Klompen op maat

Links staan de rekken vol met klompen, in tal van maten en kleuren. Rechts bevinden zich de schoenen. Klompenmakerij en schoenenwinkel Van der Meulen in Eenrum is wellicht uniek in Nederland, want waar vind je de verkoop van houten en (kunst)leren schoeisel bij elkaar in de schappen?
De zaak werd geopend in de jaren zestig, toen het aantal schoenenwinkeltjes in het dorp en de directe omgeving drastisch afnam. De klompenmakerij is al veel ouder. In 2000 werd het eeuwfeest gevierd. Douwe van der Meulen (74), vader van de 49-jarige Robert, weet nog van de tijd dat ieder dorp zijn eigen klompenmakerijen kende. „Eind jaren zestig van de vorige eeuw verdwenen ze in ras tempo, een gevolg van het feit dat er steeds meer schoenen werden gedragen. „Op foto’s van na de oorlog zie je dat iedereen op klompen loopt. Ook wij droegen ze naar school."

Eerste machines
Douwe is de derde generatie. Opa Douwe begon in 1900 in het Groningse dorpje voor zichzelf. „Hij leerde het vak bij een bekende klompenmaker in Sauwerd. Die had toen al in de gaten dat uit mijn opa een echte vakman groeide. Je wordt een geduchte concurrent, zei hij."
De oprichter vestigde zich na enkele jaren aan de Zuiderstraat. Daar is het bedrijf nog steeds gevestigd. In 1920 kocht hij de eerste machines, weet zijn kleinzoon. „Die kon hij bemachtigen in Duitsland, in Essen. Ze kwamen met de trein naar hier, compleet met een Duitse monteur. Die kon niet veel beginnen, want hij zag direct dat het bestaande schuurtje voor de apparaten te klein was. In allerijl is een ander onderkomen gebouwd. Dat lag financieel heel moeilijk, maar m’n grootvader heeft het toch gered."
Het klompenmakervak was geen vetpot, weet Douwe. „Ook toen ik in het bedrijf kwam, was dat niet het geval. Ik was toen een jaar of vijftien."
Hoewel Douwe nog volop actief is, heeft Robert een groot deel van de zaken overgenomen. Na zijn diensttijd kwam hij in het bedrijf. Hij behaalde in Groningen zijn vwo-diploma, maar had geen zin om verder te studeren. „Eigenlijk vond ik de fietstochten naar de stad het leukst."
Van zijn opa leerde hij op 20-jarige leeftijd het handmatig maken van klompen. Niet om echt schoeisel te produceren, maar om het vak in stand te houden. Directe aanleiding was een verzoek om mee te doen aan een folkloristische bijeenkomst waarbij ook verschillende buitenlanders aanwezig waren. Er alleen maar met een kraam klompen staan, leek hem niets, zodat hij zijn grootvader vroeg hem het handwerk te leren. Robert toont nu zijn kunnen op markten en tijdens bijzondere gelegenheden. Geduld, in combinatie met vakmanschap, speelt daarbij een cruciale rol. „Hij kan het veel beter dan ik", lacht vader Douwe.

Wilgenhout
Robert deed ook mee aan landelijke kampioenschappen, die sinds een aantal jaren worden gehouden. „Meestal zijn er een stuk of twintig deelnemers. De groep bestaat uit enkele overgebleven klompenmakers en mensen die dit hobbymatig beoefenen."
Vorig jaar werd hij kampioen in Amsterdam. Zijn titel verdedigt hij, zoals het er nu uitziet, volgend jaar tijdens het bloemencorso van Eelde. Roberts zoon - „ook al een Douwe" - heeft zich de afgelopen tijd eveneens de eerste beginselen van het vak eigen gemaakt en meegedaan aan een wedstrijd in België. „Of hij ooit de zaak zal overnemen, weet ik natuurlijk niet. Hij zit nog op de middelbare school", aldus zijn vader.
Tijdens wedstrijden krijgen de vakmensen vier uur de tijd voor het maken van een klomp. Met behulp van de machines duurt het ongeveer drie kwartier voor een klomp klaar is, los van de droogtijd van circa drie weken in een verwarmde ruimte.
Robert gebruikt uitsluitend wilgenhout. Dat is vrij uitzonderlijk, weet hij. „De meeste klompenmakers gebruiken populierenhout. Dat heeft als voordeel dat de stammen vaak veel rechter en beter bruikbaar zijn. Het hout van de wilg is echter veel geschikter. Onze klompen gaan eens zo lang mee."
Met de hand zaagt hij de stammen in gebruiksklare moten, die in de machines verdwijnen. Vader en zoon Van der Meulen maken zogenaamde tripklompen, lage klompen die van een (in en door het hout weggewerkt) riempje worden voorzien. Het riempje wordt pas na het passen op maat afgesteld en vastgemaakt. Desgewenst kunnen de klompen op verzoek nog iets worden aangepast en uitgehold, in klompenmakerkringen een uitzonderlijke service.

Motiefje
Vader en zoon Van der Meulen bedienen zelf de machines, schuren de klompen, voorzien ze van een motiefje en lakken ze deels af. De werkklompen zijn ongeverfd, de klompen voor de avonden en weekenden zwart. Vrouwenklompen hebben een takkenmotiefje, mannenklompen een iets andere met de hand ingesneden vorm, die doet denken aan enkele bladeren. „Precies zoals ze hier vanouds werden gedragen. Op andere plaatsen buiten Groningen en Friesland zie je veel meer kapklompen, zonder riempje. Die maken wij ook wel, maar veel minder." Robert prijst de klomp. „Die zit niet alleen gemakkelijk, maar is in sommige opzichten zeker zo veilig als een gestaalde werkschoen." Het houten schoeisel vindt in de regio en ver daarbuiten vooral zijn weg naar boeren, handwerkslieden en tuinliefhebbers. Onder de laatste groep groeit het aantal vrouwen. Daarnaast zijn vooral kinderklompjes, in allerlei kleuren en desgewenst met de naam erop, in trek. Tot hun klanten behoren ook mensen die in Volendam en op Urk het toerisme promoten. Veel voorbijfietsende toeristen nemen vaak eveneens een kijkje in de winkel.
Volgens Robert blijft het aantal klanten al jaren stabiel. Hoeveel klompen vader en zoon jaarlijks vervaardigen, vertellen ze niet. „Maar dat zijn er zeker duizenden."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen