Dr. W.H. Velema: „Ik heb moeite met het propageren van wandelingen langs graven als toeristische attractie

Het kerkhof is voor hem geen onbekende plaats. Sinds het overlijden van zijn echtgenote bezoekt dr. W.H. Velema regelmatig de oude begraafplaats aan de Soerenseweg in Apeldoorn. „Mensen die dat weten, zeggen wel eens: Je vindt daar niets. Dan is mijn antwoord: Ik ga er ook niet naartoe om wat te zoeken.
De eerste regel op de grafsteen van mijn vrouw is: Zij leeft bij God. Dan pas komt haar naam, daaronder die van mij en van de kinderen. Ik ga graag naar dat graf om de prediking die van de eerste regel uitgaat op me in te laten werken. In confrontatie met de dood, bij dat graf, tussen alle andere zerken. Nadat ik die regel heb gelezen, kijk ik onmiddellijk naar boven.
Een tweede reden om ernaartoe te gaan, is dankbaarheid en respect voor wat mijn vrouw in mijn leven heeft betekend. Je kunt met de doden niet leven, maar zij neemt nog altijd een heel duidelijke plaats in. We hebben vijf jaar verkering gehad, zijn vijftig jaar getrouwd geweest. Ik ben heel dankbaar voor wat God mij in haar heeft gegeven en wat wij samen mochten beleven.

Maakt de sfeer van het kerkhof het overdenken van de prediking vanuit de grafsteen anders?
„Voor mij wel. De begraafplaats aan de Soerenseweg is bovendien heel mooi. Twee jaar voor de dood van mijn vrouw heb ik daar bewust een graf gekocht. Het is geweldig om te midden van de graven, waar de dood zo dichtbij is, te lezen: Zij leeft bij God. Daar gaat voor mij een sprake van uit, elke keer weer

Hoe verklaart u dat juist in reformatorische kring van het kerkhof wordt gezegd: Je vindt er niets?
„Ik heb daar veel over nagedacht, maar kan er geen bevredigende verklaring voor vinden. Misschien heeft het te maken met onzekerheid over de eeuwige bestemming van de overledene. Ik wil ook heel nadrukkelijk zeggen dat hoe ik het beleef niet maatgevend is voor anderen. Ieder beleeft het verlies en de rouw op zijn eigen manier. Als iemand het graf van zijn vrouw zelden bezoekt, wil dat nog niet zeggen dat hij met minder waardering aan zijn vrouw terugdenkt.
Ik heb overigens de indruk dat men in reformatorische kring tegenwoordig meer naar het kerkhof gaat en meer aandacht aan graven besteedt dan vroeger gebruikelijk was. Dat waardeer ik positief. Ik denk dat het samenhangt met het feit dat mensen ouder worden. Een deel van de tijd in de avond van het leven wordt opgevuld met herinneringen aan vroeger.

Hoe beoordeelt u het feit dat monumentale begraafplaatsen zich gaan presenteren als cultuur-historische wandelparken?
„Het geloof in een leven na dit leven is bij veel mensen weggevallen. Dat betekent dat ook de overweging van wat er na de dood is geen plaats meer heeft. In het bezoeken van begraafplaatsen zoeken mensen een nieuwe vulling van de leegte die er is gekomen. Niet door het overdenken van de toekomst, maar in een terugblik op het verleden die vulling moet geven aan het heden.

U ziet in dit gebruik van begraafplaatsen een symptoom van de secularisatie?
„Dat is wel mijn indruk, al zeg ik het met enige voorzichtigheid. Meerdere factoren spelen een rol.

Binnen de gereformeerde gezindte worden al jaren kerkhistorische reizen georganiseerd met als vast programmapunt het bezoeken van graven van bekende predikers.
„Dat laat zien dat we voorzichtig moeten zijn in het beoordelen van het bezoeken van begraafplaatsen uit cultuur-historische belangstelling. Beslissend is voor mij de motivatie erachter. In het bezoeken van graven van mensen als Bunyan zit iets van dankbaarheid voor wat deze mensen mochten betekenen in dienst van het Evangelie en van de kerk in Europa.

Kunt u zich voorstellen dat u bij een bezoek aan Den Haag een wandeling over Oud Eik en Duinen maakt, langs graven van bekende Nederlanders?
„Dat zal ik niet snel doen. Wel ben ik, tijdens een bezoek aan het Duitse stadje Meiringen, bewust op zoek gegaan naar het graf van mevrouw Johanna Kuyper-Schaay, de echtgenote van Abraham Kuyper. Ze is daar gestorven en ook begraven. Ik ben veel met Kuyper bezig geweest, in verband met mijn proefschrift. Door zijn publicaties heeft hij me altijd geboeid. Vanuit die historische interesse wilde ik het graf van zijn vrouw zien.
Op dezelfde wijze kun je op begraafplaatsen als Zorgvlied in Amsterdam en Oud Eik en Duinen in Den Haag op zoek gaan naar graven van andere bekende Nederlanders. Op zich is dat niet verkeerd. Wel heb ik moeite met het propageren van wandelingen langs graven als toeristische attractie of vorm van ontspanning. Die ontwikkeling hangt in mijn waarneming samen met het feit dat het leven na de dood buiten het gezichtsveld van veel mensen is komen te liggen.

Hou zou u het persoonlijk ervaren als tijdens een bezoek aan het graf van uw vrouw toeristische bezoekers voorbijkwamen?
„Ik zou dat wat moeilijk vinden, zeker als het grote aantallen worden.

De kerken van Tholen krijgen een afzonderlijk deel van de lokale begraafplaats, dat de status van religieus-cultureel bepaald grafveld krijgt. Hoe waardeert u dat?
„Als het is om de kosten voor het grafonderhoud te drukken en beter inhoud te kunnen geven aan de zorg voor de graven, wil ik het niet veroordelen. In het algemeen ben ik er niet voor. De dood is doorgegaan tot alle mensen, zegt Paulus. Wat dat betreft vind ik het terecht dat mensen, van welke geestelijke of maatschappelijke origine ook, bij elkaar liggen. Op het kerkhof blijkt dat alle mensen in de dood gelijk zijn. Een apart plekje voor reformatorische mensen staat op gespannen voet met die bijbelse waarheid. Helaas is de eeuwige bestemming niet voor allen gelijk. Dat maakt de dood zo ernstig. Het gaat om eeuwig wel of eeuwig wee.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen