Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Varkens in vrijheid

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Varkens in vrijheid

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Een groep varkens ploegt onbekommerd een stuk grasland om. De gevlekte staartjes steken als grappige krullen uit de mollige lijfjes. Een paar biggen slaan aan het ravotten. Even later duiken ze in de modder en schurken zich eens lekker. Ondertussen neemt moeder Toos n moment voor zichzelf. Dit is geen tafereeltje uit de tijd van Ot en Sien, maar werkelijkheid op het land van Caroline en Emile van der Borch.

„Varkens zijn grappige dieren, je kunt er zelfs schik mee hebben, zegt Emile. „Bijna geen huisdier is zo pienter als een varken. Het spreekwoord Zo dom als een varken is echt oliedom. Het bewijst dat er over varkens maar heel weinig bekend is.
„Vijf jaar geleden zijn we begonnen met varkens te houden. Vrije varkens wel te verstaan. Varkens die in familieverband buiten leven, legt hij uit. „Caroline heeft indertijd op een extensieve manier met varkens gewerkt en door haar verhalen werd mijn interesse gewekt. In de wei loopt het resultaat.

Zuivere bloedlijn
„We houden ze op kleine schaal. We hebben een vermeerderingsbedrijf en proberen biggen te verkopen aan biologische mesters. Het gebeurt ook wel dat mensen geïnteresseerd zijn en jonge, vrouwelijke dieren overnemen om ze te vermeerderen. De biggen gaan weg als ze 23 tot 25 kilo wegen. Dan zijn ze om en nabij acht tot negen weken oud. Als basisfokmateriaal hebben we vier Saddlebacks uit Engeland geïmporteerd. Daarvan weten we dat de bloedlijn beslist zuiver is. Ze zijn zwart met een lichte band. We hebben ze gekruist met landvarkens waarvan we de gelten aangehouden hebben. Een gelt is een varken van ongeveer een jaar oud dat nog niet gebigd heeft. Een varken dat al wel gebigd heeft, is een zeug, weet Emile. „We kozen voor deze dieren omdat de Saddleback bekend staat als een uitstekend moederdier en een grote melkgift heeft. Het landvarken is heel rustig en heeft prima moedereigenschappen. Beide heb je nodig als je op extensieve wijze varkens wilt houden zoals wij dat doen: varkens buiten laten leven en buiten laten biggen in speciaal daarvoor ontworpen hokken.

Socialisatieproces
Met Emile en Caroline lopen we naar de werphokken die op het land staan. Nieuwsgierig knorrend komt de familie zich voorstellen. Zeug Toos en beer Billy. Aangenaam! De kleintjes laten zich na enige aarzeling lekker knuffelen en lebberen met natte snuitjes aan mijn hand. De hokken hebben wel wat weg van een wieg. Binnen ruikt het lekker naar vers stro. „De biggen van twee of drie moeders leven de eerste weken bij elkaar. Na twee weken verwijder ik de schotten van de hokken en kunnen alle biggen met elkaar kennis maken. Doordat de biggen onderling contact hebben, worden ze bijzonder vriendelijk ten opzichte van elkaar. Doe je dat niet en zet je ze later bij elkaar, dan krijg je onrust en vechtpartijen. Voor biggen is het belangrijk om andere varkens te ontmoeten. Het socialisatieproces, waar iedereen in de gangbare varkenswereld zo bang voor is, vindt bij ons spelenderwijs plaats. Een varken is een sociaal dier, dat graag in een groep leeft waar strakke regels gelden. Meestal is de oudste zeug de baas, maar loopt er een beer bij, dan heeft hij het voor het zeggen. Er wordt bijvoorbeeld gezamenlijk gegeten. Als de beer het voorzien heeft op het voer van de zeug, gaat ze weg. Maar de beer heeft ook een andere kant. Als hij vindt dat die zeug, om wat voor reden dan ook, wat meer moet eten, laat hij haar dr gang gaan. Want ze behoort tot zijn familie en daar gaat hij voorzichtig mee om. Beren die zo vrij gehouden worden als bij ons vertonen geen greintje agressie. Ze zijn de vriendelijkheid zelve. Ook tegen mij grinnikt hij.

SKAL en EKO
„Onze varkens leven zomer en winter buiten. Alle seizoenen. Naast biologische brokken met de juiste hoeveelheid mineralen eten ze gras. Volgens de richtlijnen van SKAL en het EKO-keurmerk zijn ijzerinjecties uit den boze en is antibioticum in het voer ten strengste verboden. Wij hebben de ijzerspuiten niet nodig; in de aarde zit voldoende ijzer dat de biggen opnemen. Daardoor zijn ze veel sterker en gezonder. De gemiddelde worpindex is lager dan normaal. Omdat we de jonge biggen pas bij acht tot negen weken spenen (dat is: de biggen van de moeder afhalen), halen we twee worpen per jaar en niet 2,3 of 2,4, zoals in de gangbare varkenswereld. Bij hen vergeleken hebben we weliswaar minder worpen, maar daar staat tegenover dat we minder uitval hebben en dat de dieren sterker zijn. Bovendien krijgt de mester sterker materiaal aangeboden, dus ook hij heeft minder uitval. Het is een optelsom. En wat Caroline en ik het allerbelangrijkste vinden, is dat de dieren zichzelf kunnen zijn. Een varken leeft bij ons als een varken en mag zich ook zo gedragen, zegt hij trots. „Vanzelfsprekend knippen we geen tanden en geen staarten. We houden de dieren zo natuurlijk mogelijk.

Tientallen kilometers
„De zeug heeft haar eigen domein en kan zelf haar nest bouwen van stro. Dat doen zeugen ook. Ze maken een schitterend nest. Voordat een varken gaat biggen, legt ze tientallen kilometers door de wei af. Dat lopen is niet alleen van belang voor de geboorte maar tevens voor het hele proces dat eraan vooraf gaat. Vlak voor ze gaat biggen, wordt ze wat slomer. In de gangbare wereld worden ze een dag of drie, vier vastgezet in een hok. Trouwens, in een heleboel bedrijven komen varkens nóóit het hok uit, zucht hij. „Diep tragisch. Ze kunnen geen nest maken en niet lopen voor het werpen, waardoor ze met flink wat geboorteproblemen kampen. Dat is het verschil. Er zijn heel weinig varkenshouders die op deze extensieve manier boeren. Ik geloof zelfs dat wij de enige zijn die met het Engelse systeem werken: varkens en hokken buiten. Wij verhuizen de hokken over het land. Als een stuk grasland niet meer voldoende produceert, dan komen daar de varkens op. Ze wroeten het om, vreten het kaal en gaan dan naar het volgende perceel. Het land wordt klaargemaakt als bouwland en we zaaien opnieuw gras in. We zitten dus nooit met een stuk overbemesting van grond. We hebben voldoende land en grond om de mest te verwerken.

Grafheuvel
Terwijl we een rondje over varkenland maken, blijkt dat er zelfs zeugen van een jaar of vijf, zes rondlopen. „Klopt, zegt Emile. „Elders halen ze die leeftijd niet. Wat weinig mensen van varkens weten, is dat een varken zich gedraagt zoals het behandeld wordt! Het zijn intelligente dieren. Dat illustreert ook wat mij een keer is overkomen. Tijdens het voeren kreeg een varken voor mijn ogen een hartaanval. Ter plekke was het in een paar seconden dood. Het gebeurde op zondagochtend. Ik was van plan het maandagochtend af te voeren. Tijdens de avondronde kon ik het dier al niet meer vinden. Wat bleek: de familieleden hadden het varken begraven! Ze hadden takken, gras en pollen aangesleept en een prachtige grafheuvel gebouwd en daaronder hadden ze hun makker begraven. Het doet je wel wat om zoiets mee te maken.

Verkoop
„De enige in Nederland die vlees van onze grasvarkens verkoopt, is natuurslagerij Rijks in Apeldoorn, zegt Emile. „Het vlees is mooi droog, er zit minder vocht in. Het heeft duidelijk een andere smaak dan biologisch en gangbaar varkensvlees. Juist omdat de dieren meer aarde en ijzer hebben opgenomen. Onze varkens hebben meer intermusculair vet omdat ze volop bewegingsvrijheid hebben. De slachterij die de dieren slacht, is eveneens aangesloten bij SKAL. Dus vanaf het allereerste begin tot het vlees op je bord ligt, is het gecontroleerd door SKAL.
Liefhebbers kunnen ook een vleespakket kopen direct bij onze boerderij, na afspraak en iedere vrijdagmiddag.
SKAL in Zwolle heeft een controlerende functie. De Stichting is aangewezen door de overheid om biologische bedrijven in Nederland te controleren. SKAL op haar beurt is gebonden aan de richtlijnen voor biologische landbouwgegevens vanuit Brussel. Alle richtlijnen over heel Europa (althans voor de aangesloten landen) zijn gelijk. Binnen die richtlijnen kunnen landen, individueel, die regels nog aanscherpen. De zeugen moeten bijvoorbeeld 25 vierkante meter uitloop-grasland hebben. Negen van de tien biologische bedrijven voldoen daar niet aan. Domweg omdat ze dat land niet hebben. Wij kunnen ons makkelijk het dubbele veroorloven!

Adres: Caroline en Emile van der Borch, Boerderij Damhaar, Markeloseweg 19, Laren (Gelderland). Tel. 0573-401.233.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 17 maart 1999

Terdege | 96 Pagina's

Varkens in vrijheid

Bekijk de hele uitgave van woensdag 17 maart 1999

Terdege | 96 Pagina's