Oud-veearts over het mysterie van mond- en klauwzeer

D e 68-jarige oud-veearts G. Hofland heeft bijna dertig jaar een veeartsenpraktijk gehad in Bodegraven. Hij weet maar al te goed wat een mkz-infectie is. Gert Hofland groeide op in een boerengezin. „We hadden ongeveer vijftig dieren op de groepstal. We waren fervente zelfkazers." Hij was nog maar zes jaar oud toen aan het einde van de stalperiode in 1939 de mkz op de ouderlijke boerenhoeve in Zegveld toesloeg. „Er werd een koe opgeruimd. Dat leverde een lege plek in de stal en dus minder melk voor de kaas. De melkplas moest worden aangevuld. Vader kocht op de zaterdagse veemarkt in Utrecht een verse vaars. Dat is een koe die voor het eerst gekalfd heeft. Het was een prachtig beest, extra mooi gemaakt door de rode achterkant van de uier, de uierspiegel. In het weekend begon de aangekochte vaars te smakken. Binnen enkele dagen was de hele stal ziek: mkz. Het speeksel liep de voergoot uit. Onze mooie vaars had de mkz-infectie op de veemarkt opgelopen. De dieren wilden alleen maar drinken. Daarom moesten ze "kunstmatig" gevoed worden. Wij moesten lijmballen maken van lijmmeel, wijn en eieren. Vader legde dan zo'n bal enken dat wij de n zetten^' achter op de tong van een koe, zodat het beest wel moest slikken. Binnen een week begonnen ze weer zelf te eten." Deze ervaring heeft diepe indruk gemaakt op de jonge Hofland.

Boer onder de boeren
Aanvankelijk was Hofland bestemd voor een kantoorbaan, maar hij mocht veearts worden. De beesten waren zijn lust en zijn leven. „Als veearts voelde ik mij "een boer onder de boeren", zoals wel eens door een van mijn collega's is gezegd. Je deelde in hun wel en wee. Ik was hun veterinair deskundige, hun psycholoog, econoom en soms ook hun theoloog. Als veearts was je aanspreekbaar voor alle aspecten van het boerenbedrijf Dat is nu minder geworden. De jonge boer heeft nu andere wegen. De jonge dierenartsen zijn nu meer preventief veterinair bezig met computeroverzichten en voedingsadviezen." Toen Hofland in 1959 veearts werd, was het enten tegen mkz al vanaf 1956 verplicht. „Dat gebeurde aan het einde van de stalperiode, na de tbc-bestrijding, voordat de dieren naar buiten gingen. Na vijf dagen, tot wel zes of zeven maanden mocht je dan vertrouwen op een behoorlijk opgebouwde immuniteit."

Hek verhangen
In 1991 nam de Europese Commissie in Brussel het besluit niet meer tegen mkz te vaccineren. Hofland: „Een besluit dat is genomen onder de noemer van de export-economie. Dat is een verkeerde beslissing geweest. Daarom zou het "Brussel" sieren wanneer men op dat besluit terug zou komen. Brussel moet niet in de fouten volharden. Het niet terug durven komen op een foute beslissing heeft funeste gevolgen. Ik zeg altijd: als er iets niet goed gaat, moetje het hek verhangen. Dat betekent datje moet enten, zeker bij een mkz-uitbraak. Dat hoeft nog niet in te houden dat heel Nederland in één keer platgeënt moet worden bij de eerste uitbraak, maar je moet het protocol zo maken datje moet kunnen handelen naar bevind van zaken. Door het nonvaccinatiebeleid worden niet alleen de zieke dieren, maar ook vele gezonde dieren gedood. In 1991 moest de export gediend worden. De jaarlijkse enting van 5 tot 8 miljoen gulden was niet meer nodig, terwijl de infecties dagelijks om de hoek gluren. De materiële schade van de huidige mkzuitbraak bedraagt inmiddels al 2,5 miljard gulden en loopt nog dagelijks op. De bedrijfsschade van het midden- en kleinbedrijf is berekend op zo'n 2,5 tot 6 miljard gulden. Over de immateriële schade wordt al helemaal niet meer gerept. Die is overigens nooit in geld uit te drukken. Menige veehouder heeft zich diep in de schulden gestoken om mee te gaan met de schaalvergroting om de concurrentiestrijd aan te kunnen. De kostprijs van melk en vlees moest omlaag. Nu de veehouders op de "blaren" zitten van een door anderen onvoldoend doordacht mkz-bestrijdingsplan moeten ze boeten voor hun investeringen. Investeringen die ze vaak slapeloze nachten hebben bezorgd. Wanneer ze dan nu hun gezond vee moeten laten afmaken, geeft dat een psychische schok in de gezinnen." Hofland wil geenszins het verzet daartegen goed praten. „Ik heb altijd tegen mijn assistenten gezegd: 'Bij jonge enthousiaste boeren kun je eerder reactie bij actie verwachten dan bij oudere 26 ondernemers, waar de relativering meer de boventoon voert.' Je moet er niet gering over denken wanneer gezinnen hun broodwinning kwijtraken. Arbeid is een zegen en géén vloek. Het vee is weg, de dagwaarde ervan wordt uitgekeerd, maar er is geen financiële vergoeding voor derving van inkomen."

Zondag 10
„Het mkz-virus kent in Nederland drie stammen: A, O en C. De A-stam kent vijf verschillende typen, de O-stam drie en de C-stam aanvankelijk één. In 1969 werd nog een tweede type C ontdekt. Zes weken na de reguliere mkz-entcampagne moesten alle runderen nog eens tegen dit nieuwe type worden geënt. Zo zie je maar dat iedere therapie mensenwerk blijft en steeds om herziening vraagt." Als oudejaars veterinair student werd Hofland gevraagd om de dierenartsen te helpen met enten. „In het voorjaar was het altijd extra druk in de veeartspraktijk, ook door de vele bevallingen die ieder voorjaar plaatsvinden." Hofland ontkent niet dat het enten vaak gestoeld is op een grenzeloos vertrouwen dat daarmee mkz is uitgebannen. „Toen ik in 1956 als student in Brabant ging enten, had je 's avonds een buik vol koffie en een dashboard vol sigaren. Maar daar, waar men wat gereserveerd stond tegenover enting, was je niet zo welkom. Die mensen kenden tweestrijd vanuit hun geloofsovertuiging. Ze leefden bij de voorzienigheid, zoals zondag 10 van de Catechismus dat leert. Anderzijds wensten ze hun dieren te beschermen. Als ze niet tot enten overgingen, konden ze hun vee alleen aan het binnenlandse slachthuis verkopen. Dat principe heb ik altijd gerespecteerd. Ik zei altijd tegen de boeren die moeite hadden met enten: 'We geven de koeien om kalfziekteverlamming rondom de bevalling trachten te voorkomen een injectie met grote hoeveelheden calcium en magnesium en twee maanden voor de bevalling ook nog een droogzetantibioticum in de uier, waardoor de kans op uierontsteking wordt verkleind. In die context moet je ook de enting tegen mkz zien.' Als onze therapie -ook de enting- niet gezegend wordt, beginnen we met onze veeartsenij niets. We hebben de middelen, maar je kunt nooit zeggen dat, wanneer je die gebruikt, er niets meer kan gebeuren. Zoiets mag je nooit over je lippen laten komen. Dat bepaalt de schroom waarmee ik over het mkz als een mysterie spreek. Mijn devies is: gebruik de middelen, maar doe het met gevouwen handen. Je mag gebruik maken van de wetenschap. Daarbij weet ik me in goed gezelschap van Voetius. Hij hamerde op het gebruik van de voorhanden zijnde middelen. We mogen de Heere niet verzoeken of uitdagen door deze middelen niet te gebruiken. We zijn afhankelijk van Zijn zegen."

Overtuigen
De oud-veearts vindt het ethisch onverantwoord en God onterend hoe er met klinisch gezonde dieren wordt omgegaan. „Dat is voor mij onverteerbaar. We hebben de bijbelse opdracht voor onze dieren te zorgen. We hebben niet het recht om gezonde dieren af te maken of ze een beschermende enting te onthouden, zeker niet onder het mom dat zo'n enting financieel niet verantwoord is. Het leven van ieder schepsel hebben we te respecteren!" Hofland acht het een plicht de nu nog vrije mkz-landen met argumenten te overtuigen dat door de niet weg te denken verplaatsingen van mens en dier, ieder land bloot staat aan mkz-infectie. „Het getuigt van hoogmoed te denken dat wij de mkz wel naar onze hand kunnen zetten. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald én ...waar een wil is, is een weg!"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen