Puriteinen als bindmiddel (2)

De enthousiaste artikelen van buitenlandredacteur Aad Kamsteeg over het christelijk geloof in China riepen in de lezerskring van het Nederlands Dagblad verdeelde reacties op. Naast waardering was er scepticisme. De opwekking in de ondergrondse huisgemeenten zou typisch Chinees zijn. Om aan te tonen dat dezelfde geloofskracht te vinden is in een westerse, hedonistische cultuur, reisde Kamsteeg eind 1994 met twee vrienden naar Amerika.
„Ds. Wilmink, vrijgemaakt predikant in Hilversum, wees me op auteurs als Packer, Keller, Bridges en Lovelace. Ik ben hun boeken gaan lezen en werd er meteen door gegrepen. Ze sterkten me in de overtuiging dat God in elke tijd en cultuur een opwekking kan geven. In de interviews die we met hen hadden, was een van de laatste vragen: „Welke auteurs hebben u sterk beïnvloed? Opvallend was dat ze vrijwel zonder uitzondering naar de puriteinen verwezen.
Inmiddels was bij het ND enige beroering ontstaan. „Wat doet die Kamsteeg? Wil hij ons in evangelische richting duwen? Ik wil niet beweren dat mijn verhalen theologisch steeds het juiste evenwicht hadden. Ik ben journalist, geen theoloog. Wel was het mijn oprechte motief om samen met alle heiligen God beter te leren kennen.

Nieuwlichterij
In goed overleg beëindigde de Amersfoortse journalist zijn redacteurschap en werd commentator buitenland, een functie die hij ook bij de EO vervult. In deze positie kan hij zich wat vrijer bewegen. „Bij het ND kreeg ik een tweewekelijkse rubriek, waarin ik geloofszaken aan de orde kan stellen. Met mensen van de Stichting Elisabethbode heb ik het magazine Christen Vandaag opgericht.
Kamsteeg trad aan als parttime-hoofdredacteur. Doelstelling van het blad is het toerusten van jonge, meelevende christenen voor het leven van alledag en het stimuleren van het verlangen naar geestelijke groei. Hetzelfde beoogt Grace Invest, een stichting die congressen rond het thema Geestelijke groei organiseert, met sprekers als Packer, Crabb en Bridges.
Hoe kijkt men in uw kerkverband tegen deze activiteiten aan?
„Verschillend. De vrijgemaakte kerken zijn sterk in beweging. Een deel vindt het een goede zaak dat meer aandacht wordt besteed aan de beleving van het geloof. Anderen hebben nog steeds de vrees dat het een soort nieuwlichterij is, waardoor gereformeerde christenen ongemerkt in evangelisch vaarwater belanden. Je kunt in ieder geval zeggen dat er iets is losgemaakt. Ik krijg nooit meer een uitnodiging om over buitenlandse politiek te praten. Mn spreekbeurten gaan nu over Heiliging, Wat is genade?, dat soort onderwerpen.

Onuitsprekelijke vreugde
Wat maakte de ontmoeting met Chinese christenen tot zon ingrijpende ervaring?
„De wijze waarop zij concreet maken wat de Heere Jezus zegt: Zoek eerst het Koninkrijk van God, en al het andere zal u toegeworpen worden. Mensen die soms meer dan twintig jaar gevangen hebben gezeten, klagen daar niet over, maar stellen zich de vraag: „Wat had God ermee voor in het licht van het komende Koninkrijk?
Die houding staat haaks op onze consumptiementaliteit, waarin God een soort Sinterklaas is. Als Hij niet doet wat we fijn vinden, hebben we eerder de neiging om boos of teleurgesteld te reageren dan te vragen naar Zijn bedoeling.
De Chinese christenen die ik heb ontmoet, spraken zeer positief over het lijden. Het heeft hen dichter bij God gebracht, waardoor ze beter in staat zijn het Evangelie uit te dragen.
In de Bijbel lees je over een Paulus die in de gevangenis zit en juist dan de gemeente oproept zich te verblijden in de Heere. Mijn vader is jong overleden, maar verder heb ik nooit echte tegenslag gehad. De woorden van Paulus waren theorie. Tot ik in China kwam. Van Samuël Lamb, die ontzettend veel heeft meegemaakt, straalt de onuitsprekelijke en heerlijke vreugde waarover Petrus schrijft. Als je dat met eigen ogen ziet, maakt dat grote indruk.

Volbracht
„Ik wil me niet vergelijken met Luther, maar ik herken wel iets van zijn ervaring. Vóór mn reis naar China las ik het boekje van Watchman Nee over Romeinen 1 tot en met 8. Dat opende als in een bliksemflits mn ogen voor de betekenis van het in Christus zijn. Tijdens mn verblijf in China zag ik de praktijk ervan. Het ging samen op.
Onlangs las ik bij iemand dat de Heilige Geest je een dieper inzicht kan geven in een belangrijke bijbelse waarheid. Dat is in mijn leven gebeurd. Mn zicht op God is veranderd. In Christus zijn betekent dat Christus niet alleen je rechtvaardiging, maar ook je heiliging is. De puriteinen spraken over Evangelieheiliging, vanuit de liefde tot God. Omdat je overweldigd bent door Zijn genade. Ik moet ophouden iets voor God te willen doen. Het is volbràcht. Ook mijn heiliging is volbracht. Pas hoorde ik een schitterende preek van Keller over de tekst dat Christus ons heeft liefgehad toen wij nog vijanden waren. Theoretisch wist ik dat vroeger ook wel, maar het was nooit echt tot mn ziel doorgedrongen.

Complete christen
„Wij zijn in de vrijgemaakte kerk een beetje opgevoed met de gedachte dat God geweldig genadig is, maar nu komt Hij tot ons met Zijn eis. Hoewel Schilder het ongetwijfeld niet zo bedoeld heeft, is die opvatting geleidelijk ontstaan. Voldoen aan de eis van God. Terwijl ik wist dat ik daar nooit aan kon voldoen. Als je serieus christen bent, ga je dan wat somber door het leven.
Daar komt bij dat onze kerk veel gestreden heeft. In de vrijmaking, tegen de moderne theologie, in de buiten-verbandcrisis. Andere dingen zijn daardoor blijven liggen. We waren zo beducht voor subjectivisme, het wroeten in eigen ziel om daar de zekerheid te zoeken, dat we alle nadruk hebben gelegd op de objectieve waarheid van de beloften van God. Het zeer wezenlijke element van de beleving is ondergesneeuwd. Blij zijn met je geloof, het willen uitdragen, erover praten met je kinderen was in onze kring niet erg ontwikkeld. De kracht van de puriteinen is dat ze verstandelijk sterk waren, maar tegelijk de betekenis van de beleving benadrukten. Dat is de complete christen.
Ziet u de beleving van het geloof als een plus, of behorend bij het wezen?
„Ze behoort bij het wezen. De hele Bijbel wijst daarop. God kennen is niet alleen iets van het verstand, maar van het hele bestaan. Mij valt op dat mensen als Packer en niet te vergeten Martyn Lloyd Jones waarschuwen tegen moderne theologie, maar dat hun grote strijd gericht is tegen de dode orthodoxie. De ontspoorde rechtzinnigheid: het twee-keer-twee-is-vier-geloof. Ik ben ervan overtuigd dat twee keer twee vier is, maar het zet me op geen enkele manier in beweging. Het kennen van God zet je in beweging. Het beroert je.

Bronnen
Welke schrijvers hebben uw denken gestempeld?
„Naast Watchman Nee zijn dat vooral Packer en John Piper, een volgeling van Jonathan Edwards. Van Packer heb ik geleerd dat je veel over God kunt weten en toch weinig kennis van Hem hebben. Piper toont in zijn boeken wat het betekent om vreugde in God te hebben, waardoor we ook tegenslagen aankunnen.
Hebben mensen die zich op de puriteinen beroepen u niet gestimuleerd de puriteinen zelf ter hand te nemen?
„Dat begint te komen. Je maakt een ontwikkeling door. Ik ervaar het als een geweldige ontdekkingsreis. Nu ben ik zo ver dat ik aan Edwards begin. Ik hoop dat ik nog wat tijd van leven krijg, want ik ben lang niet uitgelezen. God leidt de dingen. Was ik meteen met de puriteinen aangekomen, dan hadden mijn lezers waarschijnlijk gezegd: Wat moeten we met mensen van driehonderd jaar gelezen?. Nu liet ik tijdgenoten aan het woord, die zich geïnspireerd weten door hun werk en daarop voortbouwen. Mannen als Packer praten niet alleen na, ze vullen de puriteinen ook aan. Wat dat betreft kun je ze zelfstandig gebruiken, al heb ik inmiddels zo veel prachtige citaten gelezen dat ik terug wil naar de bronnen.

Goed gereformeerd
Groeide u door deze ontwikkeling naar de evangelische beweging of juist naar de reformatorische gezindte toe?
„Dat is moeilijk te zeggen. Welke evangelische ontmoet je en welke reformatorische? Door de artikelen over China en Amerika kwam ik in contact met Jeroen Bol en ds. Bakker, beiden baptist. Zij ontdekten de puriteinen toen ze op zoek gingen naar de wortels van de evangelische beweging, ik kwam bij hen terecht door mn speurtocht naar bijbelse spiritualiteit. Kenmerkend voor de puriteinen is, dat ze heel sterk de wezenlijke elementen van het Evangelie benadrukken. Dat bindt samen.
Jonathan Edwards heeft veel gepubliceerd over de verhouding tussen geloof en gevoel. Hoe ziet u die?
„De basis van mijn geloof ligt in Gods beloften. In die zin ben ik goed gereformeerd gebleven. Maar als God tot mij komt in de genadige verkiezing in Zijn Zoon, is het onmogelijk dat mijn gevoel daarbuiten blijft. Van zon God ga je houden. Ik vergelijk het vaak met een goed huwelijk. Je weet niet alleen veel van je vrouw, je hebt haar lief. Dat is de bron van je trouw. Zo is het ook met het geloof in God. Dat heeft alles te maken met gevoel, ervaring, emoties. Eerlijk gezegd vind ik de discussie wat vreemd. Als de Heere gedurig zegt: Geef me je hart, dan is toch duidelijk dat geloof en gevoel onlosmakelijk aan elkaar verbonden zijn?

Geestelijke verbondenheid
Heeft de geloofsleer voor u aan betekenis ingeboet?
„Nee, ik hecht buitengewoon aan de objectieve waarheid van de Schrift.
Toch wekken sommige artikelen in Christen vandaag de indruk dat het niet zo veel uitmaakt wat je gelooft, als je er maar wat bij beleeft.
„Als die indruk wordt gewekt, betreur ik dat zeer. Wie van God houdt, wil Hem zo nauwkeurig mogelijk dienen. Zijn Woord is norm voor leer en leven, mijn gevoelens kunnen nooit de maatstaf zijn. Die kant wil ik met Christen vandaag absoluut niet op. Een praktisch probleem is wel, dat je nooit helemaal in de hand hebt wat mensen die je interviewt gaan zeggen.
Ds. Van der Veer, voorzitter van de EO, benadrukt sterk de oecumene van het hart. Kunt u zich daarin vinden?
„Ik geloof de gemeenschap der heiligen, door kerkmuren heen. Als ik een pinksterman als Johan Frinsel ontmoet, ervaar ik een diepe geestelijke verbondenheid. Dat betekent echter niet dat de kerk en de leer er niet zo veel toe doen. Die opvatting wijs ik radicaal af.
Wel denk ik dat we in het verleden verkeerd zijn omgegaan met verschillen. Ik sta van harte achter de kinderdoop, juist omdat ik zo gegrepen ben door het geweldige feit dat God begint in het leven van een zondaar. Maar van Packer heb ik geleerd, dat het willen vasthouden aan de Schrift samen kan gaan met breedte, in de goede zin van het woord. Verbondenheid met mensen die ten diepste op hetzelfde fundament staan. Die geestelijke verbondenheid is wezenlijk voor de gemeenschap der heiligen, ook binnen je eigen kerk. Is die er niet, dan kun je net zo goed een voetbalclub worden. In Christus met elkaar verbonden zijn, daar gaat het om. In het verlangen Hem van harte te dienen. Uit liefde tot God de lat steeds hoger te hangen. Steeds dichter bij Hem te komen. En tegelijkertijd ervaren, omdat je ook je zonde meer gaat zien, dat de kloof tussen wat je wilt en wat je kunt steeds groter wordt.

Volgende keer kerkhistorisch publicist L.J. van Valen (slot).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen