Vrolijk het voorjaar vieren

Voor alle Chinezen wereldwijd is het Chinese nieuwjaar, het Lentefeest, het belangrijkste feest, vertelt Mudan Li (40), directeur van de Chinese School in Amersfoort. „In China heeft iedereen dan vijftien dagen vrij; alle fabrieken zijn dicht. Maar in Nederland moeten we alles zoveel mogelijk op één dag zien te doen. Aan jullie oud en nieuw doen we niets; dat is zo’n simpel feest met oliebollen en vuurwerk.”
Het Chinese nieuwjaar valt elk jaar op een andere datum in januari of februari. Dit heeft te maken met de Chinese maankalender. De rituelen van het Lentefeest hebben veel te maken met bijgeloof, erkent Li. „Het begint al voor de eerste dag van het nieuwjaar. Iedereen schrobt, zeemt en poetst zijn huis. Chinezen geloven dat ze daardoor ongeluk kunnen vermijden. Ze gaan om dezelfde reden voor ’s avonds 12 uur onder de douche en steken zich vervolgens in het nieuw.”
Ze plakken die avond ook rood papier aan de posten van hun voordeur. „Rood is de kleur van blijdschap.” Met gele karakters - „we zijn immers het gele volk” - kalligraferen ze daarop goede wensen. „Dat zou helpen tegen boze geesten.”

Eten en drinken
Op oudejaarsavond proberen Chinezen zoveel mogelijk thuis te zijn. „Ze geven elkaar cadeautjes. De kinderen krijgen rode envelopjes met geld. Ik doe dat zelf ook met mijn leerlingen op school.”
’s Avonds om 12 uur worden er vuurkorven opgericht, vervolgt Li. „Mensen geloven dat ze door linksom drie rondjes en daarna rechtsom drie rondjes te rennen hun wensen kunnen laten uitkomen.”
Op het Lentefeest zijn eten en drinken heel belangrijk. „Mensen uit Zuid-China bakken ’s nachts om 12 uur cake, zogeheten niángão; dat betekent: promoveren naar een hogere positie. Noorderlingen maken dan dumplings of dubloenen (jiãozi), een gerecht in de vorm van een ouderwets Chinees gouden betaalmiddel, de yuánbão.” Beide zijn symbolen van geluk en voorspoed. „Ik bak ze ook met mijn leerlingen.”
Li kent deze traditie op haar duimpje. „ Voordat we ook maar één dumpling eten, offeren we er eerst drie aan de huisgod, waarvan de afbeelding in hun woonkamer staat. In sommige dumplings wordt een muntje verstopt. Wie zo’n muntje aantreft, is verzekerd van geluk in het nieuwe jaar.”
Op de eerste dag maken haar ouders altijd vis klaar. „Vis symboliseert overvloed. Mijn ouders hopen dat wij in het nieuwe jaar veel te eten hebben.” Op deze dag zijn getrouwde dochters traditioneel bij hun schoonouders, pas op de tweede dag bezoeken ze hun eigen ouders.
Op de tweede dag vereren veel Chinezen ook de keukengod, de uitvinder van het vuur. „Mijn ouders doen dat echter niet.” Vuilnis weggooien doen ze pas op dag drie. „Anders gooi je je geluk weg.”

Natuurlijk steken Chinezen vuurwerk af tijdens het Lentefestival. Het is een aankondiging van de festiviteiten. Het geknal was vroeger vooral bedoeld om kwade geesten af te schrikken. Nu is het meer een uiting van blijdschap en geluk.”

Saamhorigheid
Ook Chinese boeddhisten vieren hun nieuwjaar tijdens het Lentefeest. Ze onderscheiden zich daarmee van bijvoorbeeld Thaise boeddhisten, die hun nieuwjaar vieren op de sterfdag van Boeddha. Kah Kih Yau (29), groepsleider van de jongeren die behoren tot de Chinese boeddhistische gemeenschap van de Fo Guang Shan He Hua of Zeedijktempel in Amsterdam, is zelfs lid van de Chinese draken- en leeuwendansgroep Yat Hong. Op Chinees nieuwjaar dansen de groepsleden, verkleed als draken en leeuwen, door het centrum van Den Haag en Amsterdam en zegenen ze daar de winkels in.
„Meestal begint onze nieuwjaarsviering al de avond ervoor met een dienst in de tempel. Op nieuwjaarsdag hebben we ’s ochtends opnieuw een dienst”, legt Kah Kih Yau uit. „Dan maken de monniken muziek met slaginstrumenten, terwijl ze in het Mandarijn Chinees verschillende sutra’s, boeddhistische geschriften, reciteren of opzingen. Daarbij offeren ze wierook en bidden ze. Het wordt gezien als een spirituele belevenis, waarbij we positieve energie opdoen.”
Op dit feest komen ook heel wat gewone Amsterdammers af, weet Yau. „Het is iets bijzonders, omdat het relatief onbekend is. De hoofdzaal van onze tempel is van buitenaf te zien. Belangstellenden kunnen alles van buitenaf meebeleven, maar ook gewoon binnenlopen. Mensen zijn op zoek naar het beleven van dingen, merk ik. Ze horen de muziek en het zingen. Dat spreekt aan.”
Nieuwjaarsdag is bij de Chinese boeddhisten meer een familiedag dan bij de andere Nederlanders, meent Yau. „Bij ons ligt de nadruk op de saamhorigheid binnen de familie, ook tijdens de viering van oud en nieuw. Op die dagen gaan we meestal gezellig samen Chinees fonduen.”

Met oud en nieuw is de jongerenwerker ook niet vies van een Nederlandse oliebol. „Ik heb ze zelf ook wel eens gemaakt. Toen ik jonger was, stak ik gewoon vuurwerk af. Ik ben dan ook in Nederland geboren en getogen.”

Feest van kleuren
Pandit (Arya Samaj priester) Suruj Biere (66) uit Den Haag is in Suriname ook opgegroeid met de Nederlandse jaarwisseling. Hij doet eraan mee zoals elke Nederlander. „Alleen geven wij er een vegetarische draai aan. We nuttigen geen alcohol, vis, vlees, ei, garnalen of producten waarin deze zijn verwerkt.”
Biere constateert dat het gros van de mensheid zich slechts naar buiten richt. „Daarom weten ze heel weinig van zichzelf af. Ik leef echter bewust zo, dat mijn leven niet in strijd is met de normen en waarden uit de Veda’s, de geschriften van wetenschap en wijsheid voor de totale mensheid.”
Bij zijn hindoegeloof behoort ook dat Biere een religieuze jaarwisseling viert, de zogeheten Holi of Phagua. „Op 31 maart 2014 was het 2070e jaar ingegaan volgens de Vikramtelling. Volgens de Wereld Vedische Kalender had op die dag ook de kosmische jaarwisseling plaats: we herdachten dat de mens 1.960.853.115 jaar geleden op aarde is verschenen.”
In de tempel wordt op nieuwjaarsdag een plechtigheid gehouden. De dienstdoende pandit of pandita geeft uitleg over Shrishti Samvat, het kosmische nieuwjaar, dat is ontleend aan de Veda’s.
Volgens de pandit is ieder mens „vanuit de godheid bezien een kind van de Almachtige, die wij AUM noemen. Kortom, Amritasya putrah, kinderen van onsterfelijkheid. Onze hoofddoelstelling is realisatie van gerechtigheid, plezier en genot binnen de perken van de dharma, de eeuwige kosmische fatsoensnormen. Dan zal de gelukzaligheid zowel in dit leven als in onze komende levens gecontinueerd worden.”
Biere hecht er sterk aan dat de jaarwisseling een relatie heeft met de verandering in de natuur en met de seizoenen. Twee weken voor deze kosmische jaarwisseling vindt het Holifeest plaats. „Wij zien de lenteperiode als een nieuw begin in de natuur. De vogels vliegen vol verwachting heen en weer. De zaden en bollen in de grond spannen zich in om hun bijdrage te leveren aan het feest van de kleuren dat zal losbarsten.”

China
In de Chinese traditie krijgt elk jaar de naam van een dier. Op 19 februari begint het jaar van de Geit (Chinees: Wei). Het is het jaar 4651, 4511 of 4512, afhankelijk van de tel-traditie vanaf de eerste Gele Keizer.
Het Chinese nieuwjaar of Lentefeest is het belangrijkste feest. Het begint meestal op de tweede nieuwe maan ná de kortste dag in december en duurt vijftien dagen. Het wordt traditioneel gevierd met drakendansen, leeuwendansen en vuurwerk. Daarmee willen Chinezen traditioneel de boze geesten en het zeemonster Nian, dat tijdens Nieuwjaar aan land komt, verjagen. Het dansen zou ook geluk en voorspoed brengen.
Het Chinese nieuwjaar wortelt in het taoïsme, een filosofische en religieuze stroming. Dat blijkt uit het ritueel van het verbranden van de keukengod, uitvinder van het vuur en beschermer van haard en gezin. Zijn afbeelding hangt een jaar lang naast het fornuis. Elk jaar op de 23e van de twaalfde maand wordt dit portret verbrand. Zo kan hij een goed woordje doen voor het gezin bij de Jade Keizer of Shangdi, de taoïstische oppergod. De nieuwjaarsviering eindigt met het lantaarnfestival op de vijftiende dag van het nieuwe jaar.

Boeddhisme
De meeste boeddhisten vieren hun nieuwjaar (Vesakha Puja) in april, mei of juni. In boeddhistische landen is het een nationale feestdag.
Boeddhisten tellen hun jaren vanaf de dood van de Nepalese prins Siddhartha Gautama ofwel Boeddha, de stichter van het boeddhisme. De kernlanden van het boeddhisme hanteren als sterfdatum 543 v. Chr. In Thailand, waar de boeddhistische ook de officiële jaartelling is, breekt in mei het jaar 2558 aan.
Op Vesakha Puja herdenken boeddhisten de geboorte, de verlichting (nirvana) en het overlijden (parinirvana) van Boeddha. Monniken hijsen de boeddhistische vlag en lopen driemaal in stilte rechtsom om de boeddhistische tempel. Vervolgens zingen ze liederen ter ere van de „heilige drievoudige adel”: Boeddha, zijn dharma (leer) en sangha (discipelen of monniken). Hun volgelingen brengen vervolgens eenvoudige offers zoals bloemen, kaarsen en wierookstaafjes. Deze symboliseren de vergankelijkheid van het leven.
De twee dagen die Vesakha Puja duurt, leven boeddhisten vegetarisch. Ze laten symbolisch vogels, insecten en andere dieren vrij; deze mogen ontsnappen uit het lijden van hun gevangenschap. Het doel hiervan is om bevrijd te worden uit de cirkelgang van reïncarnatie, uit het ‘samsara’, het steeds weer ervaren van lijden en geboorte, ziekte en dood.

Hindoeïsme
In de Hindoe-godsdienst wordt elk jaar rond de maand maart het Holifeest gevierd. Volgens de hindoekalender valt de nieuwjaarsdag op de dag na volle maan in de maand Phaalguna, Daarom heet dit feest ook wel Phagwa.
De voorbereidingen op Holi Phagwa beginnen 40 dagen eerder op Vasanta Panchami. Als de winter op zijn hoogtepunt is, verwelkomen hindoes de lente, die zich binnenkort zal aandienen.
De manier waarop hindoes vervolgens met het Holifeest omgaan, verschilt. Aanhangers van Sanatana Dharma, het mainstream hindoeïsme, baseren zich op de Purana’s, eeuwenoude geschriften waarin de hindoemythologie is beschreven. Zij verbranden elk jaar ritueel de heks Holika. Een pandit (hindoepriester) brengt vervolgens een stip van de heilige as van de holka (tilak) aan op het voorhoofd van de deelnemers.

Aanhangers van Arya Samaj (‘vereniging van nobelen’) vinden dit verbrandingsritueel echter vrouwonvriendelijk. Zij baseren zich in navolging van hindoeleraar Swami Dayananda Saraswati op de Veda’s en wijzen onder meer de Purana’s af. Anders dan de Sanatana Dharma-aanhangers geloven ze niet in avatars (menswordingen van goden), voorouder- en beeldenverering, pelgrimages en het offeren in tempels, omdat die nergens in de Veda’s worden bevolen. Ook heeft de Arya Samaj een monotheïstische visie. Daarin verschilt ze van Sanatana Dharma, die een veelheid van goden vereert, waaronder Vishnu, Brahma, Krishna, Rama en Shiva.
Alle hindoes doen echter mee met het kleurenfeest. Ze besprenkelen elkaar met verschillende geuren (parfum en reukwater), bepoederen elkaar in verschillende kleuren en begieten elkaar met gekleurd water. De verschillende kleurstoffen symboliseren de verschillende kleuren en geuren van de in bloei staande natuur.
Aankomend voorjaar start zo het jaar Vikram Samvat 2071. Deze hindoe-jaartelling is begonnen met de overwinning van de Indiase koning Raja Vikramaditya op het Sakas-volk in 57 v. Chr.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen