Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Tweelingen zijn bijzonder

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Tweelingen zijn bijzonder

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Tweelingen zijn bijzonder. Ze zijn precies even oud, groeien samen op. Ze zijn bovendien een gewild onderwerp van onderzoek. Waarom? Tweelingen kunnen antwoord geven op de vraag: Hoe groot is de invloed van genen op intelligentie, ziekten en leefgewoonten en in hoeverre speelt de omgeving een rol?

Het aantal tweelingen is veel groter dan mensen over het algemeen denken. Van elke dertig personen die we kennen, is er gemiddeld één de helft van een tweeling.
Het is bekend dat tweelingen in de ene familie meer voorkomen dan in de andere. Erfelijke aanleg speelt dus een rol. Ook de leeftijd van de moeder is van belang.
Vrouwen die tussen hun 35e en 40e jaar zwanger raken, hebben een dubbel zo grote kans op een twee-eiige tweeling als vrouwen die jonger zijn dan 25.
In Nederland is de kans op een meerlingzwangerschap de laatste decennia duidelijk toegenomen, door de komst van vruchtbaarheidstechnieken als ivf.

De kans om een drieling te krijgen is klein. Vierlingen (of nog meer) zijn nog veel zeldzamer. In Nederland worden van nature tussen de 20 en 25 drielingen per jaar geboren.
Ivf-behandelingen brachten daar na 1978 verandering in. In 1990 kwamen er bijvoorbeeld 118 drielingen ter wereld. Inmiddels ligt dit cijfer alweer lager; gynaecologen plaatsen minder embryo’s terug in de baarmoeder omdat zo’n zwangerschap behoorlijke risico’s met zich meebrengt voor zowel de moeder als de kinderen.

Eeneiig of twee-eiig
Bij de geboorte, en ook op latere leeftijd, is het lang niet altijd duidelijk of een tweeling eeneiig of twee-eiig is.
Eeneiige tweelingen ontstaan wanneer een bevruchte eicel al vroeg in de ontwikkeling splitst en uitgroeit tot twee kinderen. Beiden krijgen hetzelfde erfelijke materiaal (DNA) mee. Dat betekent ook dat ze van hetzelfde geslacht zijn: twee meiden of twee jongens.
Twee-eiige tweelingen zijn ontstaan uit twee eicellen, die tegelijkertijd rijpten bij de moeder, en die door verschillende zaadcellen werden bevrucht. Het kunnen twee jongens zijn, twee meisjes of een jongen en een meisje. Tweeeiige tweelingen lijken genetisch gezien even veel op elkaar als ‘gewone’ broertjes en zusjes. Verschil blijft natuurlijk dat ze precies even oud zijn en de eerste negen maanden de baarmoeder delen.
Een DNA-test kan uitsluitsel geven of een tweeling een- of tweeeiig is.

Erfelijke aanleg
Tweelingen zijn gewild als onderzoeksobject. Als in een studie naar voren komt dat eeneiige tweelingen, die genetisch identiek zijn, op een bepaald gebied (bijvoorbeeld het eetpatroon) meer gelijkenis vertonen dan twee-eiige tweelingen (die verschillende genen hebben), dan mogen wetenschappers daaruit concluderen dat erfelijke aanleg een rol speelt.
Zijn de resultaten tussen de twee tweelingtypen vergelijkbaar, dan zijn andere zaken van belang voor die eigenschap, zoals de opvoeding, de invloed van vrienden of de persoonlijke ontwikkeling.
Voor dit soort studies is het belangrijk dat er niet alleen eeneiige, maar ook twee-eiige tweelingen meedoen. Alleen zo kunnen wetenschappers factoren uitsluiten die samenhangen met het tweeling-zijn, en niet zozeer met erfelijke eigenschappen.
De eerste tweelingonderzoeken waren kleinschalig en leverden vaak tegenstrijdige resultaten op. In de jaren tachtig werd duidelijk waardoor dat kwam: uit statistische berekeningen bleek dat er honderden of zelfs duizenden tweelingparen nodig waren om onderscheid te kunnen maken tussen genetische aanleg en omgevingsinvloeden. Tweelingonderzoekers stonden dus voor de keus: ermee stoppen óf veel grotere tweelingonderzoeken opzetten.

Genen
Eeneiige tweelingen lijken vaak sterk op elkaar qua intelligentie, lengte en gewicht. Toch verschillen ze ook duidelijk van elkaar. Ze krijgen bijvoorbeeld niet altijd dezelfde ziekten.
In de afgelopen decennia heeft tweelingenonderzoek duidelijk gemaakt dat de genen die iemand van zijn ouders meekrijgt een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van persoonlijkheidsstoornissen, zoals borderline en schizofrenie, ADHD en autisme. Diabetes blijkt ook voor een belangrijk deel afhankelijk van erfelijke factoren, terwijl dit bij veel vormen van kanker nauwelijks een rol speelt.


Onderzoek
In Nederland houden wetenschappers van de VU in Amsterdam zich bezig met tweelingonderzoek. Ze zijn in 1987 het Nederlands Tweelingen Register (NTR) gestart. Nu, 25 jaar later, staan daarin ruim 177.000 mensen ingeschreven. Niet alleen twee- en meerlingen (zo’n 87.500), maar ook ouders (bijna 78.000), broers en zussen (ruim 10.000) en partners (1686).
Dorret Boomsma wordt wel gezien als de ‘moeder’ van het Nederlandse meerlingenonderzoek. Ze is vanaf het begin betrokken bij het tweelingenregister. Deelnemers aan het NTR krijgen om de twee, drie jaar een vragenlijst toegestuurd.
„Die lijst bevat veelal dezelfde vragen”, vertelt ze.
„Mensen zeggen daardoor wel eens: ‘Jullie weten nu toch wel dat ik niet rook.’ Toch is het belangrijk dat ze die vragen elke keer opnieuw beantwoorden. Leefgewoonten kunnen veranderen, maar ook persoonlijkheid en gedrag. In elke leeftijdscategorie komt het voor dat mensen stoppen met roken of juist weer beginnen.”

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 20 november 2013

Terdege | 100 Pagina's

Tweelingen zijn bijzonder

Bekijk de hele uitgave van woensdag 20 november 2013

Terdege | 100 Pagina's