Bouwen met zand

Op het eerste gezicht lijkt het nogal simpel: een zandkasteel bouwen, 's Zomers struikel je er bijna over op het strand. Menig 'bouwvakkertje' heeft de techniek snel onder de knie en fabriceert een deftig kasteel compleet met gracht en torens. Veel hoger dan zeventig, tachtig centimeter zal het kasteel nooit worden. Dan stort het in. Want strandzand hangt als "los zand" aan elkaar.

Ronde korrels
„Met bijna alle zandsoorten kun je een bouwwerk of sculptuur te maken, maar de grootte en het resultaat zijn afhankelijk van de gebruikte zandsoort", zegt Yuri van Zeijl, ontwerper en artistiek leider bij Sand World.

„Als je gewoon strandzand onder een vergrootglas bekijkt, zie je dat de korreltjes rond zijn. Bij eb en vloed rollen en schuren de korrels over en tegen elkaar, waardoor ze als het ware gepolijst worden tot kleine knikkers. Knikkers kun je ook niet stapelen. Het zand dat wij gebruiken komt uit de Maas bij Cuyk.

Het wordt er voor ons uitgebaggerd op een diepte van 20 tot 40 meter. Dit speciale rivierzand heeft de eigenschap dat de korrels hoekig en vierkant zijn. Het rolt dus niet weg. Vergelijk het maar met blokjes. Die laten zich makkelijk stapelen."

Zandsculpturen bouwen is een aantal jaren geleden overgewaaid uit Amerika. In korte tijd heeft het een snelle ontwikkeling doorgemaakt. Het creatief bezig zijn met zand is hard op weg een populaire vrijetijdsbesteding te worden. Studenten van de Technische Universiteit van de afdeling Bouwkunde waren de bouwers van het eerste uur.

Een almaar groeiende groep enthousiastelingen heeft zich inmiddels op deze nieuwe liefhebberij gestort, die zelfs op internationaal niveau erkend is. Onlangs resulteerde dat in de oprichting van de Zandsculptuur Vereniging Nederland (ZVN). Oefening baart kunst. De nieuwste zandattractie in Sand World is momenteel Hare Majesteit koningin Beatrix met het voltallige kabinet.

Alle ministers zijn als karikatuur uitgebeeld in een uniek zandsculptuur-schouwspel. Bovendien is het thema 'de Flintstones' in zand uitgebeeld: een stripfigurenfamilie. Steeds wordt van onderwerp gewisseld, waardoor bezoekers er getuige van kunnen zijn hoe zo'n zandmonument tot stand komt.

Piramide
„Het hele proces is in twee fasen te verdelen", legt Van Zeijl uit. „Eerst moet het zand compact gemaakt worden, zodat een stevige homogene massa ontstaat. Daartoe wordt het zand in een houten bekisting, een mal, gestort. Dat wordt goed nat gemaakt en aangestampt met een benzinestamper, waardoor het de juiste compactheid krijgt.

Op de eerste gevulde bak komt een kleinere. Daarop weer een kleinere. Net zo hoog als het bouwwerk moet worden. Ten slotte ontstaat er een piramidevormige stapel. De top van de piramide wordt gevormd door een met zand gevulde vuilnisemmer zonder bodem, of een stuk regenpijp.

Nu komen de bouwers eraan te pas. Om het zand te kunnen uitsnijden wordt van boven naar beneden gewerkt. De bekisting fungeert als podium waarop de bouwers staan. Zodra het bovenste gedeelte van de afbeelding klaar is wordt de mal weggehaald. Trapsgewijs werken de bouwers zo naar beneden. Weer in piramidevorm, maar nu in omgekeerde volgorde.

Snijden doen we met speciaal gereedschap, de zogenaamde "tooltjes". Dat zijn paletmesjes, gutsen, metseltroffels en stucspanen. Maar eigenlijk komt alles in aanmerking waar je vormen mee snijden kan. Een onmisbaar attribuut is het waterpas. Dat voorkomt dat figuren en bouwwerken schots en scheef worden."

Jaarlijks festival
„Hier binnen zijn we natuurlijk enigszins beperkt wat afmeting betreft. Maar buiten op het strand kun je op deze wijze enorme bouwwerken maken", wijst de ontwerper. „Ieder jaar rond Pinksteren houden we het Sand Sculpture Festival. We zijn nu al bezig met de voorbereidingen voor 1995. Hiervoor komen bouwers uit de hele wereld.

Dit jaar was het thema "droomwereld". Het uitvoerende team was vrij in de keuze van de ontwerpen. Het jureren was een zware klus, gezien de vele mooie sculpturen en artistieke creaties. Deze kunstwerken blijven de hele maand juni staan. En reken maar dat er belangstelling is van de kant van het publiek.

Er gaat kennelijk een enorme aantrekkingskracht uit van bouwen met zand. En niet alleen bij kinderen. Hele families waren dagelijks van de partij om de stand van zaken te volgen. Voor de sculptuur van het Europees record van 15 meter hoog werd ruim 5500 kuub zand gebruikt. 3000 kuub van het compacte rivierzand plus zo'n zelfde hoeveelheid strandzand waar de sculpturen bovenop gebouwd werden."

De vraag rijst hoe die hoeveelheden eigenlijk aangevoerd worden. „Inderdaad niet per kruiwagen, da's duidelijk", lacht Van Zeijl. „Schraapmachines, bulldozers en kraanwagens zorgen dat zand en kisten op hun plaats komen. Met zand kun je ook heel makkelijk inspelen op actuele gebeurtenissen."

Dagelijks kan het publiek de zandkastelenbouwers aan het werk zien in Sand World Schevingen. Er is een foto-expositie en een video-presentatie die laten zien wat de rol is van zand in ons dagelijks leven. Tevens wordt getoond hoe zandsculpturen worden gemaakt en welke kunstwerken de afgelopen jaren in Europa gebouwd zijn.

Kliederen
Iedere bezoeker, groot of klein, kan zelf aan de slag. Er is altijd een deskundige aanwezig die aanwijzingen geeft omtrent het aanstampen, vorm geven en hoe de materialen het beste gebruikt kunnen worden. Speciale werktafels met zand staan bezoekers ter beschikking. Om een prachtig kunstwerk te maken. Of lekker met zand te kliederen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen