Beproefde burcht langs de Nederrijn

Om de sfeer even in ons op te nemen, gaan we op een van de picknickbankjes zitten die langs het pad tussen het fluitenkruid staan. Kauwen vliegen rond de prachtige torens van het kasteel, of rusten er lekker op uit. Welkom bij Kasteel Doorwerth!
Het kasteel ligt in de noordelijke uiterwaarden van de Nederrijn, tegen de beboste heuvels van de Veluwezoom. Het beheer is in handen van Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen. De ontstaansgeschiedenis van deze zogenoemde Hoge Heerlijkheid, dat een hoofd- en een voorburcht heeft, dateert uit de dertiende eeuw. Het eerste kasteel Dorenweerd was een houten burcht, gebouwd in opdracht van heer Berend van Dorenweerd. Deze houten burcht werd in 1260 in brand gestoken tijdens een belegering. Berends opvolger, Hendrik van Dorenweerd, liet het opnieuw optrekken. Nu niet meer van hout, maar van veiliger kloostermoppen.

Puinhoop
De bevolking van de heerlijkheid (waaronder ook de directe omgeving viel) leefde van landbouw en veeteelt. Zij was voor werk en bescherming afhankelijk van de heer van Doorwerth. Hij was ook degene die recht sprak. Aan het einde van de achttiende eeuw bestond de heerlijkheid uit zon 27 verpachte weiden, 7 bouwlanden, 14 boerderijen, 7 papiermolens en 18 arbeiderswoningen. Ook het kasteel zelf functioneerde als een groot boerenbedrijf (akkerbouw, vlees, groenten, fruit en hout). De ingezetenen betaalden de heer pachtgelden, zoals tienden van de oogst.
De geschiedenis van de bouw is er een in fasen; verschillende families hebben het kasteel in de loop der eeuwen uitgebouwd tot wat het nu is. Het is diverse malen verwoest door oorlog, plundering en brandstichting. Het meest dramatisch was de schade door de Tweede Wereldoorlog; in 1944 veranderde het kasteel in een troosteloze puinhoop. Het heeft 37 jaren gekost om het weer op te bouwen en te restaureren. Maar het is dan ook prachtig hersteld.
Zittend op de picknickbank kijken we naar de oude muren. Je kunt de verschillende bouwfasen wel onderscheiden; op sommige plekken is aan de stenen te zien dat daar ooit een raam heeft gezeten. Het is natuurlijk verweerd, waardoor er verschillende kleuren in zijn ontstaan. Ook de mossen die ertegenaan groeien, geven de stenen een kleurig geheel.
We wandelen verder rond het kasteel, langs een mooie boomgaard. In de zestiende en zeventiende eeuw was fruit erg belangrijk in het menu. Het werd ook verwerkt om in de winter bewaard te kunnen worden. Dat bewaarfruit werd opgeslagen in het appelhuis.

Moestuin
Schapen en lammeren lopen onder de bomen te grazen, of liggen lekker in de zon. Wat verderop grazen ook kleine bonte ponys. De beplanting is van recente datum, wel staan er nog een enkele oude amandelboom en oude perenbomen. Om de boomgaard zijn authentieke karakter te geven, is deze beplant met oude fruitrassen, die leuke namen hebben. Zo zien we er bijvoorbeeld Bellefleur, Juttepeer, Zijden Hemdje en Dirkjespeer.
De boomgaard leverde fruit, voor groenten was er de moestuin. De moestuin is in de zeventiende eeuw ontstaan, toen er ook een dijk rond het kasteel werd aangelegd. De indeling van de moestuin uit die tijd is helaas niet bewaard gebleven, ook in oude documenten is er niets van teruggevonden. Er is later een nieuw ontwerp gemaakt, maar wel in de stijl die in die tijd gebruikelijk was (het Hollands Classicisme). De tuin werd ingedeeld in vierkanten en beplant met groenten, kruiden en kleinfruit, die dienden als voedsel voor de bewoners van het kasteel. In het kasteel zelf kunt u zien hoe de producten verwerkt werden. Naast groenten staan er ook mooie bloemen in de tuin, want die had ook een sierfunctie. De tuin wordt tegenwoordig door vrijwilligers onderhouden.

Eeuwenoude boom
Voor wie even iets wil drinken of eten, is er een theeschenkerij op de binnenplaats, waar vroeger de stallen waren. We gaan over het bruggetje de poort onderdoor en deze binnenplaats op, door enorme houten deuren. Net als de raamluiken zijn ook deze blauwgeel geverfd. In de oude balken van de poort hebben de zwaluwen hun nesten gebouwd. Ze vliegen af en aan met materiaal. Als je zo op de binnenplaats staat en omringd wordt door de oude kasteelmuren en torens, krijg je echt het gevoel in vroeger tijden te zijn.
Ook de op de binnenplaats staande boom is oud. Hij behoort tot de oudst bekende acacias uit West-Europa en staat al meer dan drie eeuwen op de binnenplaats. Zijn leeftijd wordt op 400 jaar geschat; in die jaren heeft zijn stamomtrek 7 meter bereikt. De boom heeft tijdens de Slag om Arnhem in 1944 het granaatvuur overleefd. De boom is zo zwaar, dat de lange dikke takken op verschillende plaatsen gestut of met touwen ondersteund worden. De dikke boom is een prima broedplaats voor een eend; een moedereend staat onderaan de boom juist naar haar kroost te roepen. Een voor een komen de kuikens uit de boom omlaag, waar ze tot nu toe zijn grootgebracht. Over de binnenplaats waggelen ze naar de kasteelmuur, waar ze door een stenen pijp kruipen en om beurten in de gracht tuimelen.
Voor de eenden die niet in de boom willen broeden, zijn langs het grachtenwater eendenkooien geplaatst. Het kasteel is een prima plek voor verschillende soorten vogels. Niet alleen de rond de torens vliegende kauwen en de eenden hebben er hun thuis. Ook de meerkoet is druk bezig met het in orde maken van het nest in de gracht, en boven op de toren van het kasteel zit een nijlgans luid gakkend van het uitzicht te genieten.

Drie musea
Uiteraard zijn verschillende historisch ingerichte vertrekken te bezichtigen. Voor wie graag nog wat meer wil horen over de geschiedenis van het kasteel worden (op aanvraag) rondleidingen verzorgd. Ook individueel is er via informatieborden veel informatie beschikbaar. En voor leergierigen ook leuk om te weten: er zijn in het kasteel drie musea gehuisvest: het Nederlands Jachtmuseum, de Nationale Bosbouwcollectie en het Museum Veluwezoom.

Informatie
Het kasteel is het hele jaar geopend. Dinsdag t/m vrijdag, 10.00-17.00 uur; zaterdag, 13.00-17.00 uur.
Adres: Fonteinallee, Doorwerth, tel. 026-3397406.
Op aanvraag verzorgen ervaren gidsen rondleidingen.

www.mooigelderland.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen