In de buidel voor het busvervoer

Het was voor reformatorische ouders in Apeldoorn en omgeving even schrikken. Terwijl het leven gestaag duurder wordt, ging dit jaar ook de eigen bijdrage voor het vervoer van hun kinderen naar de reformatorische basisschool in Teuge fors omhoog. Voor een aantal ouders komt dat bedrag boven op de veel grotere som die ze jaarlijks al moeten neertellen voor het transport van hun kinderen naar reformatorische middelbare scholen.
De ontwikkelingen op dit gebied worden nauwlettend gevolgd door mr. J.W. Voorwinden, beleidsmedewerker van de Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs (VGS). „Wij krijgen heel veel vragen over dit onderwerp en geven ook actief voorlichting aan schooldirecteuren en vervoerscommissies.
In de landelijke wetgeving op het primair onderwijs is verankerd dat ouders het recht hebben hun kinderen onderwijs te laten volgen op een school die aansluit bij hun eigen levensovertuiging. Ligt die meer dan zes kilometer van hun woning verwijderd, dan is de burgerlijke gemeente verplicht om bij te dragen aan de vervoerskosten. De eerste zes kilometer komen voor rekening van de ouders.
„In de praktijk komt dat neer op 365 euro per kind per jaar. Het is het bedrag dat je kwijt bent aan openbaar-vervoerzones voor zes kilometer, twee keer per dag, pakweg tweehonderd keer per jaar. Is de afstand groter dan twintig kilometer, dan wordt van de ouders met kinderen in het basisonderwijs daarnaast nog een inkomensafhankelijke bijdrage gevraagd.

Organiseren
Een aantal reformatorische scholen voor basisonderwijs kent een veelheid van kleine netwerken van ouders die het vervoer zelf regelen. Vaak omdat ze net binnen de zes-kilometergrens wonen, waardoor ze niet in aanmerking komen voor centraal geregeld busvervoer.
„Zes kilometer lijkt niet zo veel, constateert directeur H. Vos van de VGS, „maar je laat een kleuter niet vijf kilometer lopen of fietsen. De praktijk is dat veel ouders zelf rijden, zo mogelijk in combinatie. Wat ook het nodige kost. De eigen bijdrage aan het vervoer door een busmaatschappij lijkt een hoop geld, maar reken eens eerlijk uit wat je kwijt bent als je met eigen autos tweehonderd dagen per jaar vier keer per dag pakweg vijf kilometer moet rijden. Dan kom je waarschijnlijk hoger uit. En je bent als moeder een groot deel van de dag bezig met het organiseren van het vervoer van je kinderen

Vervoerscommissie
De directies van reformatorische scholen die te maken hebben met een centraal geregeld vervoersnetwerk, droegen het werk dat dit met zich meebrengt vrijwel allemaal over aan een vervoerscommissie. Soms in de vorm van een aparte stichting.
Enkele burgerlijke gemeenten hevelen hun financiële bijdrage naar deze commissie over. In combinatie met de bijdragen van ouders, eventueel aangevuld met collecten door kerkelijke gemeenten, worden daarvan busjes aangeschaft en bekostigd, die worden gereden door vrijwilligers. Mogelijkheid twee is dat de vervoerscommissie het leerlingentransport uitbesteed aan een professionele onderneming. Mogelijkheid drie dat burgerlijke gemeenten dat zelf doen, en zo het heft in eigen handen houden.
Het laatste ziet Voorwinden toenemen. „Steeds meer gemeenten komen tot de conclusie dat ze het vervoer goedkoper kunnen regelen dan de vervoerscommissie van één bepaalde school. Ze sluiten met een busonderneming een bulkcontract af. De bus stopt bij een school voor openbaar onderwijs, rijdt door naar een school voor reformatorisch basisonderwijs en neemt zo mogelijk ook nog leerlingen voor het speciaal onderwijs mee. Dat drukt de kosten behoorlijk

Inspanningen
De aan de VGS verbonden jurist is allerminst gelukkig met deze ontwikkeling. „Kinderen zitten langer in de bus. Bovendien levert het verschil tussen de kinderen, zowel levensbeschouwelijk als in gedrag, regelmatig problemen op. En de mogelijkheden van de lokale vervoerscommissies worden beperkt. Gaan die het vervoer zelf regelen, dan missen ze de gemeentelijke subsidie.
Tot voor enkele jaren waren er forse verschillen binnen een zelfde regio. Naast krenterige gemeenten waren er die zich uitermate royaal opstelden. De laatste tijd ziet Voorwinden een snelle nivellering. Mede omdat ook gemeenten met een steeds krappere beurs moeten werken. „Binnen de wettelijke richtlijn gaan ze op zoek naar de minimumvariant. Leerlingen die voorheen door een taxibusje werden opgehaald, krijgen nu een buskaart voor het openbaar vervoer. Eventueel aangevuld met een buskaart voor moeder.
Voor de gemeente is dat veel goedkoper, maar voor die moeder betekent het een geweldige belasting. Zeker als ze nog kinderen thuis heeft. De Raad van State heeft gezegd daar geen boodschap aan te hebben. Dat vind ik behoorlijk ver gaan. De financiële belasting wordt voor deze ouders niet groter, maar de inspanningen die ze moeten plegen, nemen wel enorm toe. Ik verwacht dat de burgerlijke gemeenten de komende jaren zullen bezien hoe ze nog verder kunnen snoeien op het budget voor leerlingenvervoer. Die tendens is al een paar jaar gaande en zal zich nog wel even voortzetten.

Consequenties
De VGS krijgt geen signalen dat ouders vanwege de toename van kosten en moeiten besluiten hun kinderen van een reformatorische school te halen en bij een protestants-christelijke school in de buurt onder te brengen. „De meeste ouders kiezen bewust voor onze scholen, constateert Vos, „en zijn ook bereid de negatieve gevolgen daarvan te dragen.
Het vormen van een centrale pot voor het schoolvervoer, te vullen met giften en opbrengsten uit diaconale collecten, is in de optiek van de directeur van de VGS geen reële optie. „De situaties zijn zo divers, dat je er geen centrale regeling voor kunt treffen. Wie ga je wel uit die pot steunen en wie niet? Komen alleen die ouders in aanmerking die gebruik maken van een centraal geregeld vervoersnetwerk, of ook alle ouders die met hun eigen auto rijden?
Wel ziet de directeur van de VGS een duidelijke taak voor diaconieën, met name ten opzichte van ouders die hun kinderen naar een reformatorische middelbare school op afstand sturen. „Het vervoer daarnaartoe is volledig voor eigen rekening. Dat kan bij meerdere kinderen oplopen tot een bedrag van duizenden euros per jaar. Met een bescheiden salaris is dat niet op te brengen. Wanneer we binnen de gereformeerde gezindte overtuigd zijn van de betekenis van reformatorisch onderwijs, moeten we daar niet alleen persoonlijk, maar ook als kerken de consequenties aan verbinden.

Uit de grote bus
Een reformatorische basisschool met een opvallend uitgebreid vervoersnetwerk, is de Eben Haëzerschool in de buurtschap De Vecht bij Teuge. Van de 560 leerlingen die de school telt, komen er zon vijfhonderd uit de omringende plaatsen. Apeldoorn levert veruit het grootste aantal.
Het merendeel van de kinderen uit de gemeenten rond Teuge wordt met bussen vervoerd: tien in totaal. De kosten voor de ouders lagen vorig jaar op 225 euro per kind, met een maximum van drie kinderen. Dit jaar ging de eigen bijdrage omhoog naar 365 euro. Ouders die onder de burgerlijke gemeente Apeldoorn vallen, betalen voor maximaal twee kinderen. De gemeenten Deventer, Epe en Voorst hebben geen maximum gesteld.
Reden van de stijging naar 365 euro is een wijziging in de wet- en regelgeving. „De gemeente is met ingang van dit schooljaar verantwoordelijk voor de inning van de eigen bijdrage, de school speelt hierin geen enkele rol meer, licht adjunct-directeur M. Kortleven toe. „Als ouders door het busvervoer in financiële problemen dreigen te komen, ligt daar nu een taak voor de diaconie van de kerkelijke gemeente waartoe ze behoren.
De groep ouders die de kinderen met eigen vervoer naar school brengt, is fors gegroeid. Ze maakten die keuze niet in de eerste plaats uit financiële overwegingen, maar door wijzigingen in de routes van de bussen. Om de kosten nog verder te drukken, heeft vervoersmaatschappij Novio die ingrijpend aangepast. De vermindering van het aantal opstapplaatsen heeft tot gevolg dat zelfs kleuters soms een kwartier moeten lopen. Een aantal ouders besloot om die reden een eigen netwerkje op te zetten. Hun kroost mist nu het vertier in de grote bus, maar is wel veel vroeger thuis.

Een gemotiveerde beslissing
De gereformeerde gezindte kent vijf scholen voor speciaal basisonderwijs. Voor het vervoer van zeer moeilijk lerende kinderen hoeven de ouders financieel niet bij te dragen. Bij de resterende groep is de bijdrage volgens directeur P.J. Westerlaken van de Detmarscholen in Ede (een voor moeilijk lerende kinderen en een voor kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden en zogenaamde jonge risicokinderen) afhankelijk van het beleid van de burgerlijke gemeente. „Apeldoorn heeft tot vorig jaar geen enkele bijdrage gevraagd, omdat de ouders van deze kinderen vaak al offers moeten brengen. Andere gemeenten houden daar geen rekening mee.
De twee scholen tellen gezamenlijk een kleine 250 leerlingen, afkomstig uit een wijde regio. Van Hedel tot Houten, van Wijk en Aalburg tot Doetinchem. Voor vrijwel alle gemeenten in deze regio geldt dat ze in toenemende mate een eigen bijdrage van ouders gaan vragen, of het bedrag binnen de wettelijk vastgestelde grenzen verhogen.
Nog bezwaarlijker is volgens Westerlaken de aanscherping van regels. „Vroeger hadden we hier een commissie van onderzoek en begeleiding, waarin onder meer een orthopedagoog en een jeugdarts zitting hadden. Die moest voor elk kind een vervoersverklaring afgeven, wanneer aangepast vervoer noodzakelijk werd geacht. In de regel gaven wij aan dat dit inderdaad nodig was. Mede omdat veel ouders nog meer jonge kinderen thuis hebben.
Door de meeste gemeenten wordt dat niet meer als reden geaccepteerd. Er moet nu echt een medische en/of sociaal-emotionele indicatie zijn. Je dient in een rapport aan te tonen dat kinderen absoluut niet geschikt zijn voor openbaar vervoer of eigen vervoer. Met de sociale component houdt men geen rekening. Gemeentebestuurders baseren zich daarbij op een standaard-verordening van de Vereniging Nederlandse Gemeenten.
Steeds meer gemeenten gaan het vervoer ook clusteren. „Kinderen van het LOM, JRK, MLK, ZMLK en praktijkonderwijs (het voortgezet MLK), in leeftijd variërend van vier tot achttien jaar, worden in één grote bus vervoerd. Zonder begeleiding. Dat schijnt niet nodig te zijn, hoewel de praktijk anders leert.
Tot nu toe wordt Westerlaken niet geconfronteerd met ouders die besluiten hun kinderen naar een nabijgelegen openbare of protestants-christelijke instelling voor bijzonder onderwijs te doen. „Ze hebben zeer gemotiveerd voor onze school gekozen, en komen op die beslissing niet terug. Ook niet nu het allemaal minder eenvoudig wordt.

Volgende keer: Bewust kiezen voor een schone polis.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen