December in Jeruzalem. Messiasbelijdende joden tussen christelijke en joodse traditie

"Tot op de dag van vandaag is het probleem van de Handelingen hier nog niet opgelost. Welke feesten uit het Oude Testament moet men nog houden en welke niet? Welke nieuwe feesten moeten daarvoor in de plaats komen? Of moeten we soms helemaal geen feestdagen instellen? Men ziet zichzelf als deel van de joodse traditie en daarom is het belangrijk alle traditionele feesten mee te vieren. Ook de term "Messiasbelijdende Joden" geeft al iets aan. Joden denken bij het woord "christenen" direct aan de grote gevestigde kerken en de paus. Hier in Israël wil men zich daarvan duidelijk distantiëren", aldus Jan van der Niet, een Nederlandse christen die al meer dan twintig jaar in Israël woont. Jan kwam met zijn vrouw en twee kleine kinderen in 1970 naar Israël. „We deden het vanuit een verlangen om samen door middel van leven en werken in Israël gestalte te geven aan ons christen-zijn. Mijn vrouw en ik zijn beide gediplomeerd verpleegkundige. Er was hier een groot gebrek aan verpleegkundigen toen wij 23 jaar geleden aankwamen. We vertrokken eerst naar kibboets Netiv HaLamed-He. Dit deden we vooral om de taal goed te leren, maar het gemeenschapsleven beviel ons niet. Kinderen moeten opgevoed worden in het gezin en niet in een gemeenschappelijk kinderhuis, zoals dat het geval is op alle kibboetsen."

Kfar Shaul
„Ik had toen al veel contacten met het ministerie van gezondheidszorg. Zij gaven me de tip om een kijkje te nemen in een "nieuw" psychiatrisch ziekenhuis: Kfar Shaul. Kfar Shaul is eigenlijk een verhaal op zichzelf waard. Toen ik hier arriveerde, was het feitelijk een bouwvallig en verwaarloosd Arabisch dorp waar "toevallig" psychiatrische patiënten verpleegd werden, 's Winters was er geen verwarming en al het sanitair was buiten! Na het uitroepen van de staat Israël, werd het land overspoeld met vluchtelingen. Uit Europa en uit de Arabische landen. Het dorp werd zo goed als mogelijk was herbouwd om woonruimte te bieden aan de talloze nieuwe immigranten. In een later stadium ontstond de behoefte aan een psychiatrisch ziekenhuis. Het dorp werd toen opnieuw verbouwd. Het "ziekenhuis" was natuurlijk primitief in vergelijking met wat ik in Nederland gewend was! In 1978 kreeg ik contact met een groepje Nederlanders, onder wie predikanten van de Gereformeerde Bond. Zij waren bezig met de opzet van studiemogelijkheden voor predikanten. Ze zochten echter ook een project om iets voor Israël te kunnen doen. Men besloot Kfar Shaul verder te gaan steunen."

Joodse traditie
„Al vanaf onze aankomst in Israël zijn we betrokken geweest bij een gemeente van Messiasbelijdende Joden in Jeruzalem. Dit deden we bewust: we wilden met Hebreeuwssprekenden omgaan. Vanaf het begin was ons plan om ons hier blijvend te vestigen, 't Was niet zo dat we eens wat anders wilden. We beleefden het als een opdracht. We zijn bij de gemeente van dominee Smadja gebleven. Hier voelden we ons thuis. We wilden als gezin een vaste plek hebben. We voelden niets voor een zwervend bestaan. Wat ons erg aantrok in deze gemeente was het persoonlijk appèl in de prediking. Feesten en feestdagen vormen voor de joodse gelovigen een probleem. Wat dat betreft zie je dat het probleem uit het boek Handelingen hier nog steeds niet is opgelost. Welke feesten uit het Oude Testament moeten nog gehouden worden en welke niet? Moeten nieuwe feestdagen de oude vervangen? Ook in onze gemeente in Jeruzalem is daarover verschil van mening. De mensen komen vanuit alle schakeringen van de Israëlische samenleving: van orthodox tot seculier. Er zijn dus ook verschillende accenten."

Geen christenen
„Men wil zich ook niet verwijderen van de joodse achter- > grond en traditie. Men beschouwt zich als Jood. De term "MessiasbeUjdende Joden" geeft ai iets aan. Niet: christenen. Dat is een groot probleem hier. Bij de term "christenen" denkt een Jood meteen aan de grote gevestigde kerken en de paus. Men denkt dan natuurlijk ook aan het antisemitisme... Men wil zich dus duidelijk in de joodse traditie plaatsen. Een gevolg daarvan is dat men alle traditioneel joodse feesten viert: Chanoeka, Pesach, Purim en Sukkot. Hoewel het traditionele jodendom hen niet meer als Joden ziet, maar als christenen, wil men aantonen dat men nog wel degelijk joods is. Het meevieren van de feesten is een traditioneel meevieren, zoals het hele land dat doet, of men nu orthodox is of seculier. De joodse feesten hebben ook een sterk nationaal karakter, 't Zijn niet alleen religieuze feesten. Pesach, het joodse Paasfeest, heeft natuurlijk een religieuze betekenis. God leidde het volk uit Egypte, 't Heeft ook een nationaal karakter: de bevrijding van de Egtptische slavernij en een nieuw begin als onafhankelijke natie. Zoiets als bevrijdingsdag. Het nationale leven is hier doortrokken van de joodse religie. Een scheiding van religie en natie kent men hier niet."

Uittocht
„In onze gemeente is er wel een andere liturgie bij de feesten. Niet alleen de bijbelgedeelten van de uittocht uit Egypte worden gelezen, maar ook de gedeelten van de kruisiging en de opstanding van Christus. Dit is de uittocht, de verlossing. De gemeente van dominee Smadja houdt verschillende grote feesten. In de eerste plaats wordt in december het Chanoekafeest gevierd. Het verhaal van de inwijding van de tempel na de opstand van de Maccabeeën tegen de Griekse Seleuciden. Het wordt het Lichtfeest genoemd, ledere dag werd een nieuw licht op een kandelaar aangestoken. Het feest wordt in de vijfjaar. ook in het Nieuwe Testament genoemd. Jezus wandelde in de tempel tijdens het Lichtfeest. In de tweede plaats is er Pesach, het joodse Paasfeest. De paasmaaltijd (ongezuurde koeken en bittere saus) staat centraal. Onze gemeente houdt de maaltijd in de kerk. De laatste jaren is er een verschuiving naar een thuis vieren van Pesach. Men nodigt dan alleenstaanden uit, om zo met elkaar het feest te Ook het Purimfeest wordt gevierd. Herdacht wordt de verlossing van Haman. In de kerk wordt het verhaal van koningin Esther voorgelezen. Het is een feest waarbij de mensen de opdracht krijgen om vreugde te bedrijven om de verlossing. De kinderen krijgen lekkernijen: het is een vrolijk feest. Verder wordt het Loofhuttenfeest (Sukkot) gevierd. Bij de kerk wordt een loofhut gebouwd en het bijbelgedeelte van de veertigjarige omzwerving in de woestijn (na de uittocht uit Egypte) wordt voorgelezen. Het aan Sukkot voorafgaande Rosh HaShana (Nieuwjaar) en Yom Kippoer (Grote Verzoendag) worden eveneens in ere gehouden. Op Grote Verzoendag vast ook de hele gemeente en er is een kerkdienst. Christelijke feesten worden eigenlijk niet gevierd. Het is ook een praktisch probleem. Tijdens een christelijke feestdag gaat het economische leven gewoon verder. Iedereen moet dus gewoon aan het werk. Ik heb het idee dat de MessiasbeUjdende joden zich willen distantiëren van alle uiterlijk vertoon om Kerst."

Traditie niet overnemen
„Hoe wordt Kerst gevierd in de christelijke wereld? Met cadeaus en kerstbomen. De datum in december heeft een heidense oorsprong, het Germaanse feest van de Zonnewende. Men is hier van mening dat deze traditie niet moet worden overgenomen. Aan het christehjke Pasen wordt wel aandacht besteed. Samen met verschillende andere gemeenten hebben we een dienst op de Olijfberg in de vroege morgen. Echter, ik zei het al, het feest wordt gevierd in combinatie met het joodse Pesach. Aan Pinksteren wordt nauwelijks aandacht besteed. Nog minder dan aan Kerst. Op zich is dat vreemd. Het valt samen met het joodse feest van de Eerstelingen. Meestal wordt er op de kerkdiensten op de shabbat voor of na het feest wel wat aandacht aan besteed. Als gezin proberen we wel inhoud te geven aan Kerst. Er zijn genoeg "buitenlandse" christenen hier in Jeruzalem die wel een kerkdienst houden. Meestal wonen wij zo'n dienst bij. Ik zie er oprecht naar uit dat er een verstaan komt onder de joodse gelovigen van de waarde van het Kerstfeest. Ik hoop echt dat het een officieel feest wordt, zonder natuurlijk het uiterlijke vertoon van de rest van de wereld. Het traditionele jodendom ziet uit naar de komst van de Messias. Wij geloven dat Hij is gekomen. De langbeloofde Verlosser! Dat feit is wel een officieel feest waard, dacht ik!"

Tegennatuurlijk
Het door Van der Niet getekende beeld komt overeen met dat wat dominee Maoz schetst. Hij is predikant van de Messiasbelijdende gemeente te Rishon LeTsion en in reformatorische kring in Nederland onder andere bekend door lezingen en door zijn contacten met de Jeugdbond van de Gereformeerde Gemeenten. „Ik vind officiële feestdagen in tegenspraak met ons geloof', aldus de predikant. „Ons geloof heeft geen heiUge plaatsen of heilige dagen nodig. Als we deze dagen hadden moeten hebben op onze kalender, dan had de Heilige Geest het ons ongetwijfeld bevolen in het Woord van God. Dat is niet gebeurd. Lukas, die zeer veel feiten noemt in "zijn" Evangelie, noemt zelfs geen datum van de geboorte van Christus. Blijkbaar achtte de Geest het niet nodig om ons dit feit mede te delen in het Woord." Dominee Maoz kwam ongeveer 30 jaar geleden tot geloof Hij kwam toen in contact met enkele niet-joodse gelovigen. „Zij predikten mij het Evangelie. Twee jaar nadat ik hen ontmoette, kwam ik tot bekering. In februari 1974 stichtten we onze gemeente. In de eerste tijd vergaderden we in de huizen van de gemeenteleden. Dat deden we gedurende vier tot vijf jaar. Daarna kochten we een hal in Rechovot. Daar hielden we zo'n drie jaar erediensten . Daarna moesten we er weg. We kregen een verbod van de plaatselijke overheid om te vergaderen. Vanaf die tijd vergaderden we in de open lucht, in de bossen. Na maanden wonnen we de rechtszaak die we hadden aangespannen. We mochten weer vergaderen in een gebouw. We kochten toen een pand in de buurt van Rishon LeTsion."

Heenwijzing
„Onze gemeente houdt geen officiële christelijke feestdagen in ere. Wel houden we alle traditionele joodse feesten. Sommige leden van de gemeente houden bij voorbeeld wel Kerstfeest. Men doet dit echter privé. Meestal nodigt men medeleden van de gemeente uit. Als mijn vrouw en ik een uitnodiging krijgen, gaan we zeker, 't Feest heeft echter geen functie in de gemeente. Ik zei al dat we de joodse feesten wel in ere houden. Deze feesten uit het Oude Testament hebben ook een sterk nationaal karakter. Wij blijven in de nationale traditie van ons volk staan, zodat we deze feesten in ere houden. Wel geven we er een andere dimensie, een andere inhoud aan. De feesten hebben niet zo zeer een religieuze functie, 't Is meer een culturele aangelegenheid. Over enkele weken vieren we Chanoeka. We beleggen een speciale dienst in de kerk en lezen het verhaal van de inwijding van de tempel uit de apocriefe boeken der Maccabeeën. Verder wordt de eerste kaars van de kandelaar aangestoken. We doen dit slechts één keer. Een aantal leden van de gemeente houdt het gehele feest thuis: iedere avond een nieuw licht op de kandelaar." Lachend: „Verder eten we de speciale gerechten die door mijn vrouw gemaakt zijn ter ere van het feest!"

Geen datum
„Naast Chanoeka houden we alle officiële feestdagen in ere: Yom Kippoer, Sukkot, Pesach en Purim. Wanneer zouden we Kerst moeten vieren? We hebben geen datum. Hetzelfde is het geval met Pasen. Wanneer? In onze gemeente herdenken we de opstanding van Christus tijdens de avondmaalsdiensten. Ik denk dat niemand bezwaar kan hebben tegen het vieren van de oud-testamentische joodse feesten. Deze feesten hebben een sterk nationaal karakter. Bovendien wijzen deze feesten heen naar Christus. Pesach wijst heen naar de verlossing uit de slavernij van de zonde, ons aangebracht door het lijden en sterven van Christus."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen