Van enig kind naar oudste (1)

Vooraf is het van belang om na te gaan wat je eigenlijk verwacht van je oudste kind. En waarom. Natuurlijk willen we allemaal graag dat onze kinderen een goede band met elkaar zullen opbouwen. Dat de oudste op slag verliefd is op de baby, alles voor hem of haar over zal hebben en zeker geen agressieve gevoelens zal koesteren. Als je zelf een harmonieus en gelijkmatig ingesteld type bent, kan het moeilijk zijn om je voor te stellen dat je kind niet zo dolgelukkig met de nieuwe wereldburger zal zijn als je zou wensen.
Houd je verwachtingen daarom vooral realistisch en open. Kijk naar de leeftijd en het karakter van je oudste kind. Als hij of zij een nogal ruig type is en zijn omgeving het regelmatig moet ontgelden, kun je niet verwachten dat hij of zij wel voorzichtig met de baby zal omgaan. Dat kan overigens ook meevallen.
Wat ook meespeelt is de leeftijd van je kind, evenals wat het al dan niet begrijpt en hoe het de wereld om zich heen beleeft. Zeker bij een jong kind is het heel zinvol dat ouders zich daarin inleven. Ook al ga je er als volwassene meestal wel van uit, maar waarom zou een kind een baby per definitie leuk en schattig vinden? Voor een jong kind draait de wereld vooral om zichzelf. Dat gegeven helpt je om niet al te erg te schrikken als je kind bij het vertrek van de kraamverzorgster haar eraan herinnert dat ze de baby vergeet mee te nemen!!

Angsten
Naar de reactie van het eerste kind op de komst van een broertje of zusje en de gevolgen daarvan op de persoonlijkheid is veel onderzoek gedaan. Zo blijkt bijvoorbeeld dat, als de kinderen in het eerste jaar goed met elkaar overweg kunnen, dit later ook zo blijft. En omgekeerd net zo.
Een ander gegeven wat uit onderzoek naar voren komt, is dat oudste kinderen zich sterker conformeren aan de regels van de ouders. Door gehoorzaam te zijn, lijken ze hun innerlijke boze en jaloerse gevoelens te onderdrukken, zodat de ouders niet boos op hen hoeven zijn.
Veel tweede kinderen worden geboren als het eerste kind een jaar of 2 is. Voor deze leeftijd geldt het gezegde: 2 = nee. Voor kinderen van 2 jaar is het extra bedreigend als er opeens een nieuwe baby in huis komt. Papa en mama blijken helemaal in de wolken te zijn van deze baby, terwijl de oudste nogal eens een standje krijgt vanwege al zn nee-nee-geroep.
Uit wetenschappelijke studies blijkt dat oudste kinderen in hun leven vaker te maken hebben met angsten dan tweede of later geboren kinderen. Dit zou ermee te maken kunnen hebben dat de komst van een broertje of zusje zon ingrijpende gebeurtenis voor hen is, dat die hun hele vertrouwde wereldje op zn kop zet. Vooral het basisvertrouwen, papa en mama houden van mij, wordt dan aan het wankelen gebracht. Oudste kinderen blijken later sterker behoefte te hebben aan contact en mensen die hen aardig vinden. Andere mensen, zowel volwassenen als leeftijdgenootjes, zijn daarom erg belangrijk voor hen. Ze blijken ook makkelijker dan jongere kinderen in het gezin contact met anderen te kunnen maken.

Zelfbewust
Een heel andere kant van het oudste zijn is dat je dan veel vaardigheden eerder en beter beheerst dan het jongere kind. Dit sterkt het zelfvertrouwen. Deze voorsprong geldt vooral voor vaardigheden op motorisch (springen, fietsen e.d.) en verstandelijk gebied. Ontwikkelingspsychologe Rita Kohnstamm geeft dan ook aan dat oudste kinderen vaker mensen worden die overwicht hebben en later leidinggevende taken op zich kunnen nemen.
Voor later geboren kinderen is een nieuw broertje of zusje trouwens veel minder bedreigend. Zij zijn altijd al één van de kinderen geweest en hebben minder moeite met het verlies van een deel van de aandacht.

Rol vader
Speciale aandacht vraagt de rol van de vader bij de komst van een tweede kind in het gezin. Als de vader niet zo betrokken is in het gezin, wordt de moeder vaak strenger na de geboorte van de tweede. Dit maakt het voor het oudste kind extra moeilijk. Er kan dan een vicieuze cirkel ontstaan, waarin het kind op een negatieve manier om aandacht vraagt, straf krijgt, zich daardoor vervelend voelt en boos wordt op het nieuwe broertje of zusje, die immers nooit straf krijgt, en zich vervolgens nog lastiger gaat gedragen. Oudste kinderen kunnen tijdelijk graag weer klein willen zijn en geholpen willen worden.
De persoonlijkheid van zowel jongetjes als meisjes kan juist groeien als de band met hun vader sterker wordt. Wel dient er een goed evenwicht te blijven in de verhouding moeder-oudste-vader.

Steeds vaker speelt Marlyse met haar knuffels
Marlyse (2) is aanvankelijk verrukt over haar broertje Yorick. Ze wil alles met hem delen en legt enthousiast allerlei speelgoed en zelfs haar beker naast en op hem neer. Ze lacht om de kleine geluidjes die hij maakt en doet die na. Na een tijdje is het nieuwtje er een beetje af. Ze blijft lief voor haar broertje, maar kan op andere momenten behoorlijk koppig, balorig of uitgelaten zijn. Opvallend is dat ze steeds vaker met veel fantasie met haar knuffels speelt. De reactie op de komst van haar broertje en gedrag dat bij de koppigheidsfase past, spelen bij haar door elkaar.

Leestips
- Dr. B. Spock: Baby- en kinderverzorging
- Rita Kohnstamm: Kleine ontwikkelingspsychologie, deel 1: het jonge kind

Stel uw vragen
Voor de rubriek Met vallen en opstaan, over allerhande onderwerpen die met opvoeding te maken hebben, kunt u vragen insturen. Het adres hiervoor is: Terdege Met vallen en opstaan, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn. De vaste medewerksters van de opvoedingsrubriek zullen uw vragen graag in Terdege beantwoorden, zodat ook anderen er hun voordeel mee kunnen doen. Zit u met een acuut opvoedkundig probleem, dan raden wij u aan direct bij een hulpinstantie aan te kloppen. De beantwoording van een vraag in Terdege kan namelijk even duren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen