Samen sterk

Gelukkig dat het bestaat, groepsvorming bij jongeren. Vooral beginnende pubers hebben het nodig. Ze ontlenen namelijk hun identiteit aan de groep waar ze bij horen. Niet per se een hanggroep, het kan ook een groep voetbalmaatjes zijn. En als de kerk uitgaat, is het heerlijk om bij een groep te kunnen staan.
Het schijnt dat veel mensen het zich later nauwelijks kunnen herinneren, maar het is eng hoor, om puber te worden! Het besef dat je het met jezelf moet gaan redden. Pubers twijfelen aan alles van zichzelf. Ze zijn onzeker over wie ze zijn en wie ze gaan worden. Ze hebben hun ouders nog hard nodig, maar willen dat niet toegeven. Dit kan een eenzaam gevoel veroorzaken. Tegen deze achtergrond is het te begrijpen dat ze de toevlucht nemen tot elkaar.

Pesten
Daarom is gepest worden een van de ergste dingen die een puber kan overkomen. Net als er niet bij horen, genegeerd worden door alle groepjes die in de klas of bij de kerk gevormd worden.

Elke is het lievelingetje van moeder. Haar zus is jaloers en probeert Elke met kleinerende opmerkingen te vernederen. Op school krijgt Elke haar vriendinnen altijd weer aan het lachen als ze Peter zien aankomen op zijn oude fiets, met zijn even oude kleren. „Kijk, daar heb je die vooroorlogse weer. Hij had beter zichzelf kunnen oppoetsen dan zijn fiets!

Gepest worden is een zeer ondermijnende ervaring voor een puber. Het is een directe bedreiging voor het zelfgevoel, de identiteit, het gevoel er te mogen zijn. Elke heeft al haar energie nodig om zichzelf omhoog te houden. Ze komt er niet aan toe te bedenken hoe dit voor Peter is. Pubers hebben er alles voor over om hun eigen positie te redden. Meestal gaat dat om hun positie in een bepaald groepje. Erbij horen geeft een veilig gevoel. Het idee er niet bij te horen, is een niet te verdragen gedachte.

Hyves
Het is zeker niet alleen kommer en kwel als je puber bent. Deze leeftijdfase brengt ook veel spanning en uitdaging met zich mee. De ontwikkeling van het abstracte denken komt op gang. Dit stelt jongeren in staat te denken over het mogelijke en niet alleen over het bestaande. Het denken en praten over de samenleving en menselijke relaties wordt belangrijk. Ook gaan pubers samen de wereld ontdekken door te experimenteren. Aantrekkelijk zijn vooral de dingen die niet mogen. Als blowen echt zo verkeerd is, wat zou er dan gebeuren als je het toch zou doen? Hoe loopt het af als je een afspraakje maakt met die knappe, onbekende jongen die op Hyves blijkbaar je vriend wil zijn?
Het is overigens te begrijpen dat profielsites als Hyves populair zijn. Pubers zien dit als een veilige wereld om zichzelf te profileren. Eerst kijk je hoe anderen het doen. Dan ga je zelf bepalen hoe jij je wilt presenteren: een stoere of verleidelijke foto, luxe en dure merken of juist eenvoudige. En als je een hoog vriendenaantal wilt, moet je vooral niet te moeilijk doen als iemand zich aanmeldt als vriend. Zo bouw je aan een eigen netwerk, op een manier die aansluit bij datgene waar je als puber voor staat: contact met leeftijdgenoten en daarnaast het groeien in eigenwaarde.

Helpen
Het blijkt dat pubers over problemen die ze hebben eerder met leeftijdgenoten praten dan met volwassenen. Wie zouden hen ook beter kunnen begrijpen? Met name via msn vertrouwen jongeren elkaar nogal eens dingen toe die ze in een gewoon gesprek nooit zouden zeggen. Ondertussen claimen ze van hun vrienden wel geheimhouding.

Maarten zit tot diep in de nacht te smsen met Myrthe. Ze zegt dat ze door haar ex-vriendje verkracht is en dat ze het leven niet meer aankan. Om de pijn van binnen niet te voelen, heeft ze zichzelf in de polsen gesneden. „Als ik jou niet had, sprong ik morgen voor de trein. Jij bent de enige die ik vertrouw en die me kan helpen. Zeg dit nooit tegen iemand.

Er zijn pubers die, naast hun eigen sores, een last van problemen van anderen met zich meedragen. Ze staan daar open voor. Het voelt goed als je iemands redder kunt zijn, vooral als jouw zelfgevoel net een zetje kan gebruiken. Meestal ontbreekt het hen echter aan inzicht in dit soort menselijke relaties. De beklemming van de geheimhouding wordt vaak te groot. Dit is een enorm spanningsveld en kan zo verstikkend werken, dat jongeren fors in de problemen komen door de problemen van anderen in vertrouwen aangehoord te hebben.

Zelfverwonding
Soms lijkt het hebben van problemen een hype te zijn. Vooral pubermeisjes kunnen samen zwelgen in de problemen. Als er eentje op school in huilen uitbarst en de klas uit loopt, volgt een aantal vriendinnen omdat zij de enigen zijn die weten van haar probleem. Het is belangrijk pubers hierin te begrenzen. Ze hebben namelijk de neiging zich te laten overspoelen door problemen van zichzelf en van anderen.
Veel voorkomend is het communiceren van pubers over zelfverwonding, ook wel automutilatie genoemd. Er zijn zelfs websites waarop jongeren elkaar adviseren hoe je in je polsen kunt snijden. Ook het denken en praten over zelfmoord komt veel voor onder pubers. Al is het zo dat jongeren van 12 tot 16 jaar zelden zelfmoord plegen, toch moeten we dit gedrag opmerken als signaal van machteloosheid en eenzaamheid. Aan die gevoelens moeten we dan als volwassenen aandacht besteden.
En toch: gelukkig zijn pubers vaak samen. Dat maakt hen sterk!

De auteur is orthopedagoog, Driestar educatief.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen