Oogsttijd voor spelttarwe

Tarwe groeide 500 jaar voor Christus al in Mesopotamië, het huidige Irak. Het vruchtbare gebied van de Eufraat en de Tigris is de bakermat van vele plantensoorten geweest. Tot voor enige jaren kwam hier nog oorspronkelijk plantenmateriaal voor. De Romeinen hebben tarwe en andere plantensoorten naar onze gebieden gebracht.
In de 20e eeuw is er in ons land heel veel aan tarwe veredeld. Grote resultaten werden geboekt als het ging om opbrengst, oogstzekerheid en ziekteresistentie.
Spelttarwe op grote schaal produceren, is economisch gezien niet interessant. De eiwitstructuur wijkt af van onze tarwe en de opbrengst ligt een stuk lager. Een nadeel is ook dat het kaf bij het dorsen niet verwijderd kan worden. Voor het malen is dus een extra bewerking nodig. Spelt zou minder ziektegevoelig zijn, maar dit is slechts schijn. Omdat het in kleine hoeveelheden wordt verbouwd, is de kans op ziektedruk ook vrij klein.
Toch is er altijd wel spelt verbouwd, bijvoorbeeld in Midden-Duitsland. In ons land is de belangstelling voor de verbouw van spelttarwe weer toegenomen.

Machinaal
Brood van spelt is anders dan brood van traditionele tarwe. Het is minder mals, heeft een dichte kruimelstructuur en is wat zwaarder. Koekjes en koek hebben wel iets speciaals.
Op landgoed Verhildersum wordt spelt jaarlijks ecologisch geteeld door tal van vrijwilligers. Deze boeren zijn zich bewust van de kleine markt voor spelt, hoewel de afzet inmiddels is toegenomen, vanwege zeer gewilde streekproducten.
Ondanks de kleinschaligheid wordt spelttarwe machinaal gezaaid. De grond wordt voorbewerkt door te ploegen en te eggen. In september, als de bodem nog warm is, wordt er gezaaid. Als alles mee zit, komt het gewas nog voor de winter op. Bij natte winters bestaat de kans op rotting.
Als het graan zicht-rijp is, begint de oogst, omstreeks augustus. Dit houdt in dat de halmen (het gewas) losgemaakt worden van de grond. Men deed en doet dit met de hand. Hierbij gebruikt men twee gereedschappen: de zicht (een snijwerktuig) en de welhaak (hiermee kunnen de halmen gemanipuleerd worden). Hierna worden de schoven op hok gezet: twaalf schoven worden tegen elkaar gezet om te kunnen drogen. Dit duurt zeven tot tien dagen.
Met paard en wagen wordt de oogst binnengehaald. De schoven worden zo op de wagen gelegd dat de aren met de korrels in het midden van de wagen liggen, zodat de kostbare korrels niet verloren gaan. Na het dorsen gaat het stro in pakken en worden de graankorrels opgeslagen in jute zakken. Vervolgens wordt de spelttarwe verkocht, bijvoorbeeld aan een molenaar.

Molenaar
Rolf Wassens is beroepsmolenaar op korenmolen de Joeswert (in Feerwerd) en maalt graan, waaronder spelt, tot meel. De Joeswert is een Groninger stellingmolen uit 1855. In de molen draaien de lopers over de liggers. Deze stenen zijn uit het Duitse Eifelgebergte gehakt en door de molenaar voorzien van kerven. Als de molen draait, snijden de kerven van de loper als een schaar de kerven van de ligger, waardoor het koren gemalen wordt. De eveneens door de molen aangedreven regulateur zorgt ervoor, samen met de schuddebak (graantoevoerregeling), dat de productie constant blijft, als de wind de molen harder of langzamer laat lopen.
Is de spelttarwe eenmaal gemalen, dan kan de bakker ermee aan de slag.
(Met dank aan P. Huizenga)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen