Op verhaal komen

Rust. Dat straalt het statige landhuis op het landgoed aan de rand van Oosterbeek, in de buurt van het Airborne Museum, zeker uit. In 1993 opende het centrum zijn deuren voor de eerste maal. Een huis, bedoeld om op verhaal te komen.
De gasten worden ontvangen door begeleiders. Een van hen is Alide Snitselaar (55), al dertien jaar werkzaam in Oosterbeek. En daarbuiten, want zeker veertig keer per jaar trekt ze voor spreekbeurten het land in. Naar gemeenteavonden, verenigingsbijeenkomsten en andere plaatsen waar leden van plaatselijke kerken zich verzamelen.
Een rustperiode van drie tot zes weken in Oosterbeek is volgens haar geen remedie voor het oplossen van alle problemen. „Het leven is een woestijnreis, zeg ik altijd. In die woestijn zijn oases en het verblijf hier kan er een van zijn.”

Tijdens haar lezingen probeert de gastbegeleider - ze studeerde aan de CHE godsdienst en pastoraal werk en was ook in het onderwijs werkzaam - kerkleden ervan te overtuigen dat zij veel kunnen betekenen voor hun medemens met psychische problemen. „Openheid is heel belangrijk, maar het taboe is nog steeds groot. Als iemand zijn of haar heup breekt, wordt daarover genoeg gesproken, maar als het om de psyche gaat, bestaat er veel aarzeling. De betrokkene houdt zich stil en de mensen om hem of haar heen weten niet precies hoe ze moeten handelen. Ze vrezen dat bepaalde opmerkingen de ander angstig zullen maken, aan het huilen brengen of op een andere wijze een onverwachte reactie teweeg zullen brengen.”
Ze vindt het daarom nodig dat psychische nood regelmatig onder de aandacht wordt gebracht. „In de voorbede en in het kerkblad. Belangrijk zijn de sfeer binnen een kerkelijke gemeente en de pastorale aanpak van de ambtsdragers.”
In verschillende gemeenten zijn zogenaamde psychopastorale teams (PPT) werkzaam. Die staan mensen bij als er lichamelijke, psychische of geestelijke nood is. „Belangrijk is ook dat de praktische zorg niet uit het oog wordt verloren. Het is dan zaak om het hele gezin in beeld te houden, want voor de directe omgeving van iemand die (psychisch) ziek is, is het loodzwaar. Zeker wanneer er sprake is van depressieve klachten. In onze brieven aan de kerkelijke gemeenten vragen we altijd aandacht voor het thuisfront van mensen die hier verblijven.”
Hulp bieden aan de betrokkene en zijn of haar omgeving kan volgens Alide Snitselaar het beste met een netwerk. „Je moet dat niet aan één of twee mensen overlaten. Met meerdere mensen kun je het werk beter verdelen en voorkom je dat het te zwaar wordt.”

Donkere deken
De Herberg is een pastoraal centrum en vangt gedurende drie tot zes weken mensen met psychosomatische klachten op. Ze kunnen in Oosterbeek tot rust komen en proberen hun leven te ordenen. Tijdens pastorale gesprekken komen ook geestelijke vraagstukken aan de orde.
De laatste tijd treft Alide steeds vaker overbelaste mantelzorgers.
Een opvallende groep wordt gevormd door jongvolwassenen. Het aandeel van gasten in de leeftijd van 20 tot 40 jaar is in enkele jaren toegenomen van 20 (2009) tot 35 procent (2014). „Het zijn mensen die in toenemende mate vastlopen op de complexiteit van de maatschappij. Ze worstelen met identiteitsproblemen en zingevingsvraagstukken. Hun verwachtingen komen niet uit, er is veel onzekerheid op het gebied van werk en inkomen en ook relatievraagstukken spelen mee.”
Veel psychische problemen gaan gepaard met somberheidsklachten. Het aantal mensen die last hebben van een depressie moet niet worden onderschat, benadrukt Alide Snitselaar. „Uit de cijfers blijkt dat vorig jaar 120 op de 1000 mensen kampten met klachten. Dat zijn 12 van de 100 kerkbezoekers. Ook onder hen bevinden zich opvallend veel jongeren.”
Eet- en slaapproblemen, verminderde interesse, schuldgevoelens, moeheid en wisselende stemmingen kenmerken deze groep. „Technisch kan er sprake zijn van een depressie als je aanhoudend ernstig somber bent, 24 uur per dag en minimaal twee weken achter elkaar. Voor de betrokkene is het alsof een zware donkere deken op hem of haar valt. Die deken, die alles verduistert, krijg je met geen mogelijkheid meer in beweging.”

Huisartsen en soms ook andere hulpverleningsinstanties gaan de problemen met medicatie, gesprekken en goede adviezen te lijf. Een aantal van hen wijst de cliënten op de (extra) mogelijkheid van een verblijf in De Herberg. „Het is het mooist wanneer de klachten in de kerkelijke gemeente worden opgemerkt en ons huis als rustmoment wordt aangedragen. Het is goed om even weg te zijn, voor jezelf maar vaak ook voor het gezin.”
Een voorwaarde is wel dat de betrokkene niet suïcidaal is en bereid is om zich aan de dagprogramma’s te houden. „Structuur aanbrengen, op tijd opstaan, op tijd eten en drinken, dat is erg belangrijk maar tegelijkertijd moeilijk voor mensen die depressief zijn of daar verschijnselen van hebben.”
Tussen de complete groep, maximaal negentien personen, wil De Herberg het aantal mensen met een echte depressie beperken. „Anders wordt het voor de andere groepsleden te zwaar.”
De gasten krijgen volgens haar in het centrum een goede verzorging en liefdevolle aandacht. „En niet te vergeten pastorale zorg. Ook het geloofsleven ligt onder die deken en is vaak in verwarring. Vaste overtuigingen wankelen, het leven lijkt zinloos, er zijn concentratieproblemen. Bidden en uit de Bijbel lezen lukt vaak niet. Men vraagt zich nog wel eens af of God hen niet verlaten heeft.”
Tijdens gesprekken gaat de Bijbel open. „Bij depressiviteit bestaat het gevaar dat je iemand gaat bemoedigen en tegenover hem of haar komt te staan. Je moet niet te snel mooie teksten aandragen. Dat kan helemaal verkeerd vallen. We proberen naast de gast in die donkere put te gaan staan en van daaruit perspectief te zoeken. Als iemand zegt dat hij niet kan bidden, dan bieden we aan om het samen te doen of zeggen we dat wij of de gemeenteleden het gebed een tijdje overnemen. Het is een geestelijke strijd, waarin je moet leren geduld te hebben. Toen Elia neerslachtig was, kreeg hij ook niet direct een antwoord op zijn vragen.”

Kosten
Het pastorale centrum, dat hervormde wortels heeft, staat voor iedereen open. „Mits de huisregels worden onderschreven en men zich thuis voelt in de sfeer die bij ons heerst. In de praktijk komen de mensen overal vandaan, van een Messiaanse gemeente tot en met de Oud Gereformeerde Gemeenten. Een heel enkele keer meldt zich iemand uit de Rooms-Katholieke Kerk.”
Iedere dag hebben een opening en een sluiting plaats. Op zondag gaan de gasten naar verschillende kerken in de omtrek of luisteren ze naar een dienst via internet. „We stimuleren de kerkgang, hoe moeilijk soms ook.”
Bij de organisatie werken, naast vier gastenbegeleiders, een directeur, een activiteitenbegeleidster en twee medewerkers in de facilitaire dienst. „Opgeteld nog geen zeven fte’s. We redden het dankzij 200 vrijwilligers, afkomstig uit het hele land. Die ondersteunen ons onder andere bij de verschillende programmaonderdelen, die variëren van Bijbelstudies tot creatieve bezigheden en wandelen.”
Gemiddeld zijn er vijftien gasten. Een aantal van hen komt vaker terug. Met het enige tijd geleden vanuit de Hersteld Hervormde Kerk en de (Oud) Gereformeerde Gemeenten (in Nederland) opgerichte reformatorische gastenhuis De Oase in Ouddorp onderhoudt De Herberg goede contacten. De Oase is kleiner dan De Herberg. „De Oase stuurt wel eens mensen naar ons door.”
De gasten betalen 53,50 euro per dag. „De werkelijke kosten bedragen het dubbele. De rest wordt vergoed vanuit collectes in circa 350 gemeenten en incidentele bijdragen.”
Enkele jaren geleden dreigde de organisatie in de rode cijfers te raken. „We hebben dat wereldkundig gemaakt en daar is heel positief op gereageerd. We zijn vol vertrouwen als het gaat om de toekomst.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen