Mongolië heeft weer przewalski-paarden

Ariuunbat heeft zich voor deze gelegenheid in een lang, traditioneel gewaad gehuld. Hij lijkt wel een profeet als hij midden in zijn eenvoudige eenkamerflatje in een buitenwijk van Ulaan-Baator op plechtige toon zijn toegezegde gedicht voordraagt over de wonderbaarlijke terugkeer van het przewalskipaard naar zijn land. „Ik heb er twee nachten aan gewerkt." Enkele weken tevoren had ik de tengere dichter ontmoet. Toen hij hoorde waar ik vandaan kwam, beloofde hij me onmiddellijk een gedicht te zullen schrijven. „Voor het Nederlandse volk, uit dankbaarheid." Immers, met hulp van Nederlandse deskundigen en geldelijke steun waren kort tevoren enige exemplaren van het oeroude paardenras, dat in Mongolië was uitgestorven, weer uitgezet in speciale beschermde gebieden. Hier hoort het przewalskipaard thuis en hopelijk zal het ooit weer in levensvatbare aantallen vrij en onbedreigd over de golvende steppes draven. Ariuunbats ellenlange gedicht klinkt vurig en verheven. Al kan ik er geen lettergreep van verstaan. „Ik heb eenvoudige bewoordingen gekozen, zodat het gemakkelijk te vertalen is", bemoedigt hij. Als vliegtuigen voor piloten, zo belangrijk zijn paarden voor de Mongoolse nomaden. Dat was al zo lang voordat Djenghiz Khan met zijn legers zich een wereldrijk verwierf, groter dan de Mongoolse geschiedenis ooit gekend heeft. Paarden weten nog onverminderd de harten van de Mongolen te beroeren. Ook al woont de helft van de bevolking inmiddels in betonnen flatgebouwen. En ook de roem van de woeste wereldveroveraar die de halve aardbol zijn wil wist op te leggen, spreekt weer sterk tot de Mongoolse verbeelding. Misschien wel omdat hun nu alles uit handen geslagen lijkt.

Werkloosheid
Van enig centraal gezag is nauwelijks meer sprake sinds het socialisme overboord werd gezet en Moskou de subsidiekraan dichtdraaide. Iedereen weet zich aan zijn lot overgelaten in de alsmaar aanhoudende economische crisis, die wellicht ooit naar een gezonde markteconomie zal leiden. De voedselprijzen zijn schrikbarend hoog, de werkloosheid is enorm en de misdaad kijkt de burger steeds brutaler in het gezicht. De regering produceert weliswaar regelmatig nieuwe wetten, op aandrang van westerse donorlanden. Maar ze bestaan alleen op papier. De overheid heeft nauwelijks iets te besteden. Er zijn daardoor enorme gaten gevallen in het vroegere socialistische vangnet van openbare en sociale voorzieningen. Voor onderwijs en medische zorg moet men tegenwoordig zelf betalen.

Nomadenleven
Misschien is het maar goed dat de Mongolen weer volledig op zichzelf teruggeworpen zijn. Het eenvoudige nomadenleven zit hun immers in het bloed. „In de winter is de centrale stadsverwarming wel prettig", geeft Ariuunbat toe, maar in de zomer is het in de stad niet uit te houden, dan moet ik weer de vrijheid in." Dan gaat hij terug naar zijn familie, om mee te helpen met hooien en vooral om eindeloos paard te rijden, want dat is zijn grootste passie. Tegenwoordig leeft een aanzienlijk gedeelte van de bevolking weliswaar in de steden, maar iedereen heeft wel familie op het platteland. Daar is het eenvoudige nomadenleven nauwehjks veranderd. Over de golvende zeeën van gras trekt men elk seizoen naar nieuwe weidegronden. Ondanks verwoede pogingen daartoe, vooral in de beginjaren van de revolutie, heeft het socialistische gezag nooit echt vat kunnen krijgen op de onafhankelijke nomadentraditie van het immense steppenland. Bij de gedwongen collectivisatie in de jaren dertig werden alle dieren wehswaar staatseigendom, maar de reactie van een grote meerderheid van de nomaden was averechts. Liever dan hun dieren af te staan aan de overheid slachtten ze deze massaal af Daardoor nam de totale veestapel van het land binnen enkele jaren met zeven miljoen stuks af Hoe verschillend men in het land ook mag denken over de te volgen politieke en economische weg, dat zal niet gauw meer gebeuren. Men is te veel verknocht aan de eigen tradities en beseft dat vooruitgang alleen kan voortkomen uit wat men heeft. En hun enige rijkdom vormen, naast mineralen onder de grond, de 25 miljoen stuks vee, die op de steppe hun voedsel vinden. Schapen, yaks, koeien, geiten, kamelen (in de bergen zelfs rendieren) en natuurlijk paarden. Mongoolse kinderen rijden paard lang voordat andere kinderen kunnen fietsen. Het is er de gewoonste zaak van de wereld.

Gastvrij
Wanneer ik het uitgestrekte land enige weken doorkruis, word ik vele malen gastvrij onthaald. Ik zie er met eigen ogen hoe eenvoudig maar doeltreffend het nomadenleven zich weet te handhaven. Ik eet, drink en slaap in hun ronde vilten ger's. De uit gegiste paardenmelk verkregen airag en de heel wat sterkere variant archi glijden heel wat vaker door mijn keel dan ik mezelf als nietdrinker had toegewenst. De spreuk „'s Lands wijs 's lands eer" indachtig, neem ik steeds zo bescheiden mogelijk mijn deel aan lovende toasten voor mijn rekening. Van matigheid word je immers niet dronken. Dat is een inzicht dat ik, gezien de vele laveloze dronkaards waar je in de dorpen en steden over struikelt, wel wat ruimer verspreid zou willen zien.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen