Ameland-Waddendiamant

Bijna duizend jaar geleden kwamen de eerste mensen op Ameland wonen en werden de eerste stukken woeste natuur in cultuur gebracht. Aan de Noordzeekant lag de duinengordel, met veel stuifzand, en aan de zuidkant de Waddenzee, die bij hoog water vrij spel had op de hoger gelegen landbouwgronden en de hooilanden. Ameland telt vier dorpen: Hollum, Ballum, Nes en Buren. Om deze dorpen voor de ondergang te behoeden, legde de mens dijken aan. Bossen werden aangeplant om het stuifeand in bedwang te houden. Het duurde tot 1930 voor het zuidelijk deel van Ameland beschermd werd door een dijk die het water van de Waddenzee buiten hield. Deze dijk werd vanaf 1979 verbreed en op deltahoogte gebracht. Achter de dijk zijn echte polders ontstaan, waarin een aantal oude slenken met een grote natuurlijke waarde bewaard gebleven is. Slenken zijn de stroomgeulen die vanuit het wad het land inlopen.

Ameland natuurlijk
Van oost naar west en van noord naar zuid is Ameland voor de oplettende natuurliefhebber interessant van januari tot en met december. De stranden van de Noordzee en de kwelders en slikken van de Waddenzee veranderen onder invloed van de getijden viermaal per etmaal. Ameland heeft de zee met het strand, oude en jonge duinen, bossen, heide, moerassen, polders en fraaie dorpen. De duinvalleien zijn somber grauwgrijs en mistig in de winter, maar eind mei is het er fris groen met mooie bloementapijtjes. Als in mei op de oude houtwallen de meidoorn bloeit, vinden we in de duinen het duinviooltje en het hondsviooltje. Van de 1300 in Nederland voorkomende plantensoorten kunnen we er op Ameland maar liefst 500 aantreffen. Kneu en fitis zingen nu hun hoogste lied, terwijl we aan het strand korte tijd de rosse grutto kunnen bewonderen. Deze steltlopers zijn nog op weg vanuit Afrika naar de kusten van Noord-Noorwegen en IJsland om daar te broeden. Ons waddengebied is buitengewoon belangrijk voor deze trekvogels als tankstation op hun lange tocht. In de zomer kan de zon alles weer verzengen en geel kleuren, maar in september verrassen ons de duindoorns met prachtige oranje bessen, bloeit het helmgras en zijn de rosse grutto's uit het hoge noorden weer kort in het waddengebied, nu met hun jongen.

Strand en duin
Tegen de duinvoet hebben helm en biestarwegras het best naar hun zin. De wijdvertakte wortels van deze grassen houden het zand vast en vormen zo een natuurlijke bescherming tegen winderosie. Op het strand zien we een aantal vogelsoorten die eten vinden tussen datgene wat de zee aanvoert. Aangespoelde zeedieren dienen als voedsel voor diverse soorten meeuwen. Voor steltlopers als de rosse grutto of de drieteenstrandloper zijn de miljoenen strandvlooien en andere insecten op het strand een lekkernij en in de muien en op de zandplaten zoeken bij eb de scholeksters naar kleine visjes of garnalen. We passeren landinwaarts de jonge duinenrij, op slag kom je in een andere wereld met een ander klimaat. Nog sterker wordt dit contrast in de natte duinvalleien achter de jonge duinen en in de oude duinenrij. Een bonte verzameling planten voelt zich er thuis, uiteraard het duinviooltje, maar ook reigersbek en duizendguldenkruid. Bomen zijn er niet in de duinen, wel de struiken van de duindoorn en de duinroos. Van de zoogdieren op Ameland is het konijn wel het bekendst en zeker in de duinen. Ameland heeft ook een kleine populatie reeën, ze hebben zich hier gevestigd na het wad vanuit Friesland overgestoken te zijn. Typische broedvogels van de duinen zijn de wulp en de fazant. De blauwe kiekendief, de bruine kiekendief en de buizerd jagen er op knaagdieren of ruimen kadavers op. Ook kleine vogelsoorten vinden we in de duinen, zoals veldleeuwerik, roodborsttapuit, witte kwikstaart, gekraagde roodstaart en fitis.

Bossen en polders
Na de oude duinenrij vinden we de tussen 1920 en 1930 aangeplante bossen. Om de dorpen tegen het oprukkende stuifzand te beschermen, werden ze aangeplant. De oorspronkelijke aanplant bestond uit dennen, die in de laatste twee decennia steeds meer worden vervangen door loofbomen. De bossen hebben invloed op het vogelleven: we treffen hier vogelsoorten als koolmees, vink en kneu aan. Na de bossen en de dorpen loopt het land snel af naar lager gelegen gronden. Door een forse dijk op deltahoogte blijft het water van de Waddenzee tegenwoordig buiten. Er zijn polders ontstaan, maar geen gewone polders. Oude slenken zijn binnendijks behouden gebleven en zout kwelwater dringt naar binnen. Hierdoor is een geheel eigen polderbiotoop ontstaan op de Waddeneilanden. Het gebied is een hoogwatervluchtplaats voor steltlopers en in de late herfst, winter en voorjaar komen de rotganzen er gras eten. Op het wad is de natuur de baas. Het hele gebied ten zuiden van Ameland is Waddengebied. Aan de oostkant van Ameland ligt het Nieuwlandsrijd, een gebied dat niet door een dijk beschermd wordt en dus een hoger gelegen verlengstuk is van de Waddenzee. Nieuwlandsrijd staat bij extreem hoog water dan ook geheel blank, net als vroeger de polders. Hier vinden we nog echte slenken, een zoutminnende vegetatie en rust, ver weg van recreatiecentra. Hier kun je in september wegdromen tussen parasolzwammen en de geur van watermunt en uitkijken over de Wadden, geen land, geen zee.

Het volkslied
De Amelanders hebben een eigen volkslied. De eerste regels van dit volkslied zeggen eigenlijk alles over Ameland:
"Opgeweld uit wier en zand, gans omspoeld door zilte baren. Moge God het steeds bewaren: ons plekje, rijk aan duin en strand, het ons zo lieve Ameland"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen