Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Dr. Joke van Saane:  „Veel mensen geloven in gebedsgenezing, maar de werkelijke resultaten zijn pover”

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Dr. Joke van Saane: „Veel mensen geloven in gebedsgenezing, maar de werkelijke resultaten zijn pover”

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Met haar studie ‘Gebedsgenezing’ wilde Joke van Saane een debat over het onderwerp op gang krijgen. Daarom koos ze voor de stevige ondertitel ‘Boerenbedrog of serieus alternatief?’. Zelf kiest ze voor het eerste. „Mensen erváren iets, en noemen dat genezing.”

Samen met godsdienstsocioloog prof. dr. Hijme Stoffels van de Vrije Universiteit deed godsdienstpsychologe dr. Joke van Saane onderzoek naar de visie op gebedsgenezing in de achterban van de Evangelische Omroep. Daarnaast peilde het duo de mening van pakweg tweehonderd studenten van de VU en zo’n driehonderd mensen die reageerden op een oproep in De Telegraaf. In 2008 publiceerde Van Saane, net als Stoffels verbonden aan de VU, de bevindingen en haar conclusies in het boek ‘Gebedsgenezing, boerenbedrog of serieus alternatief?’. Het had op geen beter moment kunnen verschijnen. Kort na de genezing van Janneke Vlot, die de nationale pers haalde. In eigen kring had de onderzoekster nooit met gebedsgenezing te maken. „Mijn interesse is gewekt door de toenemende belangstelling voor dit onderwerp. Als godsdienstpsycholoog ben je geïnteresseerd in alles wat met godsdienst te maken heeft, met name de menselijke kant daarvan.” Uit de antwoorden van de deelnemers aan het onderzoek kwam eenzelfde patroon naar voren. „Terwijl de onderzoeksgroepen heel verschillend waren. Veel mensen geloven in gebedsgenezing, maar de werkelijke resultaten zijn pover. Die betreffen in ons onderzoek uitsluitend onbegrepen ziekten met een psychische component.”

Placebo
De uit de Gereformeerde Gemeenten afkomstige VU-docente, nu lid van een confessionele gemeente binnen de Protestantse Kerk in Nederland, bezocht voor de studie meerdere genezingsbijeenkomsten. „Die werkten op mij heel vervreemdend, omdat ik me al had verdiept in de technieken die worden ingezet om de verwachtingen op te schroeven. De theorie zie je voor je ogen praktijk worden. Ik ben sowieso een observator, ook als ik in een vrijzinnige gemeente zit of weer eens een orthodoxe kerkdienst bijwoon.” Typerend voor de wereld van de gebedsgenezing is voor Van Saane het circuleren van niet traceerbare verhalen. „Bezoek je zo’n dienst, dan gebeurt er ter plekke helemaal niet zo veel. Mensen erváren iets, en noemen dat genezing. Ze voelen zich door de gebedsgenezer begrepen en bevestigd. Daar kan een genezende werking van uitgaan, vergelijkbaar met de placebo in de geneeskunde. Het is een neppil, maar hij doet wel wat. De overtuiging dat er iets aan de ziekte wordt gedaan, stimuleert het zelfgenezend vermogen van het lichaam. Hetzelfde gebeurt als mensen door een genezingsdienst vertrouwen, hoop en bevestiging krijgen. Zeker wanneer hun klachten door samenleving en medici niet serieus worden genomen.”

Arrogantie
Het boek leverde de auteur een stroom mails en brieven van boze lezers op. „Mij werd ongeloof en arrogantie verweten. Ik zou als wetenschapper het werk van God ontkennen. Er waren erbij die echt een kruistocht tegen me begonnen. Terwijl ik de laatste ben om hun genezing te ontkennen. Wel ontken ik dat in objectieve zin sprake is van een wonder. Ook de mensen die reageerden, waren allemaal genezen van ziekten in de psycho-somatische hoek.” De godsdienstpsychologe erkent dat bewezen placebo-effecten evenzeer de betekenis van wetenschappelijk getoetste medicamenten relativeren. Neppillen leveren meer dan eens hetzelfde resultaat op. „Overigens vooral bij psychosomatische ziekten. Niet bij de kankers en de hartkwalen. Daarbij helpen placebo’s niet en kan ook de gebedsgenezer niets bereiken. Terwijl dat wel wordt gesuggereerd.” De reactie van de omgeving op gebedsgenezing is afhankelijk van de kring waarin mensen verkeren. „Kom je uit een evangelisch milieu, dan verhoogt die genezing je geestelijke status. In niet-religieuze of juist orthodoxe kring geldt het omgekeerde. Ik zie overigens ook in evangelische hoek een kritischer houding ten opzichte van gebedsgenezing ontstaan.”

Klap
Zij die herstel vonden door het bezoek aan een gebedsgenezer, vallen in drie groepen uiteen, leerde het onderzoek van Stoffels en Van Saane. „Bij een deel keert de ziekte terug. Denk aan Leonie Verhoef, die in dezelfde periode als Janneke Vlot de pers haalde vanwege een vermeende genezing. Een tweede groep krijgt na enige tijd een andere onbegrepen ziekte uit het pychosomatische spectrum. Bij de resterende groep blijven de klachten definitief weg.” Opmerkelijk is dat ruim zestig procent van de twee eerste groepen niet anders over gebedsgenezing gaat denken. „Ze concluderen uit de terugkeer van de ziekte of de ontwikkeling van een andere kwaal dat God hen nog meer wil beproeven. Hetzelfde beeld kwam naar voren uit de verhalen die huisarts Dick Kruijthoff verzamelde via Trouw. De klap komt wel hard aan wanneer het uitblijven van genezing of terugkeer van de ziekte door mensen zelf of door de genezer wordt gekoppeld aan gebrek aan vertrouwen. Je staat dan met dubbel lege handen. Je ziekte heb je nog steeds en je geloof deugt niet. Mijn grootste bezwaar tegen gebedsgenezing is, dat die het volwassen leren omgaan met verlies, crises en dood blokkeert. Mensen gaan met hun onvermogen, hun angst en hun lijden naar een Jan Zijlstra, en maken zich afhankelijk van een gebedsgenezer. Vroeg of laat helpt dat niet meer, want we gaan allemaal een keer dood.”

Dubbel sceptisch
De laatste tijd is er in de pers weinig aandacht voor gebedsgenezing. „Vandaag of morgen zal wel weer een spectaculair geval worden gemeld”, verwacht de godsdienstpsychologe. „De gebedsgenezers hebben wel mensen nodig. Er gaat veel geld in deze wereld om. Mensen worden echt onder druk gezet om te doneren. Dat maakt me dubbel sceptisch. Ik weet heel goed dat ook de reguliere geneeskunde z’n zwakke kanten heeft, maar die laat zich in ieder geval bevragen. Medische behandelingen kun je toetsen, een arts die een fout maakt, kun je daarop aanspreken. Die elementen mis ik ten enenmale bij gebedsgenezers. Voor mij persoonlijk is dat al reden genoeg om er nooit gebruik van te maken.”

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 29 september 2010

Terdege | 92 Pagina's

Dr. Joke van Saane:  „Veel mensen geloven in gebedsgenezing, maar de werkelijke resultaten zijn pover”

Bekijk de hele uitgave van woensdag 29 september 2010

Terdege | 92 Pagina's