Met het gezin rond de open Bijbel

Onlangs is het vijfde deel van de serie Christehjke Opvoeding verschenen. Dit vijfde deel heeft als titel: "Nu je op school zit..." Het zesde hoofdstuk daarvan wil ik onder de aandacht van ouders en opvoeders te brengen. Het gaat daarin over "huisgodsdienst", geschreven door ds. M. Golverdingen, predikant van de Gereformeerde gemeente te Groningen. Waarom licht ik dit ene hoofdstuk er speciaal uit? In de eerste plaats vind ik de opvoeding van onze kinderen in de vreze des Heeren het allerbelangrijkst, maar.... tegelijkertijd in eigen kracht ook zo onmogelijk. Zonder Gods hulp zal immers al ons werk ons bij de handen afbreken. Lere de Heere ons bidden om kracht en wijsheid! Daarbij is het wel onze plicht de middelen te gebruiken en die worden ons onder andere in het genoemde hoofdstuk aangereikt. In de tweede plaats vraag ik speciale aandacht voor de huisgodsdienst omdat ik een dezer dagen een bijzondere kennismakingsuitgave ontving. Op de kaft staat: Om het Woord Leidraad voor het gesprek in het gezin bij de open Bijbel.

In onze tijd?
Ds. Golverdingen begint met uit te leggen wat huisgodsdienst eigenlijk is. „Huisgodsdienst betekent het bewust benutten van allerlei mogelijkheden voor de godsdienstige vorming van kinderen en ouderen in gezinsverband. Kenmerkend voor deze vorm van opvoeding en vorming is het gegeven, dat de vader aan de huisgodsdienst leiding geeft. Zo nodig kan de moeder zijn plaats innemen. Typerend is een zekere vorm van organisatie, die geheel is ingebed in het gezinsleven en door het kind als gewoon wordt ervaren."
„Is huisgodsdienst nu nog wel nodig in onze tijd?", vragen ouders zich misschien wel af „We gaan iedere zondag trouw naar de kerk; we bidden en lezen uit de Bijbel. Bovendien zitten onze kinderen op een reformatorische school, waar ze veel leren: elke week een psalmversje, een catechismusvraag of een tekst. Drie of vier keer per week wordt uit de Bijbel verteld. Dat lijkt ons wel genoeg. Wat moeten wij daar nog aan toevoegen?"
Ja, zo laten we een groot deel van de godsdienstige opvoeding maar al te gemakkelijk over anderen, terwijl wij als ouders tóch gebonden zijn aan onze doopbelofte: „Vader, moeder, ú hebt uw kind naar uw vermogen te onderwijzen in de voorzeide leer!" „Als we op de opdracht des Heeren in het Woord letten", zegt ds. Golverdingen, „worden we vandaag zeker geroepen nieuwe aandacht te geven aan de huiselijke vroomheid. Jonge mensen die vanaf hun kinderjaren bij het Woord, bij de prediking, bij de omgang met de Schrift en het gesprek daarover in de huiselijke kring zijn opgevoed, hebben de echtheid en de warmte van het christelijke gezinsleven ervaren. Wat een diepe indruk laat het voorleven van de vreze des Heeren achter in kinderharten! Wat kan een eenvoudig, hartelijk getuigenis van een vader of moeder die de Heere mag liefhebben, een grote invloed hebben op de levenskoers van kinderen. Een gezin dat min of meer als een kleine kerk functioneert, is dan ook onder Gods zegen van buitengewone betekenis voor de bijbelse vorming van kinderen en jeugdigen. Ze hebben wat te antwoorden als ze later in de gezondheidszorg, in de collegebank of in de bouw te horen krijgen: „De Bijbel van jou is toch één groot sprookje. Arme jongen, geloof jij werkelijk, dat de ezel van Bileam gesproken heeft? Wat hebben ze jou toch dom gehouden!"

Praktijk
„Voor alle huisoefeningen geldt, dat de ouders daarmee een begin moeten maken als hun kinderen nog klein zijn. (...) In een gezin met jonge kinderen worden huisoefeningen het gemakkelijkst en op natuurlijke wijze tot onderdeel van de gezinsopvoeding gemaakt", schrijft de Groninger predikant. Ook merkt hij op, dat ouders kinderen in de puberteitsleeftijd met liefde en begrip tegemoet moeten treden. Zij weten vaak geen raad met hun gevoelens en weigeren soms om te lezen, mee te zingen en dergelijke. „In een middelmatige zaak moeten wij elkaar en zeker kinderen in de puberteitsleeftijd verdragen."
Er zijn verschillende middelen om de huisgodsdienst in praktijk te brengen ofte verbeteren. Bijbellezen aan tafel, samen zingen, gebed in gezinsverband, huiscatechisatie voor jonge kinderen, bespreking van de preek en de dagsluiting worden genoemd. Ik vermoed dat veel mensen zullen zeggen: „Hoe is dat nu allemaal te realiseren! Dat krijg ik in mijn gezin niet voor elkaar!" Ds. Golverdingen gaat daar ook niet aan voorbij. Hij wijst op het 'open' gezin, waar vrijwel geen gezamenlijke maaltijd meer is. Ook de tijd noemt hij als knelpunt, maar: „wie krampachtig gaat proberen om alle huisoefeningen tegelijkertijd te realiseren, is geheel verkeerd bezig. Het vele is niet goed, maar het goede is ook hierbij véél."

Gebed in gezinsverband
Een van de huisoefeningen is het gebed in gezinsverband. Aan veel moet ik voorbij gaan. Slechts één ding haal ik naar voren: het goede voorbeeld. Ds. Golverdingen schrijft dan: „Zonder de dauw van de Heilige Geest weten we niet te bidden zoals het behoort. Maar ook hier geldt, dat de Heere middellijk werkt. Het gebed van vader in het gezin is een leerschool voor het persoonlijke gebedsleven van onze kinderen, terwijl zij daardoor ook worden voorbereid op het doen van een gebed in het gezin of in het openbaar.(...) Woorden wekken, maar goede voorbeelden trekken! Het omgekeerde is ook waar. Een verkeerd voorbeeld heeft met name bij een zo tere zaak als de gebedsopvoeding een funeste uitwerking. Het afraffelen van een formuliergebed of het 'even bidden' maakt zoveel stuk. Laten we ons toch daarvoor wachten. God is heilig en geducht!"
In het genoemde hoofdstuk komt ook het bijbellezen uitvoerig ter sprake. „Gevreesd moet worden, dat het met het bijbellezen vaak heel matig gesteld is. Hoe vaak is ons bijbellezen niet meer dan het gedachteloos volgen van een oude traditie? „Stil jongens, nog even lezen..." Als er maar een gedeelte gelezen is... Vader of moeder stellen geen enkele vraag over het gelezen gedeelte. De aandacht van het kind wordt niet gevraagd voor een bijbels begrip. Elke opmerking over de praktijk van het christelijk leven ontbreekt. Hoe vaak laten we de mogelijkheden die de Schriftlezing biedt voor de godsdienstige opvoeding van onze kinderen eigenlijk ongebruikt? Dat kan en mag zo niet blijven", aldus ds. Golverdingen.

Emmer leegstorten...
Nu heb ik juist een dezer dagen een kennismakingsuitgave ontvangen met als titel "Om het Woord". Op de kaft staat: Leidraad voor het gesprek in het gezin bij de open Bijbel. Over de theologische kant kan ik geen oordeel vellen. Het doel spreekt mij echter zeker aan. In de inleiding lees ik: „Aandachtiger samen luisteren naar wat God zegt. En: bewuster bezig zijn met het bijbellezen." De Schotse prediker MacCheyne constateerde het al: „Heel vaak lijkt het lezen van een bijbelhoofdstuk op het leegstorten van een emmer. Laat de betekenis van het Woord door eenvoudige vragen en antwoorden opgehelderd worden." Laat de Bijbel wat langer open. Als het stukje van de dag gelezen is, denk daar dan nog eens over na. Stel elkaar vragen en bespreek zo de betekenis van het gelezen Godswoord. En doe dat dan in biddende afhankelijkheid, hopend op de onmisbare hulp van Gods Geest, aldus de inleiding. Verder lezen we: „De eenvoudige vragen die MacCheyne op het oog heeft, kunt u misschien zelf wel bedenken. Voor degenen die dat moeilijk vinden, verschijnt er binnenkort een handzame uitgave. "Om het Woord" biedt een dagelijks bijbelleesrooster met eenvoudige vragen en opdrachten. Ouders kunnen op deze manier met kinderen verder nadenken over het Woord van God."

Wat wordt er gedaan?
"Om het Woord" bevat verschillende onderdelen. Er is een bijbelleesrooster, dat rekening houdt met het kerkelijk jaar. Voor vijf dagen per week wordt een gedeelte uit de Bijbel aangegeven. Vragen en opdrachten diepen het gelezen bijbelgedeelte wat uit. Elke dag zijn er drie vragen te beantwoorden; vragen, die uitnodigen tot gesprek. Voor de kleuters is er meestal een kleur- of rekenopdracht bij. Het geheel ziet er aantrekkelijk uit. Sommige (oudere) kinderen zullen misschien zelfstandig aan het werk gaan. Anderen, die bijvoorbeeld weinig zin in schools werk hebben, zullen steeds weer gestimuleerd moeten worden. In de kennismakingsuitgave staan voorbeelddagen: een zondag en enkele weekdagen. Ik zal enkele vragen daaruit overnemen. Het gaat over Schat en Parel. Daar wordt Mattheüs 13 : 4446 bij gelezen en psalm 19:5 gezongen. De derde vraag bij dit gedeelte luidt:
-De koopman was dik tevreden met zijn parels. Wat had hij er veel en wat waren ze mooi! Totdat... hij die ene Parel zag. Die ging echt alles te boven. Daarbij verbleekten zijn eigen pareltjes. Hij verkocht ze allemaal en kocht die ene Parel. Noem eens wat goede dingen die wij kunnen hebben, maar waar we toch niet op mogen vertrouwen.
-En wat betekent de grote Parel?
-Hoe zou Die nu de onze kunnen worden? Extra informatie wordt hierbij gegeven over het woord "kopen". Zo'n toelichting over een woord of uitdrukking krijgen de kinderen twee maal per week aangereikt. Tevens bevat elk kwartaaldeel een bezinnend artikel. Ik lees: „Dat moet dan een onderwerp uit de "huisgodsdienst" bespreken. Bijvoorbeeld "het gebed in het gezin" of "bijbellezen met kleine kinderen".
Voor de zondag is een aparte bladzijde gereserveerd. Men probeert door middel van vragen het napraten over de preek wat eenvoudiger te maken en te stimuleren. De tekst wordt opgeschreven en versierd. Een van de vragen is nu: „Kun je een paar dingen noemen uit de preek, die je graag wilt onthouden?" En: „Als je nog eens terugdenkt aan de preek en de hele dienst, zijn er dan dingen, waarvoor je de Heere mag danken, of waar je Hem om mag bidden? Welke?"

Voor wie bestemd?
"Om het Woord" kan gebruikt worden in gezinnen met kinderen van circa drie tot twaalf jaar na het bijbellezen aan tafel, maar ook bij het bijbellezen door de kinderen zélf Het is bestemd voor de hele breedte van de gereformeerde gezindte. Elk kwartaal verschijnt er een uitgave van "Om het Woord". Zo zullen door een team van schrijvers, van wie de meesten een onderwijsachtergrond hebben en die ook uit ervaring weten hoe het in een gezin toegaat, de komende jaren steeds nieuwe boekjes verzorgd worden. Daarbij worden de schrijvers ondersteund en begeleid door een adviesraad van predikanten uit de gereformeerde gezindte. Aan het einde van de kennismakingsuitgave staat: „We hopen dat het in de hand van God een middel mag zijn om kinderen en ouders dichter bij het Woord te brengen. Dichter bij Hem, Die sprak: Hoort aandachtig naar Mij. Hoort en uw ziel zal leven! (Jesaja 55)."
De prijs van de uitgave bedraagt ƒ 9,00 voor het eerste boekje en ƒ 4,00 voor elk volgend boekje. Men geeft hierbij het volgende voorbeeld aan: „U hebt een gezin met drie kinderen in de leeftijd van vier tot twaalf jaar. Dan kunt u het beste vier boekjes bestellen: drie voor de kinderen en één voor uzelf als ouders." Dat bestellen kan -zonder postzegel- bij uitgeverij J.J. Groen en Zoon, Antwoordnummer 10514, 2300 VL Leiden. Bij dezelfde uitgever verscheen ook het vijfde deel van de serie Christelijke opvoeding: "Nu je op school zit..." Voor de resterende hoofdstukken in dit boek wil ik de volgende keer uw aandacht vragen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen