijn spullen in: z'n kostje voor die dag was gekocht. Terwijl de nieuwe eigenares een koopje had. Op veilingen ligt dat anders. Daar kent men de handelswaarde van het antieke speelgoed maar al te goed. ,, De prijzen worden soms heel erg opgedreven, vooral als het gaat om poppen van weet ik hoe oud waarvan er maar heel weinig zijn. Dan zijn ze wel 80.000 gulden. Niet dat ze dat waard zijn, zo'n prijs ontstaat door de interesse, 't Is net wat een gek ervoor geeft; dat is met alle verzamelingen zo. Het is een vorm van beleggen, net zoals je tin of schilderijen of postzegels verzamelt. Als je ziet wat er voor één zo' n klein postzegeltje wordt betaald..." Gelukkig kan ook iemand wie het geld niet op de rug groeit met poppen verzamelen beginnen. ,,Je moet wel zorgen datje er kennis van hebt, ook in verband met de prijs. Je moet niet te veel betalen", vindt Catharina van Eijk. Raadt ze mensen die enthousiast geworden zijn aan met hun eigen poppen te beginnen? ,, Als het kan wel! Je moet het zien, soms heb je zulke waardevolle dingen in huis!" Het boek "Een leven lang spelen" (A-4-formaat, 160 biz., 56 kleuren- en 62 zwartwitfoto's) Is uitgegeven door Cantecleer, De Bilt; het kost ƒ 79,50 en Is verkrijgbaar bij de boekhandel. De foto's bij dit artikel zijn uit het boek afkomstig.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen