Wat is haptonomie?

Onlangs ontving ik een brief, waarin mij gevraagd werd iets te schrijven over haptonomie. De briefschrijver vraagt zich af, welke aandoeningen voor haptonomie in aanmerking komen, wat de achtergronden zijn van de haptonomische behandeling, en of er mogelijk occulte elementen in deze benaderingswijze aantoonbaar zijn. Vanwege de vele nieuwe ontwikkelingen in deze tijd, zo stelt deze Terdegelezer, weetje vaak niet meer wat goed en kwaad is. Nu is het niet zo gemakkelijk om op een voor iedereen begrijpelijke wijze uit te leggen wat haptonomie inhoudt, maar ik zal een poging wagen. Bij haptonomie gaat het om tastzin. Het Griekse'' hapsis'' betekent tastzin en "nomos" betekent wet of regel. Haptonomie is te beschouwen als de wetenschap van de tast, het gevoel en het gevoelsleven. Het gaat daarbij vooral om aanraking met gevoel. De achterliggende theorie is ontwikkeld door de fysiotherapeut F. Veldman, die stelt dat aanraking goed is voor het welzijn van de mens. In onze vaak kille verstandelijke samenleving bestaat er bij veel mensen een behoefte aan tederheid, die in de aanraking goed tot uitdrukking gebracht kan worden. Pas na aanraking, aldus Veldman, mag de mens in staat worden geacht zijn emoties in voldoende mate te kunnen delen. Ontbreekt het aan aanraking, dan kan het gevoelsleven zich niet optimaal ontwikkelen, zodat de mens geblokkeerd raakt en er geen sprake kan zijn van een harmonieuze groei van de persoonlijkheid. Veldman vergelijkt in dit verband het contact van een pasgeboren kind met de moeder; als het contact met de moeder ontbreekt, kan het kind niet tot volle ontplooiing komen. Tastzin ontwikkelt het voelen en beleven en zorgt ervoor, dat onze lichamelijke leeftijd in overeenstemming is met het daarbij behorende gevoelsleven. Als spontane, emotionele uitingen worden weggedrukt en er geen werkelijke aandacht is voor contact met de ander, kan de mens niet optimaal functioneren en is hij bij moeilijkheden niet in staat zichzelf te helpen. Naast de aanraking speelt natuurlijk ook het gesproken woord en de bereidheid van de ander tot luisteren een grote rol in de haptonomie. Het één gaat nu eenmaal niet zonder het ander. Het kunnen uiten van emoties is een noodzakelijke voorwaarde voor een gezond gevoelsleven. Het opkroppen van gevoelens kan leiden tot psychische klachten, die op hun beurt weer allerlei lichamelijke problemen kunnen oproepen. Bij de haptonomie gaat het in de behandeling om een zeer persoonlijke benadering van de therapeut naar de patiënt toe. De therapeut dient te luisteren, te praten en aan te raken, waarbij de aanraking centraal staat. De hand is in dit verband de meest aangewezen wijze waarop de ontmoeting gevoeld wordt. De hulpverlener moet zich geheel openstellen voor signalen van de kant van de patiënt. Vooral ook zal hij in staat moeten zijn om goed te luisteren.

Zwangerschap
De haptonomie wordt het meest toegepast op het gebied van de fysiotherapie, de psychotherapie en de zwangerschapsbegeleiding. Wat dit laatste betreft: meestal wordt hiermee begonnen in de vierde zwangerschapsmaand. De begeleiding heeft niet in groepen plaats, maar voor elk ouderpaar apart. Beide toekomstige ouders leren op de cursus lang voor de geboorte van het kind contact te maken met het kind door met de handen over de buik te gaan. Het kind reageert daarop met zachte bewegingen en laat zich wiegen in de buik. De voorbereiding op de bevalling gebeurt niet door oefeningen, ook geen ademhalingsoefeningen, maar door concentratie en handaanrakingen, waardoor volgens de haptonomische inzichten de baarmoeder van binnenuit soepel wordt. Alle bewuste spierspanning is verkeerd, zodat bij de bevalling tijdens de uitdrijving zo weinig mogelijk geperst mag worden, de aandacht moet helemaal gericht zijn op de buik.

Niet occult
Uit dit alles zal duidelijk zijn, dat haptonomie een zeer persoonlijk gerichte behandeling is. Beter is te spreken van een benaderingswijze waarbij de persoon van de therapeut van niet te onderschatten betekenis is. Om op de vraag van de briefschrijver terug te komen: van occultisme is geen sprake, er zijn beslist geen bovennatuuriijke krachten in het spel. Van de haptonomische benadering kan ongetwijfeld een ontspannende, rustgevende werking uitgaan, zodat de therapie vooral geschikt is voor mensen met psychosomatische klachten als gevolg van een te grote gespannenheid. Zelf verwijs ik met een gerust hart patiënten naar een bevriend fysiotherapeut, die zich bekwaamd heeft in de haptonomie. Ik ben me tegelijk bewust van het mogelijke gevaar dat de patiënt in bepaalde behandelsessies terecht kan komen in een mystieke sfeer. De ervaring leert namelijk dat veel zogenaamde "zachte technieken" toegepast worden door therapeuten die zich afzetten tegen de westerse cultuur en haar verworvenheden, waartoe gemakshalve ook het christendom gerekend wordt. Ook Veldman zelf wil kennelijk een lacune opvullen, die ontstaan is als gevolg van de secularisatie, getuige zijn uitspraak: ,,De haptonomie biedt een lamp voor de voet, die de grauwe mist der vervreemding doorstraalt, en bouwt een woning voor de heemloze, waarbinnen hij in eigenheid kan vertoeven met uitzicht op morgen.'' Zo' n uitspraak voegt aan de haptonomie bijna een (pseudo)religieuze dimensie toe. Op een dergelijke wijze wordt de haptonomie meer dan een goede ontspanningstherapie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen