Paulus schuwde wereldstad niet

De majestueuze Acropolis koestert zich in een stralende zon. Het wereldberoemde kalkstenen plateau vormt het historische hart van de Griekse hoofdstad Athene. Honderden toeristen van allerlei nationaliteiten beklimmen de trappen naar de overblijfselen van het Parthenon, een marmeren tempel die eens het pronkstuk vormde van de Acropolis. Het helle zonlicht zet de zuilen van het vermaarde bouwwerk in een witte gloed. Eens werden in het Parthenon de goden aanbeden zoals Athena, de godin waar de Griekse hoofdstad naar genoemd is. Nu lokt de vroegere tempel vooral buitenlanders die in bewondering samendrommen rond de resten van dit bouwwerk, dat gestalte kreeg in een tijd waarin andere Europese volken nog in berevellen rondliepen en elkaar met grote knotsen de schedels insloegen. De bouwplannen voor het Parthenon dateren van de vijfde eeuw voor Christus. Het werd in het jaar 438 voor Christus voltooid. Welke immense inspanningen men zich hiervoor heeft moeten getroosten, gaat ieder bevattingsvermogen te boven. Zonder de hijskranen en bouwliften van onze tijd lijkt zo'n gigantisch karwei een onmogelijkheid.

Areopagus
Op een steenworp afstand van het Parthenon bevindt zich een afgevlakte rots, die via gladde, uitgehouwen treden te beklimmen is. Aan de voet van dit gesteente, de Areopagus, is een wandbord bevestigd met een voor buitenstaanders onleesbare tekst. Ingewijden zullen hierin echter onmiddellijk een gedeelte uit Handelingen 17 herkennen met de bekende woorden: ,,Gij mannen van Athene, ik bemerk dat gij alleszins gelijk als godsdien-1> stiger zijt.'' Het is het begin van de rede die Paulus hier rond het jaar 50 na Christus hield met de aanzienlijken van Athene als gehoor. Paulus was destijds gedwongen om naar Athene uitte wijken. In het NoordGriekse Thessalonica was de evangelieverkondiging hem door de joodse gemeenschap onmogelijk gemaakt. Zo komt Paulus tijdens zijn tweede zendingsreis in het intellectuele en culturele centrum van de toenmalige oude wereld, dat in die tijd in handen is van de Romeinen. De apostel heeft daar het Parthenon nog in zijn volle luister kunnen zien. De reusachtige tempel werd pas verwoest in 1687 tijdens een belegering door deVenetianen. Het Parthenon diende toen als opslagplaats voor munitie en één voltreffer was voldoende om het luisterrijke bouwwerk in een ruïne te veranderen. Paulus preekt onder meer op de plaatselijke markt (agora) aan de voet van de Acropolis. De agora is in die tijd bij uitstek de plaats waar nieuwe gedachten en theorieën worden uitgedragen. De weet- en nieuwsgierige Atheners zijn tuk op een intellectueel verzetje. Ongetwijfeld zullen ze zich bij hopen om Paulus hebben heengedromd.

De onbekende God
Zodra de Atheners in de gaten krijgen dat Paulus een toch wel zeer bijzondere leer verkondigt, wordt hij uitgenodigd voor een debat op de Areopagus. De filosofen in de stad, van oudsher rijk in getal, willen met hem in discussie treden. Paulus is in hun ogen een verkondiger van een god die zij nog niet kennen en daar willen ze het hunne van weten. Nadat hij de afgodendienst in Athene als een vorm van onwetendheid heeft veroordeeld, maakt Paulus gewag van een altaar dat hij tijdens zijn rondgang door Athene heeft opgemerkt. Het is volgens het opschrift gewijd aan "de onbekende god". Met deze verwijzing raakt Paulus een zeer gevoelige snaar. De Grieken dienen vele goden maar volgens de overlevering moet er nog een andere god zijn. Dat is hen al van jongs af aan bijgebracht. Van geslacht tot geslacht wordt het verhaal doorgegeven dat Athene in de zesde eeuw voor Christus voor algehele uitroeiing is behoed door een offer aan "de onbekende god". De pestepidemie, die de stad teisterde, was niet te stuiten. Na een offer aan "de onbekende god" bleek het onheil wèl te zijn afgewend. Het kan dan ook niet anders of Paulus moet met zijn aankondiging juist die God te komen verkondigen, zijn gehoor volledig uit het lood hebben geslagen. Als Paulus echter verhaalt van Christus' opstanding uit de doden, reageert een deel van zijn gehoor geamuseerd en een deel geërgerd. Opstaan uit de doden, dat komt hen al te onwaarschijnlijk voor. De meesten wenden zich dan ook van Paulus af. Enkelen echter komen tot bekering. Onder hen bevindt zich een vooraanstaand man, Dionysius. Hij is een Areopagiet, wat wil zeggen dat hij zeggenschap heeft over het religieuze leven ter plaatse.

Lichtzinnig
Lang is Paulus niet in Athene gebleven. Spoedig reist hij af naar Corinthe. Deze stad, tachtig kilometer van Athene verwijderd, is in die dagen een zeer welvarend, maar ook uitermate lichtzinnig handelscentrum. Het heeft een kwalijke reputatie vanwege de meer dan duizend tempelhocren, die huizen op de berg Acrocorinthe. Op deze berg is een tempel gebouwd waar het bedrijven van de liefde met de prostituees als een godsdienstige handeling wordt beschouwd. Hoe liederiijk de stad ook is, Paulus zal zich er eerder hebben thuisgevoeld dan in Athene. Hij vindt er het echtpaar Aquila en Priscilla, van joodse afkomst en van beroep tentenmakers. In hun woning vindt de eenzame apostel een veilige thuishaven. Ook onder de Corinthische joden ontmoet het Evangelie veel weerstand. Op symbolische wijze verbreekt de apostel met hen de banden door het stof uit zijn kleding te schudden. Hij zet zijn prediking voort onder de Griekse en Romeinse inwoners van de stad. Veel Corinthiërs geloven en worden gedoopt. Een van de bekeerlingen is Crispus, de overste van de synagoge. Dat feit zal de joden ter plaatse extra geprikkeld hebben om Paulus in het nauw te brengen. Ze ruiken hun kans als Corinthe een nieuwe Romeinse stadhouder krijgt, Gallio. Er moet uiteraard een aanklacht worden bedacht. „Deze raadt de mensen aan dat zij God zouden dienen tegen de (joodse) Wet", luidt de voornaamste grief. Paulus wordt meegevoerd naar de Bema, het gerecht, en Gallio hoort vanaf de stenen verhoging de aantijgingen aan het adres van de apostel aan. Hij dient de aanklagers echter onmiddellijk van repliek. Aan de joodse wet heeft hij geen boodschap en volgens de Romeinse wet kan Paulus niets ten laste worden gelegd. Weliswaar ontstaat er groot tumult onder het publiek maar de nieuwe Romeinse consul is daar allerminst van onder de indruk. Hij trekt zich ,,geen van deze dingen aan."

Verwoest
Van de oude stad Corinthe is nu alleen nog maar een ruïne over. Ze is in de vorige eeuw door een hevige aardbeving vrijwel geheel verwoest. Het huidige Corinthe (Korinthos zeggen de Grieken) ligt enkele kilometers verderop. Toch trekt Oud-Corinthe veel bezoekers, omdat de overblijfselen van de oude stad van grote historische waarde zijn. De plaats waar Paulus terechtstond, de Bema, is overigens nog redelijk intact. Met de indrukwekkende Acrorinthe op de achtergrond als symbool voor de verloedering van toen kan de bezoeker zich enigszins verplaatsen in de omstandigheden waarin Paulus verkeerde. De oorspronkelijke gemeente heeft geen stand kunnen houden, al heeft Paulus de teloorgang niet meer hoeven meemaken. Integendeel, ook tijdens zijn afwezigheid bleef de gemeente in Corinthe ondanks interne twisten een dominerende plaats innemen. Haar invloed nam zelfs zozeer toe dat de priesters en priesteressen van de Acrocorinthe uiteindelijk het onderspit moesten delven. Daarover merkt ds. J. J. Poort in één van zijn reisverslagen terecht op dat de goddelijke kracht van het hoofdstuk der liefde (1 Corinthe 13) het verderf op de beruchte berg tot een einde bracht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen