Van bloemist tot top fotograaf

Liefde voor de Veluwe deed Jan Vermeer van het Westland naar Apeldoorn verhuizen, waar hij een bloemenzaak begon. „In m'n jeugd gingen we met vakantie steevast naar Garderen. We hebben het er in de familie nog wel eens over. Dat doe je toch niet, twintig jaar lang naar hetzelfde CNV-vakantieoord. Als ik nu ergens voor de tweede keer kom, heb ik het gevoel: "Mm, hier ben ik al geweest". Toen ging je elke zomer met hetzelfde enthousiasme naar dezelfde plaats." Een essentieel onderdeel van elke vakantie was het fotograferen van wild. „M'n vader vertoonde z'n diaseries voor groepen bejaarden. In het Westland was het in de jaren zeventig een belevenis om dia's van Veluwse herten te zien. M'n broers kregen de smaak ook te pakken, ik volgde. Met m'n vijftiende kreeg ik m'n eerste spiegelreflexcamera: een Zenith, van Russische makelij. Dat vond je al heel wat

Apenheul
In '88 vroeg uitgeverij Kok de bevlogen amateur het fotomateriaal voor de Hollandkalender te leveren, een weekkalender met 52 afbeeldingen. In de schaarse uren die overbleven naast het werk in een florerende zaak doorkruiste de bloemist het land. Het resultaat was van dien aard, dat er een nieuwe opdracht uit voortkwam: foto's voor een boek over Apenheul. „Daar moest ik even over nadenken. Ik was altijd met herten bezig geweest, Holland stond al verder van me af, met apen had ik niets. Omdat Apenheul vlakbij ligt, ben ik toch maar eens gaan kijken. Dan ontdek je hoe bijzonder die dierentuin is, uniek in de wereld." Door het project werd Vermeer als vanzelf de huisfotograaf. Inmiddels is hij dat ook bij Burgers Zoo. „Ik was enthousiast over de Bush, je gaat er foto's maken, op een gegeven moment zit je met directeur Antoon Van Hooff aan tafel en begint er iets leuks te groeien. Vorig jaar is een boek over Burgers verschenen."

Keukenkalender
De bloemen zei de natuurfotograaf vijf jaar geleden vaarwel. Het succes van de zaak was de belangrijkste reden om ermee te stoppen. „De dagen waarop andere Nederlanders van hun gezin genieten, werk jij je over de kop. De Kerstnachtdienst in de Lookerk is voor mij een hoogtepunt, maar ik moest m'n best doen om niet in slaap te vallen. Met moederdag, Valentijnsdag, Pasen, advent en Kerst is het puur productie draaien, van de vroege morgen tot de late avond stukjes in elkaar stampen. Dat ging me tegenstaan." De opgedane ervaring past hij nu op andere wijze toe. Het succes van de Hollandkalender inspireerde de uitgever tot een nieuw initiatief: een tuinen decoratiekalender. „We waren inmiddels verhuisd en hebben hier een leuke achtertuin. Daar ben ik gaan fotograferen. Bloemen, decoraties die ik zelf maakte. Omdat de druk eraf was, ging ik dat weer leuk vinden. De kalender sloeg breed aan. Het volgende idee was een keukenkalender, met foto's van groente, fruit en bloemen. Dit jaar is de Country Verjaardagskalender erbij gekomen, en een kalender met foto's waar Hans Bouma teksten bij geschreven heeft."

Fotowedstrijd
Zijn natuurfoto's vinden, onder meer via Foto Natura, hun weg naar meerdere tijdschriften. Het fotobureau schoof hem ook naar voren als de aangewezen fotograaf voor een wetenschappelijk team dat onderzoek verrichtte naar de flora en fauna in het oerwoud van Guyana. Zeulend door het klamme bos, klauterend over stronken, soms tot z'n nek in het groene water van een oerwoudstroom, legde Vermeer het planten- en dierenleven in de jungle vast. „Tropische regenwouden zijn voor een fotograaf de moeilijkste plekken. Alles waar een camera niet van houdt, is daar te vinden. Dan heb ik het nog niet over je eigen omstandigheden. De fysieke belasting van zo'n expeditie is niet gering." De oogst was van een verrassende kwaliteit. De jury van de befaamde BBC Wildlife fotowedstrijd vond dat ook. Een in Guyana geschoten Victoria Amazonica, een waterlelie die slechts een dag per jaar bloeit, werd in '97 bekroond met de onderscheiding 'highly commended'. Drie jaar eerder viel Vermeer in de prijzen met het portret van een gorilla. Vorig jaar als enige Nederlander met een rottend blad van een secropiaboom, opnieuw een opname uit zijn Guyana-coUectie. Dit jaar bereikten twee ingezonden foto's de top: een beukenbos en een nest jonge wilde zwijnen.

Zelkritiek
Met de groei van de bekendheid nam ook de financiële ruimte voor buitenlandse reizen toe. Lag de einder jarenlang bij Garderen, in de afgelopen tijd verschoof die naar Madagascar, Tanzania, Peru en Suriname. Roeanda staat hoog op de verlanglijst. „Ik wil dolgraag berggorilla's in het wild zien, maar het gebied is me nog te onveilig. Als ik aan het werk ben neem ik best risico's, maar ik zoek het gevaar niet bewust op." Het geheim van zijn succes verklaart Vermeer vooral uit zelfkritiek. „Je hebt een emotionele binding met je foto's. Er zit vaak een heel verhaal achter. Je moet opletten datje ze niet door die bril gaat bekijken. Het publiek kent dat verhaal niet. Het ontstaan van de foto moetje wegcijferen. Dat is alleen voor jou belangrijk." En dan is er de factor geluk, al zal de Apeldoornse natuurfotograaf zelf dat woord niet snel in de mond nemen. „Het hoort voor mij bij de loterij. Geluk kun je tot op zekere hoogte afdwingen. Maar je houdt inderdaad verrassingen. Onlangs ben ik in Denemarken geweest, om herten in de bronst te fotograferen. Ineens sta ik bovenop twee vechtende dieren. Ik heb twee filmpjes vol kunnen schieten. Een van die foto's hééft het. Door de houding van de dieren, de compositie, de belichting, de scherpte, het gevoel dat de foto oproept. Dat is het belangrijkst. Zo'n reactie van: "Wau!" Daar ben ik echt heel blij mee."

Ellebogengedoe
Hoewel hij op een breed terrein actief is, zijn er voor Vermeer grenzen. „Voor bruidsreportages hoeven ze me niet vragen. Ik heb dat één keer gedaan, vreselijk! Het is de dag van het bruidspaar, maar jij moet de boel min of meer regisseren. Daarna heb je de spanning of de foto's goed zijn. Je kunt ze niet overmaken. Die druk kan ik niet aan. Voor persfotografie ben ik ook ongeschikt. Van Apenheul vroegen ze me of ik de opening wilde fotograferen. Dat doe je dan. Er liepen ook een paar persmuskieten rond, met alle respect. Verschrikkelijk, als je zo moet werken. Dat is echt ellebogengedoe. Het gaat om die ene plaat, die ook nog eens snel gemaakt moet worden. Wat bij Wegener gebeurt, dat wil je niet weten. Die jongens krijgen zomaar zeven opdrachten op een dag. Alsjeblieft zeg, zeven opdrachten op een dag. Nee, daar ben ik niet voor in de wieg gelegd." De Apeldoornse natuurfotograaf denkt in collecties, opgeborgen in de archiefkast van zijn atelier. „Ik heb wel eens uitgerekend hoe veel er in een la zitten. Dat zijn aantallen die je eigenlijk niet wil weten. Ik moet er niet aan denken dat we ooit brand krijgen. Volgens een fotograaf die dat heeft meegemaakt, is het een bevrijding. Je bent van de last van je archief verlost, waardoor je weer fris kunt beginnen. Het zal ongetwijfeld waar zijn, maar voor mij blijft het een schrikbeeld."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen