Een veilige haven

Protocollen plegen lang te zijn en worden daardoor slecht gelezen. Dat gold ook voor het ‘pestprotocol’ van de Jacobus Fruytier scholengemeenschap. Voor geschiedenisdocente Gera Dorst, voorzitter van het Zorg Advies Team van deze school, was dat reden om met een collega een nieuw protocol op te stellen dat even kort als duidelijk is. Daarnaast ontwikkelden ze zowel voor de onderbouw als voor de bovenbouw lessen, oefeningen en Bijbelstudies die de veiligheid op school moeten bevorderen en pesten moeten tegengaan. „Als er wordt gepest, is er behalve de gepeste en de pester ook een groep die z’n mond houdt. Dat hopen we door die lessen te veranderen.”
Dorst heeft niet de indruk dat op de reformatorische scholen minder wordt gepest dan in de rest van het onderwijsveld. „Je zou het vanuit de Bijbelse boodschap wel verwachten. Jakobus geeft aan dat het niet zo kan zijn dat we met dezelfde tong de Heere loven en onze medemens vervloeken. Daar wijzen we leerlingen ook op, maar de praktijk leert dat hun gedrag niet anders is dan dat van doorsnee leerlingen.”

Onzekerheid
Het zichtbare pesten is voor een belangrijk deel ingewisseld voor pesten via de sociale media. „Daar krijg je als ouders en ook als school lastig de vinger achter. Zeker als het plaatsvindt in de vorm van negeren: een kind wordt bijvoorbeeld buiten de whatsapp groep van de klas gehouden. Dat is een heel subtiele manier. Medeleerlingen negeren is bijna nog kwalijker dan actief pesten. Een meisje zei tegen me: ‘Op de basisschool was ik niemand.’ Dat vond ik heel aangrijpend.”
Het is niet eenvoudig om vooraf in te schatten welke leerling het zwarte schaap wordt. „Dat ligt heel sterk aan de omgeving. Een kind met weinig zelfvertrouwen kan binnen een veilige klas opbloeien, terwijl het in een onveilige klas nog meer onzekerheid gaat uitstralen.”
De pester die z’n kans dan schoon ziet, is veelal iemand die ook weinig zelfvertrouwen heeft, is de ervaring van de docente. „Veel pesters zijn eerder zelf gepest en willen herhaling voorkomen door een ander onder vuur te nemen. Soms worden ze daarin gestimuleerd door ouders die het positief waarderen dat hun kind nu voor zichzelf opkomt en letterlijk of figuurlijk van zich af durft te slaan. Ze hebben niet in de gaten dat daarmee een onveilige situatie voor een ander kind ontstaat. De overige klasgenoten houden meestal hun mond, uit angst dat zíj het slachtoffer worden als ze er iets van zeggen. Belangrijk is dat je dit proces vroeg onderkent en doorbreekt.”
Op de vestiging van de Jacobus Fruytier in Uddel werd dit jaar via een enquête onder leerlingen nagevraagd welke leerlingen werden gepest. „Dat leverde een aantal namen op. Daar zijn we concreet mee aan de slag gegaan.”

Preventie
Het nieuwe pestprotocol voorziet in een aantal stappen. De eerste is dat de mentor in gesprek gaat met de gepeste leerling en vervolgens een gesprek heeft met de pester erbij. Als de gemaakte afspraken niet het gewenste resultaat hebben, worden de ouders op de hoogte gebracht. Bij herhaling van het pestgedrag volgt schorsing. Is er sprake van strafbare feiten, dan wordt aangifte gedaan via de wijkagent. „Dat speelt bijvoorbeeld als leerlingen worden bedreigd met wapens of als naaktfoto’s worden verspreid. Medeleerlingen weten vaak niet dat ze ook strafbaar zijn als ze doorgestuurde foto’s op hun mobiel houden. Daaronder zit een grijs gebied, zoals het doorsturen van foto’s waarbij gezichten door digitale bewerking belachelijk zijn gemaakt.”
In het kader van een masterstudie contextuele hulpverlening deed Dorst onderzoek naar de effectiviteit van de Finse Kiva-methode, die sterk inzet op preventie. Ook de Jacobus Fruytier scholengemeenschap besteedt daar veel aandacht aan. In de eerste week van het schooljaar wordt in het rooster ruimte gemaakt voor het werken aan veilige groepsvorming.
Daarnaast hebben diverse teams inmiddels coaches, leerkrachten die een groep leerlingen de jaren door blijven volgen. „Ze hebben met al die leerlingen tien keer per jaar een individueel gesprek, over hun onderwijsresultaten en hun motivatie. Daardoor heeft zo’n coach het sneller in de gaten wanneer een leerling niet lekker in zijn vel zit. Omgekeerd kloppen leerlingen gemakkelijker bij hun coach aan, door de vertrouwensband die ontstaat. Ook voor de ouders is de coach het eerste aanspreekpunt bij vragen en problemen. Docenten die als coach worden aangesteld, krijgen voor deze taak een gerichte training.”
Dergelijke maatregelen laten volgens de docente zien dat de pestproblematiek niet alleen de aandacht van de overheid, maar ook van de schoolbestuurders heeft. „Iedereen wil dat de school voor alle kinderen een veilige plek is. Als ouders en school heb je elkaar nodig bij de aanpak van pesten. Door samen rondom het kind te staan, kun je sneller en scherper problemen signaleren.”

Om over na te denken
„Het is een gemiste kans als het pestprotocol van een christelijke school geen aandacht besteedt aan de relevantie van het Evangelie.”
„De school moet de ouders erop wijzen dat zij er medeverantwoordelijk voor zijn dat alle leerlingen een goede tijd op school hebben.”

„Scholen waar het pesten een structureel probleem is, zijn per definitie scholen waar iets hapert aan het gezag van de leiding en de leraren.”

„De school moet de ouders erop wijzen dat zij er medeverantwoordelijk voor zijn dat alle leerlingen een goede tijd op school hebben.”

Citaten uit: ‘Als je wordt buitengesloten. Hoe ouders en leraren een einde kunnen maken aan pesten op school’, door Zeger Wijnands’; uitg. Groen, Heerenveen; 352 blz. € 19,95.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen