Concorde

Eind jaren vijftig leek maar één ding de toekomst te zijn in de luchtvaart: supersoon vliegen, ledere zichzelf respecterende vliegtuigbouwer wijdde er wel een studie aan. Sommigen kwamen zelfs met een heus ontwerp. De wereld moest er in één keer een stuk kleiner van worden. Van Amsterdam naar Sydney in minder dan twaalf uur of naar New York in twee tot drie uur. Toch kwam er in bijna alle gevallen niets terecht van de bouw van een supersonisch verkeersvliegtuig. Op twee uitzonderingen na: De Russische Tupolev Tu-144 en de Brits-Franse Concorde. De Amerikanen, die heel ver kwamen met de ontwikkeling van de Boeing 2707, zagen uiteindelijk toch af van de bouw van het brandstofslurpende en geldverslindende toestel.

Niet bijzonder
Henk Heiden (54) volgde de ontwikkeling van de Concorde vanaf het allereerste begin. De luchtvaartliefhebber uit het Brabantse Oosterhout verzamelt al zijn hele leven alles wat met vliegtuigen te maken heeft. Vandaag de dag richt zijn aandacht zich vooral op de Concorde. „Aan het einde van de jaren zestig was dat anders. Aanvankelijk vond ik het geen bijzonder toestel. Dat veranderde echter in de loop van de jaren zeventig. Toen kwam het toestel in dienst bij British Airways en Air France. Er kwam steeds meer informatie beschikbaar over de toestellen. Dat boeide me." Heiden was al jong geïnteresseerd in luchtvaart. Eerst verzamelde hij alles wat los en vast zat over vliegtuigen. Geleidelijk ging hij ook beurzen bezoeken in binnen- en buitenland. De verzameling met luchtvaartspullen puilde op een gegeven moment zó uit, dat specialiseren de enige manier was om te voorkomen dat alles niet meer in zijn huis paste. Vanaf dat moment richtte hij zich op de Concorde en alles wat te maken heeft met supersonisch vervoer van passagiers.

Rondulucht
In 1978 kwam Heiden in een Engels tijdschrift een advertentie tegen van iemand die rondvluchten organiseerde per Concorde. „De lijnvluchten met het toestel waren voor de gewone man onbetaalbaar. Maar dit bood de mogelijkheid om tegen een gunstig tarief een keer met de Concorde te vliegen." Aan boord van de Concorde was Heiden de enige Nederlander. Dat viel op. Al gauw kwam hij in contact met de voorzitster van de Engelse Concorde fanclub, die de vlucht had georganiseerd. Hij werd lid en bleef dat tot de opheffing van de club in 1986. Als vaste luchtvaartmedewerker van het Reformatorisch Dagblad had Heiden diverse malen de gelegenheid om het toestel in actie te zien. Zo stond hij op het platform van Schiphol toen in 1982 voor het eerst een Concorde van British Airways in Nederland landde. In 2001 was hij aan boord van het toestel tijdens de eerste lijndienst na het hervatten van de Concorde diensten. Die lagen daarvoor vijftien maanden stil, vanwege het ongeluk met een Franse Concorde bij Parijs.

Vliegen met de Concorde mag dan misschien een bijzondere gewaarwording zijn, dat ligt zeker niet aan de manier waarop het toestel vliegt. „Het lijkt net of je in een 'gewoon' verkeersvliegtuig zit. Bij de start en landing merk je wel dat het toestel een hogere snelheid heeft dan normale vliegtuigen. En als het toestel accelereert naar Mach 2, oftewel twee keer de geluidssnelheid, voel je een schok door de cabine gaan. Dat heeft te maken met het inschakelen van de nabranders. Dat is een brandstofinspuitingssysteem, waardoor de motoren meer vermogen geven."

Speciale lounge
Verschillen waren er wel duidelijk in de entourage. Aanvankelijk richtte British Airways bijvoorbeeld op de luchthaven Heathrow bij Londen een speciale lounge in voor Concorde-passagiers. Het interieur was bijzonder luxe en ook waren er de meest luxueuze hapjes en drankjes te krijgen. Uit bezuinigingsoverwegingen werd de lounge in de jaren negentig samengevoegd met die van 'normale' eersteklaspassagiers. Ook aan boord was de service luxer dan gemiddeld. Champagne vloeide rijkelijk en zowel British Airways als Air France schakelde exclusieve traiteurs in om de catering te verzorgen. Heiden maakte verscheidene malen mee dat luxueuze maaltijden er in no time doorgejaagd werden. De oorzaak: Na de start duurde het geruime tijd voordat het toestel op kruishoogte en -snelheid was, omdat boven land niet supersoon gevlogen mocht worden. „Om te beginnen was de vliegtijd maar zo'n drie uur. Daarvan ging een uur aan het begin en bijna een uur aan het einde op aan starten en landen. Er bleef dus maar ongeveer een uur over om te eten en dat is niet veel als je diner uit verschillende gangen bestaat."

Heiden noemt het uniek dat de Concorde gedurende zo lange tijd enig in zijn soort kon zijn. „De ontwikkeling van supersonische verkeersvliegtuigen is na de Concorde nooit meer echt van de grond gekomen. De Russen stopten na een aantal ongevallen stilzwijgend met hun Tupolev TU-144, de concurrent van de Concorde. In de jaren tachtig kwamen ontwerpen voor nieuwe toestellen niet verder dan de tekentafel. Het laatste initiatief, dat van een Amerikaans-Russische supersonische zakenjet, is wegens gebrek aan belangstelling voorlopig in de ijskast geparkeerd."

Speciale vluchten
Vorig jaar kwam het einde aan de periode van de supersone burgerluchtvaart. British Airways wilde nog één Concorde in de vloot houden, om er enkele malen per jaar speciale vluchten mee te maken. Airbus, de vliegtuigbouwer die verantwoordelijk was voor het onderhoud van de Concorde, weigerde daar echter aan mee te werken. Met de landing van het laatste nog vliegende toestel, november vorig jaar op het fabrieksvliegveld van British Aerospace te Filton, was het daarom over en uit. Wie de Concorde nog wil zien, moet naar een museum. British Airways en Air France gaven hun toestellen weg aan musea over de hele wereld. Het dichtstbijzijnde toestel is te vinden in het Duitse Sinsheim (tussen Heidelberg en Heilbronn). Daar rust het toestel broederlijk naast zijn Russische evenknie.

De geschiedenis van de Concorde  

Gedetailleerd, zonder dat het té technisch wordt. "De geschiedenis van de Concorde", het onlangs verschenen boek van Henk Heiden, leest als een roman. Van de allereerste stappen in de ontwikkeling, in 1962, tot de allerlaatste vlucht, in oktober vorig jaar: Heiden beschrijft in vlot leesbare tekst hoe Engeland en Frankrijk miljarden staken in het prestigeproject dat Concorde heette.
Terecht krijgen ook de Russische Tupolev Tu-144 en de Boeing 2707 een plaats in het boek. Deze vliegtuigen dreigden lange tijd de concurrenten van de Concorde te worden. Uiteindelijk werd alleen de Concorde gedurende langere tijd ingezet op reguliere diensten. Lezenswaardig is ook het hoofdstuk over het "knaltapijt" ofwel de gekte die begin jaren zeventig opstak over de supersonische knal die het toestel veroorzaakte.
Naast de technische ontwikkeling komt ook de verzamelwoede aan de orde, die losbarstte zodra de Concorde het luchtruim koos. Allerlei denkbare attributen in de vorm van het toestel of met een opdruk ervan verschenen op de markt.

Speciale aandacht is er voor de relatie tussen de Concorde en Nederland. Die relatie is er wel, al kwam het vliegtuig slechts spaarzamelijk in ons land. De eerste keer, in 1982, kwamen er meer dan 10.000 mensen naar Schiphol om het toestel te zien. Medio jaren negentig was de Concorde niet meer welkom, vanwege de geluidsoverlast die het toestel zou veroorzaken. Desalniettemin haalde het toestel vaak de voorpagina's van kranten, met het ongeluk in 2001 als triest hoogtepunt. Het verdient een compliment dat een uitgever het aandurft om een boek over een niet-Nederlands vliegtuig op de markt te zetten. En een compliment voor Heiden natuurlijk, die zich veel werk getroostte om een zo compleet mogelijk beeld van het toestel neer te zetten.

"De geschiedenis van de Concorde", door Henk Heiden, is een uitgave van De Alk, Alkmaar; 176 blz.; € 29,90; ISBN: 90 6013 253X.  

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen