Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Nederlandse koppen op Amerikaanse lijven

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Nederlandse koppen op Amerikaanse lijven

Over Zeeland aan de overkant

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Wie een bezoek brengt aan Ottawa County in het Amerikaanse Michigan valt van de ene verbazing in de andere. Steden en dorpen dragen Hollandse namen: Zutphen, Vriesland, Overisel, Borculo. De inwoners zijn merkbaar trots op hun afkomst. Soms overheersen neocommerciële molens, klompen en tulpen. Maar wie dieper speurt, vindt de historische resten van een rijk verleden. Het welvarende dorp Zeeland trekt daarbij de meeste aandacht. Een indrukwekkende ontmoeting met een stukje Nederland aan de overkant.

Zo'n anderhalve eeuw geleden vertrokken ze, de afgescheiden landgenoten uit de provincie Zeeland. Nu, bijna 150 jaar later, sta ik aan de oever van het immense Michigan Meer. Op deze plek kwamen de eerste kolonisten aan land. Het strand ligt vol dode ansjovis. Meeuwen vliegen vrolijk krijsend over mij heen en vreten zich vol. Het is drukkend warm.
Zo moet het ook geweest zijn toen de Zeeuwse landverhuizers hier voet aan wal zetten. Het herkenbare stuk grond, strand en duinen, heeft ongetwijfeld de doorslag gegeven. Een stuk Zeeland aan de andere kant van de wereld. Maar daar vlak achter de bijna ondoordringbare wouden en moerassen.
Een halfjaar eerder, hartje winter, was ds. Albertus Christiaan van Raalte met zijn volgelingen uit Gelderland en Overijssel al via allerlei tussenstops van Detroit naar Lake Macatawa getrokken. Daar stichtte hij Holland. Het valt niet mee om je op het hete zand een beeld te vormen van die tocht. Een snijdende wind, een dikke laag sneeuw, ploeterende mannen, vrouwen en kinderen. Hooggespannen verwachtingen constrasteerden met de ijskoude werkelijkheid. Zo moet het ongeveer geweest zijn.

Doorzetters
En dan de Zeeuwen onder leiding van ds. Cornelius van der Meulen en de rijke Borselse boer Jannes van de Luyster. Zij kozen maanden later, hoe kan het ook anders, voor de route over het Michigan Meer. Enkele kilometers landinwaarts, dicht bij Holland, ging daar de eerste paal de grond in. Het Amerikaanse Zeeland was geboren. Niet de kou, maar de klamme hitte vormde voor hen een klimatologische barrière die overwonnen moest worden. Net als andere hindernissen: muskieten, beren en andere roofdieren. Maar het waren doorzetters. In snel tempo werden woudreuzen geveld, werden onderkomens gebouwd en werd het vruchtbare land ontgonnen. Door kerkelijke en sociale omstandigheden voelden de eenvoudige plattelanders zich ruim tien jaar na de Afscheiding gedwongen om hun vaderland te verlaten. De meesten van hen zouden de zilte wind nooit meer voelen, het zoute water niet meer ruiken en hun geboortegrond nimmer terugzien. Het was een vertrek voor altijd. Een eenvoudig monument vlak bij de First Reformed Church in Zeeland herinnert aan de stichters. Veertig jaar na hun komst werd het geplaatst. Ook de eerste doden werden er begraven. "Deze 40 jaren heeft de Heere ons geleid", staat er als een getuigenis. De meeste achter-achterkleinkinderen kunnen het niet meer lezen, want de gebeitelde letters zijn 19eeeuws Nederlands. Maar iedere Zeelander kent de inhoud van die woorden.

Bible-belt
De harde werkers van toen legden de basis voor het huidige Zeeland in Michigan: welvarend, conservatief en religieus. Spottend wordt de streek ook wel bible-belt genoemd, vanwege de vele kerken. Er staan er tien, voor iedere 550 zielen één. Zeker 90 procent van de bewoners bezoekt de zondagse erediensten. Naast openbaar onderwijs kent de plaats ook een niet-gesubsidieerde christelijke lagere school, met zo'n 750 leerlingen.
Zeeland is knus, veilig, rijk en herkenbaar. Nederlandse koppen op Amerikaanse lijven. In de Hoofdstraat staat het kleine restaurant Abbey's Allie, een van de weinige eetgelegenheden in het dorp. Houten tafels en eenvoudige stoelen zijn de belangrijkste decoratie. De plaatsen zijn vrij, met uitzondering van een tafel achterin. Daar zitten iedere middag de kleinkinderen van de Zeeuwse landverhuizers. De inmiddels hoogbejaarde mannen zijn de laatsten die hun moedertaal hoog houden. Grappen en grollen, spreekwoorden en wat losse zinnen. Het gaat moeizaam, maar het is onmiskenbaar Nederlands met af en toe een snufje Zeeuwse tongval.

Koffie
De koffie is niet aan te slepen. Logisch. Het brouwsel is naar goed Amerikaans gebruik slap en na het eerste bakje verder gratis. Er wordt geen cent te veel betaald. De Hollandse zuinigheid is ook na vier generaties nog volop aanwezig. Stuk voor stuk zijn de senioren miljonair, maar op geen enkele wijze is dat merkbaar. Vriendschappelijk leggen ze een arm om mijn schouder als ik aanschuif Het wordt een gezellig gesprek over van alles en nog wat in afwisselend Engels en Nederlands. De eenvoud van deze mensen is opmerkelijk. Ondanks hun rijkdom en succes zijn ze zichzelf gebleven. Een patserige dikke Mercedes of Rolls wordt daar op de juiste waarde geschat: blufblik.
De politie ter plaatse heeft eigenlijk doorlopend vakantie. Veel is er voor hen niet te doen. Af en toe een aanrijding en wat snelheidscontroles. Dan houdt het op. Verkrachtingen, overvallen en inbraken zijn historische gebeurtenissen waar in het dorp weken over gesproken wordt. Net als een vloek in het openbaar, enkele maanden geleden. Sterke drank is er niet te koop. Werkloosheid onbekend. Van heinde en ver komen Amerikanen naar het gebied voor een baan. Er is een groot tekort aan geschoold personeel. Zeeland biedt door de aanwezigheid van diverse multinationals en high-tech-bedrijven werk aan zeker 15.000 mensen. Dat Neêrlands bloed ook na vier generaties nog door veel aderen vloeit, is merkbaar op straat. Het fiere rood-wit-blauw waait op veel plaatsen trots naast de stars-and-stripes. De plaats voert het Zeeuwse provinciewapen als kenmerk. De uitgestrekte gazons worden opgesierd met een mini-windmolen. Nederlandse namen langs de weg en op de grafstenen.
De dodenakker ligt op een heuvel, aan het eind van de Kerkstraat. Ds. Van der Meulen, Jannes van de Luyster en hun gezinnen zijn er begraven. Het kerkhof is perfect onderhouden. De Putter, Hoogesteger, Smits, Duijster, Baert, De Pree, Steketee, Van Eenenaam. Ze liggen er. Duizenden kilometers van hun geboortegrond.

Verleden
Slechts één deur en een betonnen trap van vier treden scheiden het moderne Zeeland van het verleden. Honderdvijftig jaar historie is bij elkaar vergaard in het plaatselijke Dekker Huis. Een schoolklas uit 1910, de studeerkamer uit diezelfde periode, de antieke meubels, de doordringende geur van de houten wanden. Op de tafel in de oude keuken ligt een Bijbel, opengeslagen bij 2 Koningen 21. Om de hoek in een vitrine achter glas de Statenbijbel van ds. Van der Meulen.
Naast de houten klompen van Jannes van de Luyster staat de stoel van Dina Naaije, zijn vrouw. Ze zat erop tijdens de barre overtocht naar het nieuwe land. Ik zie hoe mijn Zeeuwse collega van De Stem er, ontroerd, voorzichtig over wrijft. Hij mompelt wat in zichzelf Later lees ik zijn verhaal: „Zeeland aan de overkant heeft duizend verhalen die niemand opschrijft. Je komt er blanco op ontdekkingsreis en je eindigt er wat stilletjes bij een paar versleten klompen." En zo is het.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 2 oktober 1996

Terdege | 88 Pagina's

Nederlandse koppen op Amerikaanse lijven

Bekijk de hele uitgave van woensdag 2 oktober 1996

Terdege | 88 Pagina's