Tussen "New York"en "Teheran

Het is 1897. In Bazel stromen
Avraham de hele ochtend groepen menBurg, voorzit- sen in gala-tenue door de strater van het ten in de buurt van het casino. Joods Agent- Eindelijk, het is ongeveer 11 schap. uur, arriveert een lange man. Zvi^arte pandjesjas, hoge hoed, een voorname tred. Het meest opvallend zijn de grote, zwarte baard en de twee scherp kijkende ogen. Als hij de grote zaal van het casinogebouw betreedt, springen alle afgevaardigden overeind: een staande ovatie. Met moeite baant hij zich een weg naar het podium. Een waarnemer schreef dat het was of Mozes, ja, of de messias was gearriveerd. Deze 'Mozes' was dr. Theodor Herzl, en de vergadering die hij zou leiden zou de geschiedenis ingaan als het Eerste Zionistische Congres. Hoewel het congres in die dagen door velen als een goedkope, ietwat belachelijke vertoning werd versleten, verscheen de gevel van het casino vorig jaar op een postzegel. Herzl schreef later over het congres in zijn dagboek: „In Bazel heb ik de Joodse staat gesticht. Als ik dit vandaag hardop zou uitspreken, zou universeel gelach het antwoord zijn. Misschien binnen vijfjaar, zeker binnen 50, zal iedereen het met mij eens zijn." Hij kreeg gelijk. Herzl stichtte een organisatie nog steeds bestaat: de Wereld Zionistische Organisatie, met een uitvoerend comité, het Joods Agentschap. Door de loop der jaren groeide het Agentschap uit tot 'het Joodse kabinet', terwijl de voorzitter een soort 'Joodse premier' werd. Zelfs de stichting van de Joodse staat kon dit niet veranderen. Herzl was de eerste voorzitter, na hem volgde een reeks vermaarde leiders. Nu is Avraham Burg voorzitter van het Joods Agentschap. Avraham Burg is parlementariër namens de Arbeiderspartij geweest. Net als zijn voorganger Herzl is ook Burg een opvallend persoon. Getuige zijn keppeltje is hij religieus, maar hij zat voor een linkse partij in het parlement. Ik zocht hem op in het hoofdkwartier van het Joods Agentschap in Jeruzalem. Ik kwam voor zijn visie, op de staat, op het Joodse volk, op 'Jeruzalem' en 'Babyion'. Hij stak direct van wal. „Het Joodse volk heeft een identiteitscrisis en iedereen is op zoek naar het antwoord op de vraag: 'Wie zijn wij?'. Als je de Joodse geschiedenis bekijkt, zie je dat er sinds Dag 1 geen periode is geweest waarin het Joodse volk zonder diaspora leefde, afgezien van een korte periode tijdens de regering van David. De diaspora, de verstrooiing van Joden over de hele wereld, is een feit. Dus hebben we ook geen andere ervaring dan te leven tussen 'Babyion' (de ballingschap) en 'Jeruzalem', tussen diaspora en Israël." Zijn er dan geen twee Joodse volken? Probeert Burg het trauma niet te verdoezelen: Israël bestaat weer, maar spijtig genoeg raakte niet iedereen erin geïnteresseerd? „Veel mensen onderschatten wat de diaspora voor invloed hier in Israël heeft. Laat ik een voorbeeld geven. Dé grote uitdaging voor de Joodse identiteit in Israël is het seculiere, niet-rehgieuze onderwijs. Zal de identiteit van seculiere Joden totaal westers worden, of ook het moderne judaïsme in zich hebben? De meeste seculieren in Israël hebben de verantwoordelijkheid voor hun identiteit in de handen van de ultra-orthodoxie laten liggen. Nu is echter de Conservatieve beweging, een niet-orthodoxe Joodse stroming, vanuit Amerika begonnen om het "Tali-schoolprogramma" in Israël op te zetten. Het gaat daarbij om seculiere scholen met een extra pakket Joodse vakken. Honderden kinderen zijn lid van de Conservatieve jeugdbeweging. Veranderingen dus die in gang gezet zijn vanuit de diaspora." 'Teheran' Bestaat de Joodse gemeenschap in Amerika niet alleen maar uit lastige schreeuwers langs de zijlijn? Een recente stemming over een wetsvoorstel plaatste de Conservatieve en Reform-bewegingen immers in de marge van het Jodendom: In de ^ staat Israël zouden *^ voortaan alleen die mensen als Jood erkend worden die volgens de orthodoxe regels tot het jodendom zouden zijn overgegaan. Alle andere bekeringen zouden niet gelden en kinderen uit gemengde huwelijken zouden geen échte Joden, niet 'kosjer' zijn. Burg: „Israël zal nooit een compleet liberale staat worden. Het zal een Joodse staat zijn. Aan de andere kant zal het nooit een 'Iran' worden. Geen fundamentalisme. Israël zal zich ergens tussen 'Teheran' en 'New York' gaan bevinden. Veel mensen in Amerika zijn op zoek naar hun identiteit, maar anders dan hun ouders. Toen hun ouders naar Amerika emigreerden, wilden zij integreren, Amerikaan worden. Hun kinderen willen geen Amerikaan maar Amerikaanse Jood zijn. Israël is te belangrijk voor hen om het in handen van Israëliërs te laten! Door het Joods Agentschap trachten zij de samenleving hier te beïnvloeden. En ik kan het zien! Ik zie wat er met de school en de jeugdbeweging van mijn kinderen gebeurt. Veel Israëliërs verbleven korte of lange tijd in Amerika en zagen een andere levensstijl. Geen orthodoxe hegemonie, maar een open, tolerant jodendom. Ze zeiden: 'Dit is het jodendom waar we mee willen leven! Laten we het in onze atena introduceren!' Daarmee beginnen de veranderingen dus."

Immigratie uit VS?
Talloze Joden van over heel de wereld vertrokken naar Israël. De meest recente immigratiegolf vormen de 700.000 Russische Joden die sinds 1990 op het vliegveld van Tel-Aviv aankwamen. Jodenhaat, economische problemen en onzekerheid over de toekomst waren de redenen voor hun emigratie. Daarom beweren boze tongen dat zoiets nooit met Amerikaanse Joden zal gebeuren. Het gaat Amerikaanse Joden om hun identiteit, niet om emigratie. „Mijn visie is dat er een massale "aliyah" ("opgang") op gang zal komen uit Amerika", zegt Burg. „Ik sta daarin soms lijnrecht tegenover 'vakmensen'. Ik denk dat Amerikaanse Joden niet volgens de klassieke manier naar Israël zullen komen, maar via de synagoges en als onderdeel van de moderne Joodse identiteit. Kijk alleen maar naar de resolutie die de Reform-beweging een tijdje geleden aannam. Zij verklaarde de "aliyah", emigratie naar Israël, tot het centrale beleidsthema. Hoezo juist nu? Omdat ze begrijpen dat je Israël zó moet veranderen, door de agenda te herschrijven. Misschien komen ze niet in grote aantallen tegelijk, maar ik geloof dat ze zullen komen, omdat ik geloof dat er geen Joodse identiteit is zonder Israël. En als het Israël van nu hun het leven moeilijk maakt, zullen ze komen... om het te veranderen!"

'Jubeljaar'
De Joodse staat herdenkt in mei het 50-jarig bestaan. Het eerste Israëlische jubeljaar! Er is echter weinig reden voor een juichstemming. Israël verkeert in politieke problemen, de economie stagneert, er zijn spanningen tussen religieuzen en niet-religieuzen. Hoofdprobleem is de tegenstelling tussen Jood en Arabier. Heeft het land, waarvan het volkslied "De Hoop" heet, een hoopvolle toekomst? Wordt Israël ooit een 'normaal' land in het Midden-Oosten? „Laat me je twee verhalen vertellen", zegt Burg glimlachend. „Het moet zes, zeven jaar geleden zijn geweest, de avond van Rosh HaShana, het nieuwjaarsfeest. Ik reed met mijn vader, die toen ongeveer 83 jaar oud was, en mijn oudste zoon, die toen negen jaar oud was, naar Mea Sjeariem, de ultra-orthodoxe wijk van Jeruzalem. We gingen een 'sjofar' (ramshoorn) kopen, of zoiets. Plotseling hoorden we op de radio over een bomaanslag. In Jeruzalem, als ik me goed herinner. Mijn zoon zei tegen me: 'Abba, you peacenik (pacifist), zijn dit nu de mensen waar u vrede mee wilt sluiten?' Mijn vader, die behoort tot de rechtse politieke vleugel, zat op de achterbank. Hij boog zich naar voren en zei: 'Luister, kleinzoon. Ik heb alles in het leven gezien. Toen ik na de oorlog nog in Duitsland was, geloofde ik niet dat Duitsland een strategische steun zou worden van de staat Israël. Ik geloofde zelfs niet dat ik ooit die taal nog zou spreken. Nu de Palestij nen. Zij hebben ons afschuwelijke dingen aangedaan. Maar het is niets in vergelijking met wat de Duitsers hebben gedaan. Geef het tijd, en er zal vrede komen met de Palestijnen.' Dit gebeurde voordat het vredesproces met de PLO van start ging. in 1993." „Nu het tweede. In 1948, na het uitroepen van de staat Israël, stonden er zeven Arabische naties tegenover Israël. Althans, volgens de mythe, de traditie. In 1967, bij de Zesdaagse Oorlog, voerden we oorlog met drie landen uit die zeven van 1948. In 1973, in de Yom Kippoer-oorlog, vochten we met twee uit de drie. Met één van die twee, Egypte, hebben we nu vrede. En hoewel er geen warme verhouding is met Egypte, prefereer ik gewoonlijk een koude vrede boven een hete oorlog! En met Syrië, de andere van het tweetal van 1973, zal eens iets gebeuren. Dus, in 50 jaar... lang nog niet zo slecht! Ik zal het je nog sterker zeggen. De laatste eeuw was een bloedige eeuw. ledere tien jaar was er een nieuwe oorlogsronde: van 1921 tot'29, in 1936, 1948, 1956, 1967, 1973, 1982 en 1991. Het kostte meer dan honderd maanden vrede om een eeuw van vernietiging achter ons te laten. Mijn generatie zal het misschien niet meemaken, maar ik twijfel er niet aan dat Israël eens in het MiddenOosten zal integreren!" l< />

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen