De bakker heeft geen kerstvakantie

Zakjes vol pepernoten, grote speculaaspoppen en versgebakken appelbollen. Het blijft een feest om naar een echte bakkerswinkel te gaan tegen het einde van het jaar. Bijkomstigheid van een bezoek aan Bakkerij Stam is het decor buiten de winkel – schilderachtig mooi. Achter traag wiegend riet is Hollands’ trots zichtbaar: de negentien windmolens van Kinderdijk. Hier leeft het oude ambacht van de waterbeheersing voort.
De jaarlijkse toeristenstroom – zo’n 400.000 bezoekers per jaar – weet de bakkerswinkel ook te vinden. Zelfs op een gure wintermiddag als deze wisselen klanten en toeristen elkaar af. „Can I speak English, please?” klinkt het in Aziatisch-Engels. „Of course, can I help you?” Verkoopmedewerkster Anne Toes heeft vandaag al vaak moeten schakelen tussen Engels en Nederlands. Duidelijk blijkt: er kan vandaag gewandeld worden in het molengebied.

DECEMBERASSORTIMENT
„Sinds 1926 staat hier de winkel van Bakkerij Stam”, vertelt medeeigenaar Gertjan Stam. „De vader van mijn opa kocht een bestaande bakkerij op en nu zijn mijn broers en ik de vierde generatie Stam in het bedrijf.” Gertjan, Gerard en Wim (zoons van Wim de zoon van Adri de zoon van Nijs) dragen zorg voor brood en banket. „We hebben een tweede winkel in Nieuw-Lekkerland en een tearoom hier in Kinderdijk. Zelf doe ik drie dagen per week aan verkoop langs de weg in de dorpen rond Kinderdijk. Dat venten breiden we alleen maar uit, er is vraag naar.”
Opa Stam – zijn hoed en stok binnen handbereik – komt op zijn praatstoel als het over de geschiedenis van de winkel gaat. „Alles is veranderd door de komst van de machines.” Maar extra luxeproducten in december zijn er altijd al geweest. „Vroeger waren er al de roomboter amandelletter, de speculaaspop en de kerststol. Die bezorgde ik als kleine jongen ieder jaar bij de molens. Maar de verkopen zijn nu explosief gestegen.”
Vader Stam, naast opa in de hoek van de tearoom, vult aan: „De welvaart nam toe en de mensen wilden meer variatie. Toen ik bakker was, hebben we het decemberassortiment erg uitgebreid. Doordat de machines de productie steeds verder overnamen, konden we alsmaar meer kerstartikelen aanbieden.”

EETMAAND
Inmiddels betekent de decembermaand topdrukte voor de bakkerij. Eerst rond 5 december, daarna met Kerst en de jaarwisseling. Zoon Gertjan: „Onze omzet verdubbelt niet, want de verkoop van brood en basisartikelen blijft stabiel. Wel zijn onze inkomsten hoger omdat koek en gebak plaatsmaken voor allerlei luxeartikelen.”
En die gaan als warme broodjes over de toonbank. „Mensen kopen in december meer en bedrijven plaatsen grotere bestellingen, met roomboter amandelletters of kerststollen voor hun personeel. Die bestellingen volgen elkaar in rap tempo op. Het vereist een enorm goede planning om iedere dag genoeg verse producten in de winkel te hebben. Ik had liever gehad dat Sinterklaas in de zomer kwam. December is nu één lange eetmaand.” Nadenkend: „Waarom kan het in december ineens niet meer met een klein koekje, hè? Kerstfeest betekent toch geen eetfestijn. Maar je werkt voor je klanten en dus blijf je doorbakken.”
Dat bakwerk is de uitdaging van de decembermaand, vertelt Gertjan. „We hebben een grote familie, dus extra handen voor inpak- en verkoopwerkzaamheden zijn er genoeg.” Met een lach: „Dat maakt de decembermaand zo gezellig hier. Maar voor het bakken kunnen we geen tijdelijke bakker invliegen. Iemand die onze ovens en machines niet kent, kan niet zomaar meedraaien. Daarvoor komt het bakproces te nauw.” Dat worden korte nachtjes voor de zeven bakkers van Bakkerij Stam. „Rond Kerst zijn ze dagelijks zo’n vijf uur thuis om te slapen. Daarna bakken ze weer fulltime door.”

BAKKERSGEHEIM
Maar vooralsnog bakt Gerard fluitend zijn speculaaspoppen. In de bakkerij verderop aan de dijk vermengt hij boter, meel en speculaaskruiden tot een deeg dat zijn eigen bakkersgeheim is. „Hiermee kan ik ongeveer 240 speculaaspoppen maken. Maar eerst moet het deeg drie dagen besterven, dan kan ik er makkelijker mee werken.”
Ondertussen schuift hij een tree met stollen de oven in.
Nog even terug naar de winkel. Een Duitse klant vraagt om Apfelstrudel, mevrouw Jansen komt twee saucijzenbroodjes halen. De decemberartikelen laat ze nog even voor wat ze zijn. „Die komen later wel.” Maar meneer en mevrouw Timmer rekenen nog snel een roomboter amandelstaaf af – naast de bestelde boodschappen. „Zie je wel, je gaat in deze tijd van het jaar altijd met veel meer weg dan je in gedachten had”, lacht meneer Timmer. „Maar o, o, die kerstwaren zijn zo lekker. Dat zie je er gewoon vanaf.”

„DE DRUKTE SCHEPT EEN BAND”
Anne Toes, verkoopmedewerkster bij Bakkerij Stam: „De decembermaand is een heel drukke, maar gezellige tijd. Je moet er met elkaar stevig tegenaan om alle klanten te helpen en de bestellingen af te ronden. Dat schept toch een band met elkaar. Zelf werk ik twee dagen per week in de winkel, maar in december spring ik vaker bij. Je merkt dat de mensen ineens luxer kopen en meer producten spontaan meenemen. De meeste klanten zijn aardig en gezellig in de winkel; het ruikt hier ook zo heerlijk en er is zoveel lekkers te zien.
Mensen nemen ruim de tijd om naar de bakker te gaan en zeker in december is er begrip voor een wachtrij bij de kassa. Als het altijd zo druk was als in december, zou het werk te zwaar worden. Maar nu vind ik het een leuke uitdaging om alles goed te laten verlopen.”

„LUXERE PRODUCTEN IN DECEMBER”
Meneer en mevrouw Timmer uit Alblasserdam: „Wij komen hier iedere veertien dagen om onze bestelling met brood en koek op te halen. We bestellen ook altijd soesjes, voor onze kleinkinderen. Voor de buurman nemen we koekjes en cake mee, dan hoeft hij niet helemaal naar Kinderdijk. Ja, in Alblasserdam zijn er natuurlijk ook bakkers, maar Bakkerij Stam is voortreffelijk in het vak. Ze zijn beroemd om hun krakelingen. Het gevaar is wel dat je altijd met iets meer dan besteld naar huis gaat. Nu waren dat de appelbollen. In december neem je er toch wat luxere producten bij. We kopen de komende weken in ieder geval nog een kerststol en wat oliebollen en appelbeignets. Rond Kerst is het extra gezellig in de winkel en zie je andere producten dan doorgaans. Maar ja, je moet wel een beetje aan de lijn denken. Daarom fietsen we veel. Dan komen we hier een cappuccino drinken in de tearoom en fietsen we langs de molens weer naar huis. Prachtig is dat.”

„PEPERNOTEN VANAF HALF OKTOBER”
Jaco Schoonderwoerd, banketbakker bij Bakkerij Stam: „Als banketbakker moet je heel creatief werken: hoe maak ik de koekjes mooi op en welke versieringen passen goed op de marsepeintaart? Vanaf half oktober bak ik ook de pepernoten. Dat is hier nog ambachtelijk handwerk. Ik rol het deeg uit tot een sliert van anderhalve meter. Omdat het deeg heel erg plakt, ligt er veel bloem op mijn werkbank – dat merk je later nog aan de pepernoot. Ik hak de deegrol in stukjes, dompel de deegstukjes onder in vet en plaats alle pepernoten op de bakplaat. Die bakken aan elkaar vast in de oven, maar door het vet schud je ze zo weer los. Even later liggen de pepernoten vers in de winkel. En hoewel ik ze maar enkele weken per jaar bak, verleer je het maken van goede pepernoten nooit.”

DECEMBERVERKOPEN
Top-tien van meest verkochte decemberproducten:
1. Roomboter amandelstaven en letters
2. Pepernoten
3. Speculaaspoppen
4. Appelbollen
5. Gevulde speculaas
6. Kerststollen
7. Kerstkransjes
8. Cake- en broodtulbanden
9. Oliebollen
10. Appelbeignets

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen