Gevaar van "bekeken" in een pastorale rubriek

Na veel wikken en wegen heb ik uiteindelijk besloten positief te reageren op het verzoek om bijdragen te gaan verzorgen voor de rubriek Pastoraal bekeken. Ik heb er twee dingen bij bedongen, namelijk dat ik niet verplicht ben om de schriftelijke reacties te beantwoorden en dat ik met schrijven pas zou beginnen als het kerkelijke winterwerk zo goed als aan een eind zou zijn. De eerste voorwaarde vermeld ik uitdrukkelijk voor de lezers. Niet met de bedoeling dat niemand mij schriftelijk benaderen mag. Integendeel: brieven met vragen en reacties kunnen een scribent stof voor volgende afleveringen geven. Mijn bedoeling met die opmerking is wel om vooraf in alle eerlijkheid en duidelijkheid te stellen dat in mijn geval ambt, gezin en studie het niet toelaten om post te beantwoorden. Vooral niet omdat ik bepaald geen briefschrijver ben. Ik hoop dat u als lezer hiervoor begrip kunt en wilt opbrengen. De tweede voorwaarde betrof de tijd. Toen ook dit geen probleem was, dacht ik — net als iedereen in zo' n geval—: ,,Dat is nog maanden weg.'' Maar voordat je er erg in hebt, is het zo ver. Je moet iets aan het papier toevertrouwen, maar wat? Toen ik hierover aan het mijmeren sloeg, viel mijn oog op de titel van de rubriek: Pastoraal bekeken. Vooral het woord bekeken trof mij.

Gevaar
Bekeken. Wat een wonderlijk woord voor een pastorale rubriek. Wanneer is er immers sprake van bekijken? Wanneer wij op een afstand staan van het voorwerp dat wij bezien. Wie iets bekijkt, staat zelf los van wat hij in ogenschouw neemt. Voor bekijken is het in de tweede plaats nodig dat men het oog buiten zichzelf slaat. Men is bezig met iets anders of een ander en vergeet zichzelf. In de derde plaats komt het woord bekeken in ons hedendaagse taalgebruik voorin een uitdrukking die met het oog op deze rubriek uiterst verfoeilijk is: ,,lk heb het wel bekeken". Men meent te weten wat het voorwerp van de belangstelling voorstelt en men neemt er afscheid van. Men is daarin niet langer geïnteresseerd. Een van de belangrijkste taken van deze rubriek is om — kleine en grootschalige — ethische zaken en problemen onder de loep te nemen. Juist hierbij is het driedubbele gevaar van afstandelijkheid, van aan zichzelf voorbijgaan en van afscheid zo groot. Onze verzondigde menselijke natuur mist de liefde tot en de warmte voor de naaste, zij ziet het slechte uitsluitend in en bij een ander en zij heeft de ander ten diepste afgeschreven. Het maakt niet uit of wij predikant, ambtsdrager of gemeentelid zijn, wij voelen ons allen zo onheilig heeriijk in de houding van het bekijken en het bekeken hebben.

Afstandelijkheid
Het zal in deze rubriek over zaken gaan waarbij mensen betrokken zijn en onvermijdelij k zal er wel eens een waardeoordeel geveld worden. Bij voorbaat weten wij als reformatorische christenen dan ons straatje schoon te vegen: ,,Wij hebben een afkeer van de zaken, niet van de personen." De snelheid waarmee wij gewend zijn dit te zeggen is verdacht. Is het wel waar dat wij echte aandacht hebben voor mensen die niet in ons reformatorische stramien passen en zijn wij waariijk bewogen met het lot van hen wier leefwijze wij afkeuren? Zijn wij werkelijk bereid om de nood van de naaste —ook de reformatorische- te peilen of observeren wij als een koeIe toeschouwer zonder echt contact te zoeken? De leviet en de priester uit de gelijkenis hebben anderen wellicht in bewogen bewoordingen een ontroerend verhaal opgedist, maar zij hadden het contact gemeden en hun handen niet uitgestoken.

Grote ruiten
In een in godsdienstig opzicht vermaard dorp in Nederland is er het volgende gezegde:,, Vroeger hadden de mensen grote spiegels en kleine ruitjes, tegenwoordig hebben ze grote ramen en kleine spiegels." In een spiegel beziet men zichzelf, door een raam kijkt men naar een ander. Een mens van nature heeft het altijd druk met een ander, maar nooit met zichzelf. De grote Profeet en Leraar houdt het ons in de Bergrede voor:,, Wat ziet gij den splinter die in het oog uws broeders is, maar den balk die in uw oog is, merkt gij niet? Of hoe zult gij tot uw broeder zeggen: Laat toe dat ik den splinter uit uw oog uitdoe; en zie, er is een balk in uw oog? Gij geveinsde, werpt eerst den balk uit uw oog, en dan zult gij bezien om den splinter uit uws broeders oog uit te doen." De Farizeeër had wel last van de tollenaar, maar de tollenaar niet van de Farizeeër!

Afgeschreven
Toen diezelfde Farizeeër zijn medetempelganger had bekeken had hij deze afgeschreven: ,,0 God, ik dank U dat ik niet ben gelijk deze tollenaar.'' Sinds Genesis 3 ben ik alles en is de ander niets. Christus ging met hoeren en tollenaren om, maar als keurig kerkmens acht ik mij voor hen te goed. Christus streek slijk van de straat op de ogen van de blinde, maar ik vind het ongepast om mijn schone handen te bezoedelen voor en aan mijn naaste. Mijn buren hokken, dus ga ik ze beleefd uit de weg: afgeschreven. De ander heeft mij ooit iets aangedaan, dus stel ik mij nooit meer voor hem open: afgeschreven. Die mensen denken en leven totaal anders dan ik, dus wil ik niets met hen te maken hebben. Onze overheid regeert niet naar het Woord des Heeren, dus bid ik niet voor haar.

Bede
Een rubriek bekeken schrijven en lezen; wie zou niet vrezen? Wie zou niet bidden: ,,OGod, bewaar ons voor onszelf, voor ons boze hart, voor onze vrome zelfingenomenheid, vooronze vervloekte hoogmoed. Maak ons maar klein, opdat Gij groot zult zijn. Maak ons maar niets, opdat Gij alles zult zijn. Geef dat om onzentwil Uw Naam niet gelasterd worde."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen