Zorgmanager tussen verstandelijk gehandicapten

Evelien Stam (29) is als locatiemanager verantwoordelijk voor het wel en wee van 34 verstandelijk gehandicapte bewoners van de woonlocaties De Rank en De Akker in Bodegraven. Dit zijn twee van de veertien woonlocaties die Siloah stichting gehandicaptenzorg Gereformeerde Gemeenten door het land heeft.
Het is op een doordeweekse dag rustig tijdens het koffiedrinken in de huiskamer van De Rank. De bewoners zijn vanmorgen vertrokken naar dagactiviteitencentrum De Dorsvloer, bij woonlocatie De Akker. Evelien heeft op beide locaties een bescheiden ruimte om de belangen van de bewoners te regelen. „Het is voor mij heel waardevol om dingen die in een groep spelen zelf te zien en te ervaren. Het was hier vanmorgen heel druk. Om kwart over negen moeten de bewoners klaar staan om naar De Dorsvloer gebracht te worden. Als je dan hier bent, kun je aan een medewerkster vragen of het allemaal nog gaat. Maar het is ook belangrijk dat je de leuke dingen ervaart. Dat bewoners echt blij zijn dat ze je weer zien. Als ik deze ongedwongen contacten niet had, weet ik niet of ik dit werk nog wel zo leuk zou vinden.
Tijdens haar mbo-opleiding Sociaal Pedagogisch Werk liep Evelien stage in een gezinsvervangend huis. Het was haar eerste kennismaking met verstandelijk gehandicapten. De vonk sloeg over en Evelien kwam in de zorg voor verstandelijk gehandicapten terecht. Tijdens haar opleiding werkte ze als leerling op diverse groepen van De Akker aan de Broekveldselaan in Bodegraven.

Manager
„Nadat ik hier een jaar als gediplomeerd verpleegkundige Z had gewerkt, kwam er een functie vrij voor woningoudste. Het lag me wel om naast de directe zorg verantwoordelijk te zijn voor coördinatie en overstijgend werk. Ruim twee jaar geleden werd Evelien locatiemanager van De Rank, een dubbele woning met twee groepen aan de Prins Bernhardstraat, en twee groepen van De Akker. Er wonen 73 cliënten in Bodegraven; voor de zorg van 34 van hen is ze eindverantwoordelijk.
Als locatiemanager heeft Evelien niet meer de directe zorg voor de bewoners, maar is ze de meeste tijd kwijt aan aansturen, vergaderen, overleg met medewerkers en planning. „Je hebt inderdaad minder contact met de bewoners dan wanneer je op de groep werkt, maar dat is een keuze die je maakt. Ik kan nu iets voor de bewoners betekenen door de zorg voor hen zo goed mogelijk te regelen. Als het dan een dag wat minder lekker gaat en er vliegt een bewoner enthousiast om je nek omdat ze blij is je weer te zien, dan weet je weer voor wie je het doet.
In de zorg voor verstandelijk gehandicapten verandert veel. Managers hebben te maken met krimpende budgetten en toenemende eisen die gesteld worden aan de kwaliteit van zorg. „Er komt heel veel op je af; er zijn telkens nieuwe ontwikkelingen die, vergezeld van de nodige beleidsstukken, op je bord komen.
Verder zie je dat de zorg voor de cliënten verandert door de toenemende vergrijzing. Doordat bewoners ouder worden, hebben zij meer zorg nodig. Je komt dan voor het dilemma te staan hoe je kwalitatief goede zorg kunt geven met beperkte financiën. De belangen van de organisatie, het geld, zijn dan niet altijd gelijk aan die van bewoners en personeel. Het is lastig om daar op de juiste manier doorheen te varen.
De bewoners van De Akker en De Rank wonen in groepen van ongeveer zeven. Bij de indeling van de groepen kijkt men naar niveau, leeftijd, bijkomende handicaps en gedragsproblemen van de bewoners.

Dagbesteding
Alle bewoners gaan op werkdagen naar het dagactiviteitencentrum De Dorsvloer, dat bij de instelling hoort. Dat betekent dat iedereen om zeven uur zn bed uit moet, om op tijd te kunnen zijn. „We zijn nu aan het kijken of we ook geïntegreerde dagbesteding kunnen aanbieden. Je kunt dan, voor bepaalde activiteiten met oudere bewoners, medewerkers van het dagactiviteitencentrum naar de woningen laten komen. Op zon dag kunnen zij dan een keer uitslapen en is er s morgens minder drukte om iedereen op tijd weg te krijgen.
Iedereen doet aan de dagactiviteiten mee, al zijn er die alleen s morgens gaan en s middags een poosje slapen, licht de locatiemanager toe. „Ook zwaar verstandelijk gehandicapten hebben meer mogelijkheden dan je denkt. Als er bij voorbeeld een cake wordt gebakken, zijn voor hen dingen als voelen, ruiken en proeven belangrijk. Het gaat dan meer om het meebeleven dan het zelf doen. Verder geeft het een prettige afwisseling dat ze in een bekende, maar andere omgeving zijn. Je gaat s morgens weg met je mapje en een stuk fruit en s middags kom je weer in je eigen huis.
De Akker en De Rank maken deel uit van de voorzieningen die Siloah stichting gehandicaptenzorg Gereformeerde Gemeenten door het hele land heeft opgezet. „De identiteit is het belangrijkste deel van onze zorg. Ouders plaatsen hun kind bij ons juist vanwege die identiteit en omdat de levenssfeer aansluit bij thuis. Dat krijgt vorm in zaken als bidden, uit de Bijbel lezen of vertellen, avondsluiting en meedoen aan kerkelijke activiteiten. Je probeert de hele zorg doortrokken te laten zijn van je christelijke identiteit.
Dat geldt ook voor mij persoonlijk. Het is voor mij heel waardevol als er aan het begin en het einde van een vergadering gebeden wordt. Juist in het werk ervaren we dat we de hulp van de Heere nodig hebben, elke dag weer. De identiteit is geen stukje formaliteit, maar meer een gebondenheid aan bijbelse richtlijnen. Pas dan kun je op een goede manier, in afhankelijkheid van de Heere, je werk doen.

Avondsluiting
De betrokkenheid van de Gereformeerde gemeente in Bodegraven is groot, ervaart Evelien. De kerkenraad verzorgt bij toerbuurt een keer per maand een avondsluiting in elke woning. „Omdat de ambtsdragers telkens bij dezelfde groep komen, leren zij de mensen ook wat beter kennen. Ook wordt er op zaterdag catechisatie gegeven en zondagsschool gehouden.
Elke zondag bezoeken een 25 tot 30 bewoners de kerkdienst van de Gereformeerde gemeente. „De acceptatie in de gemeente is heel groot. Als er eens wat bijgeluiden zijn, kijkt niemand daar meer van op. Ook bij deze kerkdiensten zijn veel gemeenteleden betrokken. De bewoners worden door vrijwilligers opgehaald en weer thuisgebracht. De gemeenteleden zijn ook actief om andere activiteiten met bewoners te ondernemen.
De bewoners van De Akker en De Rank behoren in meerderheid tot de Gereformeerde Gemeenten. In principe kan iedereen echter geplaatst worden en wordt er niet gekeken of iemand lid is van de eigen kerk. De ouders die voor hun kinderen deze instelling kiezen, hebben wel een verwante kerkelijke achtergrond. „Bovendien moeten zij onze visie en de huisregels onderschrijven. Een van die regels is bij voorbeeld dat de bewoners geen tv op hun eigen kamer mogen hebben.
Waar mensen in groepen samenwonen, ontstaan vriendschapsrelaties. „Het is goed dat erkend wordt dat ook onze bewoners seksuele gevoelens hebben, benadrukt Evelien Stam. „Het is niet altijd eenvoudig om hier op de juiste manier mee om te gaan, maar we proberen het in ieder geval uit de taboesfeer te halen.
Inmiddels is door Siloah een nota intimiteit en seksualiteit opgesteld. We hebben deze nota pas op een ouderavond besproken. Het is dan heel zinvol om als ouders en begeleiders hierover te praten en na te denken over vriendschap, relaties en grenzen die in acht moeten worden genomen.
Ook mensen met een verstandelijke handicap mogen vriendschap hebben, maar er zijn op grond van de Bijbel wel grenzen aan wat toelaatbaar is. Een van de dingen die duidelijk zijn, is dat seksualiteit alleen binnen het huwelijk past. Het is ook goed om eventueel pastorale hulp of een andere vorm van hulpverlening in te schakelen als je merkt dat een bewoner daarmee vastloopt.

Eigen inbreng
De bewoners van De Rank wonen midden in een woonwijk. „We zijn hier goed geaccepteerd, al hebben we niet heel veel contact met de buurtbewoners. We zeggen elkaar gedag, maar daar houdt het eigenlijk mee op. De bewoners zijn hier op een doordeweekse dag ook niet, maar op het dagactiviteitencentrum. Van daar uit worden er wel activiteiten in het dorp ondernomen, zoals boodschappen doen, naar het zwembad gaan of naar de bibliotheek.
Door de overheid wordt het steeds meer gestimuleerd dat mensen met een handicap zoveel mogelijk in de maatschappij meedraaien en niet meer worden opgeborgen in het groen. We kijken wel altijd naar wat het beste is voor onze cliënten. Het is niet voor iedereen de meest ideale oplossing om in een woonwijk te wonen.
Evelien noemt de bewoners vrijwel altijd cliënten. „De laatste jaren worden deze mensen niet langer gezien als alleen verstandelijk gehandicapt. Wij zien onze bewoners als cliënten met eigen mogelijkheden en beperkingen. De overheid stimuleert deze andere benadering, waarbij iedereen als individu wordt gezien, met een eigen hulpvraag en de daarbij horende begeleiding. Zij kunnen zo meer invloed uitoefenen op hun eigen leven, waarbij je als begeleider zorg en regelwerk voor je rekening neemt.
De zeggenschap van de bewoners betekent niet alleen dat ze hun eigen kamer mogen inrichten, maar ook dat ze inspraak hebben in de keus voor de nieuwe meubels van de woonkamer en het jaarlijkse vakantiereisje.
„Uiteraard kan niet iedereen duidelijk vertellen wat hij of zij vindt, licht Evelien toe, „maar wij werken veel met plaatjes. Hierbij kunnen de bewoners zelf dingen aanwijzen. Je hebt ook zogenoemde emotiepictos, waarbij je kunt aanwijzen of je blij, boos of verdrietig bent. Bij mensen die een laag niveau hebben, moet je vooral naar de lichaamstaal kijken, zoals grommen of knipperen met de ogen. Op deze manier kunnen zij toch dingen duidelijk maken.
We hebben pas voor het eerst een bewonersvergadering gehouden. Dat liep heel leuk. Dingen die aan de orde kwamen, waren of zij het huis netjes genoeg vonden en of ze het naar hun zin hadden in de groep. Ook toen hebben we met plaatjes gewerkt. Bij inspraak moet je de bewoners ook niet overschatten. Als we een dagje uitgaan, kunnen ze bij voorbeeld uit twee dingen kiezen. Strand of bos. Als je meer keuzemogelijkheden geeft, komen ze er niet meer uit.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen