Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Klompen, nog altijd populair

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Klompen, nog altijd populair

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Klompen zijn een populair toeristisch souvenir Als sleutelhanger, schemerlamp of bloempot. Of als muurdecoratie beschilderd met molens.

Klompen mogen dan voor vreemdelingen een toeristische waarde hebben, bij veel boeren en buitenlui zijn ze nog steeds populair tijdens het werl< op het land en rond het huis.

Stoepmeiden
Ooit waren klompen het schoeisel der armen. Maar ook voor hen die vuil en nat werk deden, zoals nettenboetsters, rictsnijders, wasvrouwen, veenarbeiders en stoepmeiden. Hoewel velen aangewezen waren op klompen was het beroep van klompenmaker geen vetpot. Het klompenmakersgilde sprak van leden: „die arm ende van cleyne middelen sijn en hun lasten te swaer sijn om een knecht te dragen." Doorgaans werd voor het houten schoeisel populierenhout gebruikt, bij uitzondering wilgenhout. Een geroutineerde klompenmaker maakte in twee uur tijds een paar mansklompen van twee kant en klare blokken hout. Een bos mansklompen (dat zijn 14 paar) bracht bruto negen gulden op. Na aftrek van de kosten bleef hiervan nog geen drie gulden over om van te leven. Ter vergelijking: een brood kostte 13 cent en een half pond plantenvet 22 cent... We schrijven I9I0. De goede oude tijd!

Haaienvel
Omdat hout water opneemt en klompen snel vuil werden, ging men ze verven. ledere streek had z'n eigen kleuren en motieven. Vooral op Marken maakte men er werk van. De donkergroene klompen met roze en rode roosjes pasten mooi bij hun kleurige dracht. De schilder Jan Moens heeft in deze trant heel wel klompenparen beschilderd. In Volendam was houtsnijwerk (het zogenaamde kartelen) van klompen geliefd. Met een scherpe guts stak men gleufjes in bepaalde patronen op de kap van de klomp.
Voor het gebruik van verf in de mode kwam, hadden vrouwen zo hun specialiteit om de klompen schoon te maken. Langs de kust schuurde men ze met schelpenzand. In de Achterhoek gebruikte men het zand waarmee ook de vloer van het woongedeelte bestrooid werd. Op Marken werden ze schoon met wit-water, een mengsel van fijn zand met blauwsel. In Staphorst kregen de klompen een beurt met behulp van een stuk haaienvel en in Zuid-Limburg werden ze blank geboend met mergel. In NoordBrabant en Zeeuws- Vlaanderen liet men de klompen bruin worden door ze een tijd in de rook te hangen.

Prut
De klompendragers hadden de gewoonte om de klompen bij de deur of op de deel uit te schoppen om "de prut" buiten te houden. Dat we een proper volkje zijn, illustreert het volgende verhaal. Toen keizer Jozef II van Oostenrijk een bezoek aan NoordHolland bracht, wilde hij wel eens een gewone burgerwoning bezichtigen. Maar de vrouw des huizes, die zich heel vereerd voelde met het bezoek, gaf hem en zijn gevolg geen toestemming om binnen te komen. Zij zag namelijk aan hun voeten geen klompen die uitgetrokken konden worden...

Pietjes
Om de onderdanen ook in strenge winters warm te houden, droeg men in de klompen wollen of leren klompsokken. De allerarmsten behielpen zich met een beetje los stro erin. In Staphorst bonden moeders hun wiegekinderen "pietjes" aan de voeten. De houten wiegjes waren aan het voeteneinde open. Wieg met baby werden bij het open vuur geplaatst.
Om de kleine te beschermen tegen de directe hitte van het vuur kreeg het houten klompjes, de pietjes, aangebonden. Wanneer de klompen tot op de draad versleten waren, kwamen ze in aanmerking voor een tweede functie. Men gooide niet zo snel iets weg wat wellicht een ander nut kon hebben. Versleten klompen gingen nog jaren mee als bakje voor klein gereedschap, spaarpot, hoosvat, knip van de brugwachter en voederbakje. Op de foto's ziet u een aantal mogelijkheden hoe u van uw versleten onderdanen nog lang plezier kunt hebben!

Kijken naar klompen
In Eelde (Gr.) is het Klompenmuseum van de gebr. Wietzes. Het museum is genoemd naar de twee laatste klompenmakers van Eelde, de gebroeders Eiso en Egbcrt Wietzes. Hier is niet alleen een unieke verzameling klompen te zien, maar ook de gereedschappen waarmee klompenmakers werkten. Adres: Wolfliorn I a, Eelden. Tel. 050 - 3091181. U kunt er terecht tussen I april en 1 oktober, van dinsdag t/m zaterdag van 14.00 tot 17.00 uur. Het museum is toegankelijk voor gehandicapten. • In het Openlucht Museutn in Arnhem is een bijzondere verzameling; klompen bijeengebracht en te zien.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 9 juli 1997

Terdege | 84 Pagina's

Klompen, nog altijd populair

Bekijk de hele uitgave van woensdag 9 juli 1997

Terdege | 84 Pagina's