Nogmaals Van Woerden

C.B. sr. begint bedoeld voorwoord met de zin: „Door s Heeren goedheid mocht ik de vertaling der preken van Gray met dit deeltje beëindigen. En hij dateert: Zeist, 1 jan. 1925. Uit het voorwoord van zijn zoon in Eerste bundel keurstoffen van Hugo Binning blijkt dat C.B. sr., toen hij in 1932 overleed, bezig was met het vertalen van Binnings preken. Ook op de titelbladen van de Overdenkingen en bevindingen van Th. Shepard en zijn Der Heiligen Kleinood staat als vertaler C.B. van Woerden, Zeist, aangegeven. Daarom waag ik de conclusie dat C.B. sr. geen voorkeur kende voor Gray boven Shepard of andersom.
In een artikel over James Fraser (1639-1699) van de hand van L.J. van Valen in het RD van 12 aug. 1999 valt ook licht op de onderhavige aangelegenheid. Fraser was een man met een ligging als die van Gray. Van Valen toont aan dat ook hij niet wezenlijk verschilde van Shepard, ook al zou het mogelijk zijn dat sommige mensen dat dachten. Shepard werd zelfs op den duur Frasers favoriete schrijver, vertelt Van Valen.
Overigens teken ik graag aan dat in het mij van verschillende kanten toegezonden voorwoord geen andere motivering wordt genoemd dan dat aan het werk van deze schrijvers in Nederland behoefte is, waarmee C.B. m.i. bedoelde: „Dit is de stof die de heilzoekenden in Nederland nodig hebben en elders is dat niet te vinden. Op die basis ook verdedigt hij omstandig en in volle overtuiging zijn keus tot thuis zitten, de lessen van vader Brakel daarbij negerend.

Ontmoeting
Schreef C.B. sr. het voorwoord bij Elf predikatiën toen het einde van zijn aardse loopbaan naderde, van een bevriende relatie kreeg ik er een toegezonden dat dateert uit 1917. Toen was hij 57. Hij woonde toen nog ik Akkrum en verkeerde in de situatie dat hij, zoals ik dat aanduidde, de zorg voor de zaak voor een deel aan zijn zonen kon overlaten. Uit dat voorwoord, dat is opgenomen in het werk Christus stervende en zondaren tot zich trekkende van Samuël Rutherford, uitgegeven bij Buurman en De Kler te Leiden, blijkt, zo niet waaròm, in ieder geval wel hóe de grossier in kaas tot het vertalen kwam. Vanwege de gebleken belangstelling en waardering voor Van Woerdens werk neem ik de vrijheid om een stukje uit dit voorwoord hier over te nemen. (Als Van Woerden spreekt over 20 jaar geleden moeten we dus denken aan het jaar 1897.)

„Toen ik ongeveer 20 jaar geleden in de weg van Gods voorzienigheid op een der CLYDE-steamers kennis maakte met Rev. Alex Macrae, destijds predikant te Tighnabruacih, was een der gevolgen van deze ontmoeting (behalve dat ik daardoor in kennis kwam met velen van Gods volk, niet alleen in Schotland maar ook in Engeland) dat in de loop van ons gesprek, behalve de vele ook in ons land onder Gods volk bekende en beminde oude Schotse leraars als Hugo Binning, Durham, de Erskines, Guthrie en anderen, ook Samuël Rutherford, die hier voornamelijk door zijn door Jac. Koelman vertaalde brieven bekend is, ter sprake kwam. Niet lang daarna ontving ik een exemplaar van Rutherfords Trial and Triumph of Faith (Beproeving en zegepraal des geloofs) van hem ter gedachtenis. Ik vatte toen het voornemen op dat werk in onze taal over te zetten, doch door verschillende omstandigheden kwam hiervan in de eerste jaren niet veel en vorderde de vertaling slechts langzaam.
Het is al jaren geleden dat ik, op reis zijnde, in de trein kennis maakte met ds. IJ. Doornveld, met wien ik over mijn nieuwe kennissen en vrienden in Schotland sprak, in de loop van welk gesprek ook het bewuste boek van Rutherford door mij genoemd werd. Deze bijzonderheid zou door mij vergeten zijn, had ik niet in 1908 van Z. Weleerw. een schrijven ontvangen aangaande dat boek, waarin hij mij te kennen gaf dat er iemand was die lust had het in het Nederlands te vertalen. Aangezien ik met de vertaling toen al begonnen was, werkte de hierover gevoerde correspondentie uit dat Z. Weleerw. de tweede helft, te beginnen met leerrede XIX, voor zijn rekening zou nemen. Dit werk zag dan ook in de loop van 1916 bij de firma Buurman en de Kler te Leiden het licht. Toen ik bij een later bezoek aan mijn vrienden in Schotland over de begonnen vertaling van dat werk van Rutherford sprak, werd mij ten sterkste aangeraden mijn krachten te beproeven aan zijn standaardwerk Christ dying and drawing sinners to himself als zijnde dat zijn beste werk, en kunnende die arbeid nog voor de Kerk in Nederland ten zegen strekken. Hoewel dit werk zeer zeldzaam is, gelukte het mij hiervan twee exemplaren, een van 1647 en een van 1803, in handen te krijgen.
De goede ontvangst, welke De beproeving en zegepraal des geloofs is te beurt gevallen, deed mij besluiten, dat het mij ook niet meer aan tijd ontbrak, de vertaling onder handen te nemen, welke ik met veel lust mocht voortzetten en nu door s Heeren goedheid ook ten einde gebracht heb.

Overzicht
Het raamwerk ligt nu duidelijk voor ons: Rond 1910 is C.B. sr. met zijn vertaalwerk begonnen. De eerste werken die hij overzette, werden uitgegeven door Buurman & De Kler te Leiden. Dat waren Trial and Trumph of Faith en Christ dying and drawing sinners to Himself van Samuel Rutherford en Een Leidsman tot Christus van Salomon Stoddard. Later werden Den Hertog en Romijn & Van der Hoff zijn uitgevers. Het samenstellen van een totaal-overzicht van de Van Woerdens moet ik aan iemand anders overlaten.
Ten slotte wil ik vermelden dat ik van enkele vrienden ook nog enkele nadere bijzonderheden kreeg toegezonden over de familie Van Woerden. In ieder geval C.B. jr. is actief geweest in de SGP. In 1923, 1927, 1931 en 1935 was hij bij verkiezingen voor de Prov. Staten lijsttrekker in Friesland. De lijst haalde echter nimmer de kiesdeler. In 1928 gaf hij de brochure De kiesrechtvrouw afgeweken van het heilig gebod in het licht. Ook in de strijd tegen de sociale verzekeringsdwang steunde hij ds. Kersten in geschrift. Zijn vader, C.B. sr., werd op 7 mei 1918 op een vergadering te Middelburg aangedragen als kandidaat-Tweede Kamerlid bij de dat jaar te houden verkiezingen.
In het bedrijf in Akkrum heerste een deftig-conservatieve sfeer. De zonen bij voorbeeld werden door de knechts meneer Piet en meneer Cor genoemd. De kinderen mochten studeren. De telg die mij de meeste inlichtingen verstrekte, is emeritus-predikant van de Nederlandse Hervormde Kerk. Had ik dat geweten, dan had ik hem in mijn artikel niet de heer J. van Woerden te Terherne genoemd. Alsnog excuus.
De familie telde nog een predikant. Wijlen ds. D. Hakkenberg van de Gereformeerde Gemeenten was een kleinzoon van C.B. sr.: zijn moeder was Lijgina van Woerden. Kennelijk was deze Lijgina vernoemd naar haar oma, van wie de familiegeschiedenis vertelt dat zij ledeboeriaanse gezelschappen en kerkdiensten in Delft en omgeving bezocht en ernstige brieven schreef aan haar in zaken zo voorspoedige maar nog onbekeerde zoon in Friesland. Het door deze eerste Lijgina gestrooide zaad heeft tot in het late nageslacht vrucht gedragen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen