De twijfel betwijfeld

Klaas Hendrikse en Harry Kuitert hebben weer een pennenvrucht aangeleverd. Voor Hendrikse is dat de tweede publicatie, bij Kuitert ben ik de tel kwijtgeraakt. Hendrikse schreef ‘God bestaat niet en Jezus is zijn zoon’. Kuiterts nieuwe boek draagt de titel ‘Alles behalve kennis’.
Nog radicaler dan in eerdere publicaties rekenden beide theologen (de eerste als gemeentepredikant, de tweede als emeritus hoogleraar theologie) af met het bestaan van God en het gezag van Zijn woord. God zou in beider optiek een creatie zijn van de menselijke geest. Hendrikse vat ten diepste samen wat hij eigenlijk altijd verkondigd heeft in de hervormde gemeenten van Zierikzee en Middelburg. Bij Kuitert is veel meer een denk-ontwikkeling te bespeuren.
Het begon met zijn twijfel aan Gods voorzienigheid, toen hij in 1953 het Zeeuwse Scharendijke diende en geconfronteerd werd met de ramp en de vele slachtoff ers in zijn gemeente. Als een van de Achttien die in 1961 de stuwende motor achter het Samen-op-Wegproces vormden, ging hij selectief met dogma’s om.
Er waren al heel wat bladzijden uit zijn Bijbel verwijderd als zijnde Gods Woord. Daarna was elk boek dat hij schreef steeds een stap verder verwijderd bij wat Judas (niet de Iskarioth) noemde „het geloof dat eenmaal de heiligen overgeleverd is”. Er bleven slechts twee kaften over.

De visie die beide heren op de kerk hebben, komt erop neer dat het een soort afkickcentrum moet zijn van het geloof dat voortkomt uit de Heilige Schrift en de belijdenis, en een broedplaats voor de gevoelens van de mens. De Bijbel in de beklaagdenbank en de mens als geldende norm.
Overigens is het niet nieuw wat Hendriks en Kuitert zeggen. Het is zo oud als de wereld. De duivel begon ermee toen hij door de slang tot de eerste mensen zei: „Is het ook dat God gezegd heeft...?” En: „Gij zult niet sterven.” Daarom kunnen we de pennenvruchten van beide heren wel adderengebroed noemen.

Het doet me denken aan de moeder van de empirist David Hume.
Hij had allerlei argumenten om zijn arme moeder aan het twijfelen te brengen over de waarheid van Gods Woord. Ze voelde zich daardoor zelfs opgelucht. Maar toen ze op haar sterfbed kwam en David vroeg of hij nu ook nog wat troost had, moest hij het antwoord schuldig blijven. Arme vrouw, arme zoon.

Dan was de Duitse predikant Otto Funcke beter af. Tijdens zijn studie theologie kreeg hij ook te maken met theologen die hem aan het wankelen brachten. Hij schreef daarover: „In mijn studentenjaren zijn er tijden geweest waarin ik in groot gevaar verkeerde aan mijn geloof schipbreuk te lijden. Niet slechts aan het christelijk geloof, nee, mijn geloof aan het bestaan van God, het geloof aan een God Die het gebed verhoort, werd in mij geschokt.
Maar aan mijn twijfel was een breidel aangebracht. Ik moest namelijk tot mijzelf zeggen: ‘Wanneer uw twijfel gegrond is, dan was uw moeder de grootste zottin.’
Tegen zulke gedachten echter kwam terstond niet alleen iedere druppel bloed die in mijn aderen vloeide in verzet, nee, ook mijn verstand kwam er tegenop. Mijn moeder, die door haar kinderlijk geloof zo rijk, zo gelukkig was en zo gelukkig maakte, zij heeft mij, wie weet hoe dikwijls, weer terecht gebracht, wanneer haar liefelijk beeld van achter mijn schrijftafel opdook. Dan begon ik al spoedig aan mijn twijfel te twijfelen; spoedig kwam ik tot een besluit en sprak ik: liever wil ik, zoals mijn moeder is, dwalen, dan gelijk hebben met hen die niets geloven en niets hopen. Dat was, ik beken het, een zeer onwetenschappelijke redenering en in mijn verbeelding zie ik achtenswaardige geleerden, die hierbij glimlachen, en niet achtenswaardigen, die erbij spotten. Doch hoe het zij, ik ben er wel bij gevaren.”

Paulus schrijft: „Het dwaze der wereld heeft God uitverkoren, opdat Hij de wijzen beschamen zou.” Eigenwijzen, welteverstaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen