De Gouden Koets in zand

De beeldentuin van Adri en Joke van Ee geniet de laatste jaren landelijke bekendheid. Eerst door de beeldjes van beton en brons, vervolgens door het showroomdorp met woondecoraties, maar vooral door het zandsculpturenfestijn, waarmee Van Ee in 2009 begon. „In 2008 hadden we flink verbouwd en een mooie winkel gemaakt, maar begon ook de crisis. Zodoende ontstond het idee om met zandsculpturen te beginnen. Om de bezoekersstroom op gang te houden”, verklaart Van Ee. „Het lag dicht bij de beelden. Van een betonnen beeld naar een sculptuur van zand is niet zo’n grote stap.”
Hij begon met een expositie van een tiental kastelen van zand. De opkomst van het publiek viel hem een beetje tegen, zo bekent hij. „Er kwamen het eerste jaar ongeveer 60.000 mensen. De kosten zijn echter fors. Ik weet echter nog dat de directeur van het Dolfinarium me geruststelde. Hij adviseerde om ermee door te gaan. Het wordt steeds drukker, zo was zijn verwachting. Ik moet zeggen dat hij gelijk heeft gehad.”
Vorig jaar trok ’t Veluws zandsculpturenfestijn ongeveer 140.000 bezoekers. „Nu begin ik me af te vragen of we er straks nog wel allemaal in passen. De laatste jaren komen de mensen echt overal vandaan. We richten ons ook op het Vlaamse deel van België en op een stukje Duitsland, net over de grens. Men loopt hier vaak een halve dag rond. Daar hebben bezoekers wel een uurtje of meer rijden voor over.”

Eerbetoon
Na de kastelen volgden onder meer sculpturen van het Koninklijk Huis, beelden uit de Gouden Eeuw, uitvindingen en afbeeldingen uit grootmoeders tijd. Steeds weer waren de kunstwerken van zand tussen half april en eind oktober te zien. Binnen én buiten. Van Ee zoekt ieder jaar naar een nieuw onderwerp. „Ik wil een boodschap meegeven. In dit geval gaat het om een uitleg van het landleven, het jagen en een ode aan de natuur. Circa 30 procent van onze bezoekers komt jaarlijks. Een andere groep slaat een jaartje over. Beide groepen wil ik blijven verrassen.”
Hij bedenkt de thema’s zelf, met zijn medewerkers en zijn echtgenote. Vorig jaar liep hij al rond met de gedachte het werk van Rien Poort-vliet te laten uitbeelden. „Dat is mijn kunstenaar.” Maar doorslaggevend was het overlijden van zijn vader. „Hij was een hartstochtelijk natuurliefhebber en jager. Die onderwerpen zie je bij Rien terug. In die zin is het ook een stukje eerbetoon aan mijn vader.”
Voor het vervaardigen huurt hij ieder jaar een groep kunstenaars in. „Voor een flink deel zijn dat inmiddels oude bekenden, maar er zitten ook ieder jaar weer nieuwelingen bij. Dit jaar een Italiaan, een Engels en ook een Spaans meisje.”
Het overgrote deel van de zandkunstenaars is afkomstig uit Nederland. Daar wonen ongeveer 35 van de 350 kunstenaars die wereldwijd de kost verdienen met het vervaardigen van zandsculpturen.

Kathedralen
Beeldhouwer Lars Borst (48), een van de beeldhouwers van het eerste uur bij Van Ee en nu ontwerper van de expositie, heeft voor dat laatste wel een verklaring. „Het maken van beeldhouwwerken van zand heeft een flinke impuls gekregen in de jaren tachtig van de vorige eeuw, toen een groep van de Technische Universiteit Delft experimenten met zand uitvoerde om bouwprincipes, bijvoorbeeld van gotische kathedralen uit vorige eeuwen, beter te begrijpen. Omdat het duidelijk was dat er belangstelling van een breed publiek voor deze niche zou kunnen zijn, is een evenementenbedrijf in de arm genomen. Zo ontstond een eerste sculptuur bij Zeebrugge.”
Binnen is al in januari begonnen met de eerste bouwwerken. Daarnaast zijn in een ruimte 42 spreekwoorden uitgebeeld. Die groep van tien kunstenaars werd begin april met nog eens zeventien mannen en vrouwen uitgebreid om de sculpturen buiten op te bouwen en af te werken. Van Ee: „Ik geef aan hen, in tegenstelling tot wat op veel andere plaatsen gebeurt, behoorlijk wat tijd om de beeldhouwwerken te vervaardigden. Ik ga voor kwaliteit en vind de aankleding en afwerking belangrijk. Het moet tot in de puntjes zijn geregeld. Daarom is een mooie tuin aangelegd en is de locatie waar de beelden staan, opgeknapt.” Sommige kunstenaars verblijven op kosten van de organisator maandenlang in Garderen en omgeving.

Prins Bernhard
De uitvoering gebeurt aan de hand van schetsen, die de kunstenaars verder uitwerken. „Dit jaar was dat wat gemakkelijk, want we hebben de uitgewerkte prenten van Poortvliet ter beschikking.” Blikvanger is volgens Van Ee de Gouden Koets, getrokken door een span paarden. Rien Poortvliet maakte er de nodige tekeningen van. Hij was goed bevriend met prins Bernhard, die natuurlijk tussen de sculpturen in Garderen niet ontbreekt. In 1977 liep Poortvliet zelf, vermomd als lakei, mee naast de Gouden Koets.
Andere beelden zijn ontleend aan onder meer de boeken ‘Ark van Noach’ en ‘De vossen hebben holen’. In de begeleidende teksten wordt verwezen naar de christelijke achtergrond van Poortvliet, die zich regelmatig door Bijbelse thema’s liet inspireren.
In het najaar wordt alles weer opgeruimd. Jammer? Van Ee vindt van niet. „Dan hebben de mensen het wel gezien. Bovendien zou het alleen binnen kunnen blijven staan. De zandsculpturen zijn vorstgevoelig. Daarom beginnen we ieder jaar pas in april weer buiten.”

De Beeldentuin
De Beeldentuin is iedere werkdag geopend van 10.00 tot 17.30 uur en op zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur (op zondag gesloten). ’t Zandsculpturenfestival is op 15 april van start gegaan. De beelden van zand blijven staan tot en met 29 oktober.

www.beeldentuin.nl

“We werken in feite met legoblokjes”
Met trilplaten wordt het in bakken gestorte zand, vermengd met de juiste hoeveelheid water, aangestampt. „Als je de bekisting verwijdert, blijft een vierkant blok over.”
Beeldhouwer Lars Borst (48) uit Den Haag begon in 1999 met het maken van zandsculpturen. „Met het maken van beelden van ander materiaal viel geen droog brood te verdienen. Zand is ook geschikt materiaal en op deze manier kan ik dingen doen die ik leuk vind.”
Het zand is afkomstig uit de Maas. „Een relatief korte rivier, met hoekige korrels die in elkaar haken. Strandzand is ongeschikt. Dat is gladgeslepen door het getij en te vergelijken met pingpongballetjes. Om in de metafoor te blijven: wij werken in feite met legoblokjes.”
Het is volgens hem de kunst om de sculpturen zo uit de hakken en te scheppen dat de ‘overhang’ het aankan. Dus geen rechte arm; dan heb je ondersteuning nodig. Je moet net voor de grens die het zand aankan, ophouden. Voor wedstrijden gaan we soms iets verder, maar dit moet langere tijd blijven staan.”
Behalve voldoende technische vaardigheden is het juiste gevoel ook belangrijk. Lars, die de opleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten afrondde, vindt het juiste gevoel en voldoende fijne motoriek belangrijk. „En de juiste mentaliteit. Vaak ontbreekt het aan voldoende tijd. Het is een kwestie van je concentreren, snel beslissen en doen. In de wetenschap dat een eenmaal gemaakte fout je blijft achtervolgen.”
Een troffel is, samen met een schep, het belangrijkste gereedschap. „En verder een lepeltje, een bollenschepje, een paletmesje en eigenlijk alles wat uit de keukenla komt.” Als een sculptuur klaar is, wordt het gefixeerd, bespoten met een natuurlijkvriendelijk lijmpapje met water. Daarmee wordt voorkomen dat uitstekende delen uitdrogen en gaan verstuiven.
De sculpturen kunnen buiten aardig wat regen en wind verdragen. „Maar vorig jaar was het tijdens stortbuien in augustus wel een tijdje spannend, omdat de ondergrond het water niet meer aankon.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen