Trefzekere vliegers

Heeft u ooit een vleermuis van dichtbij kunnen bekijken? Ik heb zelf een paar herinneringen.
Als we op een mooie zomeravond bij een vorig huis in de tuin zaten, kwamen ze opeens overvliegen. Niet hoog, op een meter of vier schat ik. En ook niet snel, een vaartje van 10 tot 15 km per uur (en dat mag in de bebouwde kom). Wel heel schichtig, alsof ze voor het eerst aan het schaatsen waren. Ze maakten een apart geluid. Wij hielden het erop dat ze in de kerktoren hun zomerverblijf hadden.
Ver daarvoor was ik een keer in een beschermde vleermuizenbunker. Samen met de beheerder ging ik naar de plek waar ze hun winterslaap hielden. Die plek vereist een bepaalde koelte en luchtvochtigheid, willen de diertjes langdurig zonder eten en drinken kunnen en dus geen energie verbruiken. Ik moest stil zijn en we konden er niet te lang in. De dieren mochten niet wakker worden van geluid en evenmin van een stijgende temperatuur door onze aanwezigheid.
Het hele plafond hing vol. Waren het er 100, 500 of 1000? Je kon ze niet goed van elkaar onderscheiden. Ze werden gelukkig niet wakker, want als ze dan naar voedsel op zoek zouden gaan, in de winter, zouden ze niets vinden. En het is maar de vraag of ze daarna weer in winterslaap zouden vallen.

Te dichtbij
Op een nacht, aan het einde van de zomer, werden we plotseling wakker door vreemde geluiden in de buizen van de verwarmingsketel. En dat bleef maar doorgaan. Het leek wel of er een vogel in verdwaald was, of een muis. Ik schroefde de mantel van de ketel, maar zag helemaal niets. En toen was het ook meteen stil. Het spul er maar weer opgeschroefd en geprobeerd in slaap te komen. Uiteindelijk lukte dat, totdat het ketelgerommel weer begon, gevolgd door gefladder in de slaapkamer en een grote zwarte vlek op het witte behang.
Een vleermuis, een echte, die waarschijnlijk via de spouw en langs de kachelpijpen was binnengedrongen. Misschien zocht hij wel een plekje voor de winterslaap. Nu kon ik hem toch echt van dichtbij bekijken, maar ik kan me niet herinneren dat ik daar blij mee was.
Het was een hand vol. Geen klein beestje dus. Ik vond hem meer zwart dan bruin. Het kan trouwens ook een haar geweest zijn. Geen idee. En hij voelde heel mollig aan. Ik had natuurlijk wel een doek in mn hand om hem te pakken. Niet omdat ik wist dat zoiets geadviseerd werd door de vleermuizenkenners, maar omdat ik te benauwd was om hem met mn blote hand te pakken. Ik voelde geen vleugels, wel twee pootjes. En wat ik ook voelde, was een bonzend hartje. Er waren dus twee bonzende harten, het zijne en het mijne. Een vleermuis is inderdaad een zoogdier. Ik voelde weinig botjes en veel zacht vlees. Een beetje sponzig.
Om een lang verhaal kort te maken: ik heb niet veel tegen het beestje gezegd, maar hem gauw de vrijheid gegeven door het raam. Dat was me wel een ontmoeting.

Bescherming
Vóór de winterslaap, een lange periode zonder voedsel, eet een vleermuis zich helemaal vol. Vleermuizen (vleer betekent vleugel) eten van alles maar toch vooral insecten. Veel muggen. Hoe nuttig!
In de zomertijd valt ook meestal de paring, maar het groeien van het jong bij de moeder begint wonderlijk genoeg pas na de winterslaap. Een vleermuis krijgt meestal maar één jong per jaar. Omdat ze zich maar beperkt voortplanten, is bescherming van vleermuizen dus erg belangrijk.
In de winterslaap wordt bijna geen energie gebruikt. De vleermuis hangt dan aan zn achterpootjes te slapen. Hoe houdt hij dat vol? Als je die pootjes goed bekijkt, zie je aan de duim een stevige haak zitten. Als die eenmaal vastgehaakt is, blijft het beestje hangen. Zelfs als hij de winter niet overleeft, blijft het dode lijfje gewoon hangen.
Als je een vleermuizenskelet ziet, begrijp je dat ik haast geen botjes voelde. En zie je ook heel goed het haakje aan de duim. Die andere poten bevatten de baleinen van de vleugels. Vleermuizen (in Indonesië heten ze vliegende hond) zijn de enige zoogdieren die kunnen vliegen. Wel niet zo goed als vogels, maar ze kunnen het.

Koerscorrecties
Waarom vliegen vleermuizen zo schichtig? Ze hebben een computertje bij zich. Daarmee zenden ze voor ons onhoorbare, hoge tonen uit. Wanneer die weerkaatsen tegen een mug, zorgt het signaal meteen voor een koerscorrectie, zodat een botsing met de mug onvermijdelijk is. Als de vleermuis op het juiste moment zn bek open doet, is er weer een hapje binnen. Door die snelle koerscorrecties in de lucht lijkt een vleermuis een schichtige, onzekere vlieger. Maar schijn bedriegt. Hij is juist zeer trefzeker.
Een vleermuis is niet blind, zoals wel eens beweerd wordt. Sommige vleermuizen kunnen niet zo goed zien, maar fruitetende vleermuizen hebben die vruchten echt wel met hun ogen gevonden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen