School van geweld

Tegen drie uur ’s middags beiert de zware klok, op een steenworp afstand van de gebedsruimten die na de Tweede Oorlog zijn geplaatst. Minutenlang verspreidt de klok zijn klanken over het terrein waar vroeger de barakken van concentratiekamp Dachau stonden. Het geluid roept herinneringen op aan de velen voor wie de doodsklokken nooit luidden.
Links ligt de beek die het vroegere kampterrein met een brug scheidt van het crematorium. Het oude houten gebouw, waarin 11.000 lijken werden verbrand, is nog intact. Net als het later gebouwde crematorium.
In dit gebouw bevinden zich ook een ontluizingsruimte en een gaskamer.
Het is de plek waar de Amerikanen na de bevrijding op 29 april 1945 de niet-verbrande lijken metershoog opgestapeld vonden. Er was geen brandstof meer...

Op elkaar gepropt
De beek moet begin jaren dertig ook een natuurlijke barrière hebben gevormd voor het kamp waar in die begintijd politieke tegenstanders van Hitler werden opgesloten. Het snelstromende water kreeg in later jaren gezelschap van een betonnen muur, prikkeldraad, een loopgraaf, een graszone en wachttorens om de gevangenen tegen te houden. In latere jaren waren deze maatregelen voor radeloze kampbewoners zelfs een argument om een voortijdige uitweg te zoeken. Met enige regelmaat kwam een uitgemergelde bewoner van het kamp om het leven tegen de dodelijke draden of door een mitrailleursalvo vanaf de wachttorens.
Recht voor de gedenkplaatsen ligt het immense terrein waarop van 1933 tot 1945 de tientallen barakken waren geplaatst. Twee barakken zijn in oude stijl teruggeplaatst. Voor de rest geven alleen de fundamenten de plaatsen aan waar vele duizenden gevangenen - op het laatst werden er ’s nachts meer dan 30.000 op elkaar gepropt - moesten proberen te overleven.
De zon weerkaatst op het witte grint en lichte zand waarmee de kampstraat is bedekt. Deze hoofdweg is omzoomd door een rij populieren, die als ze konden spreken zouden getuigen van de verschrikkingen van toen.

Ontaarde moeder
Een bezoek aan voormalig concentratiekamp Dachau is een emotionele gebeurtenis. Dachau was het eerste concentratiekamp van Duitsland.
Het werd in 1933 door Heinrich Himmler gebouwd. In dit kamp werd het SS-personeel opgeleid dat later in andere kampen ging werken.
Dachau was de ontaarde moeder van de Duitse concentratiekampen. Letterlijk het voorbeeld voor de andere.
De organisatie en ruimtelijke structuur stonden model voor de vernietigingsoorden op andere plaatsen in Duitsland, in Polen en in Oostenrijk.
Het kamp kreeg de bijnaam Schule der Gewalt (school van geweld). Het normale recht werd met succes buiten werking gezet en de SS kreeg het volledig voor het zeggen. Dachau was het oefenterrein voor leidinggevenden die later in de andere kampen werden ingezet. Het was geen vernietigingskamp, maar nergens vonden zoveel politieke moorden plaats. Van de in totaal 200.000 gevangenen stierven er 41.500.
Er waren medische experimenten met mensen (met onder meer luchtdrukverschillen, malaria en onderkoeling). De politieke gevangenen kregen in de loop des tijds gezelschap van Roma, homoseksuelen, misdadigers, verzetsstrijders en Joden. En niet te vergeten een groep zogenaamde Nacht und Nebel-gevangenen, die volledig aan de buitenwereld waren onttrokken en geen enkele informatie meer kregen.

Geestelijken
Opvallend was het aantal gevangenen die wegens religieuze betrokkenheid werden vastgezet. Dachau was het centraal priesterkamp met geestelijken uit heel Europa, die zich verzetten tegen het naziregime. Onder de gevangenen bevonden zich onder anderen Titus Brandsma (katholiek priester uit Nederland), Karl Leisner (eveneens een katholiek priester) en Martin Niemöller, een protestants theoloog en verzetsstrijder.
Het kamp is zoveel mogelijk in oude staat gelaten. Bij binnenkomst door het oude poortgebouw valt de ijzeren deur met daarop de tekst “Arbeit macht frei” achter de bezoeker dicht.
Vóór het gebouw, op de voormalige appelplaats, staat het internationaal Dachaumonument.
In het oude hoofdgebouw is een museum ingericht met een permanente tentoonstelling en een filmzaal.
Daar wordt een film (12+) vertoond.
Vooral van de bevrijding zijn nog verschillende beelden bewaard. Voor de Amerikaanse soldaten was de situatie toen aanleiding om bewoners van Dachau het kamp in te drijven, om hen te laten zien wat op enkele kilometers van hun woning had plaatsgevonden.

Audioguide
Buiten de grote expositieruimte is een monument geplaatst met daarop de inscriptie “Never Again” (ook in het Frans en het Russisch). In de expositieruimte staan foto’s tentoongesteld die een indruk geven van het leven in het kamp. Met behulp van een audioguide (Duits of Engels, niet in het Nederlands) is het mogelijk om op alle plaatsen van uitgebreide historische informatie te worden voorzien. Over de lange geschiedenis van het kamp, op 20 kilometer afstand van München, ooit het hart van nazi-Duitsland.
Dachau wordt jaarlijks door ongeveer 800.000 mensen bezocht. Voor wie in de buurt is of komt: Het is geen populaire vakantietrip, maar het is beslist zinvol om stil te staan bij de gevolgen van een totalitair regiem.
Zeker in een tijd waarin de Holocaustontkenningen elkaar opvolgen.

www.dachau.nl
Kijk voor meer foto’s op www.terdege.nl
 

Dachau
Het voormalige concentratiekamp ligt pal tegen de stad Dachau, overal staan borden met een verwijzing naar de Gedenkstätte. Openingstijden: dagelijks van 9 tot 5 uur; ’s maandags gesloten. Toegang vrij.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen