Zanchius bad voor de paus

Hieronymus Zanchius was een van die onbekende reformatoren die op de achtergrond veel hebben betekend. Hij werd in 1516 in Noord-Italië geboren en was op 15-jarige leeftijd wees. Hij werd toen in een Augustijner klooster geplaatst. Eerst in Bergamo, later in Lucca.
In Lucca kreeg hij nauw contact met prior Peter Martyr Vermygli. Deze was onder de invloed gekomen van de Reformatie en gaf dit door aan de kloosterlingen. Het hart van Hieronymus (inmiddels 25 jaar) werd onder diens preken over de Romeinenbrief geopend.
Toen een jaar later (1542) de Inquisitie kwam, vluchtte de prior. Acht jaar later viel de verdenking van ‘ketterij’ ook op Hieronymus. Hij verliet Lucca. Na omzwervingen in Italië en een verblijf in Genève, waar hij Calvijn hoorde, werd hij in Straatsburg hoogleraar.
Hij had het daar erg moeilijk. Hij zei namelijk geen aanhanger te willen zijn van Calvijn, Luther of Zwingli maar leerling van de Heilige Schrift. Zanchius meende dat, wanneer men zich uitgaf als zwingliaan, lutheraan of calvinist, dit scheuringen in de hand werkte. Hij wilde de reformatoren volgen voor zover zij naar de Schrift spraken.
Dat was tegen het zere been van de voorzitter van het kerkelijk convent, Johann Marbach, naar eigen zeggen een echte lutheraan. Verschillende zaken, zoals diens belijden van het leerstuk der verkiezing, volgens Luther „een heiligdom dat in waarde behoort gehouden te worden”, beleed hij niet. In tegenstelling tot Zanchius. Marbach werkte Zanchius tegen en maakte hem verdacht.

Toen Calvijn, die veel achting voor Zanchius had, hem in 1554 wilde aanstellen als hoogleraar in Genève, bewilligde hij niet. Hij wilde de strijd niet ontlopen. Ondertussen trouwde hij met de 19-jarige Violanthis Curione. Hun huwelijksgeluk duurde niet lang. De tweeling die ze hem schonk, overleed kort na de geboorte. Na ruim drie jaar huwelijksgeluk ontviel ze hem, in november 1556, na een vroegtijdige bevalling van opnieuw een tweeling.
Violanthis liet een rijk en ontroerend getuigenis na. Hoewel ook die tweeling stierf, mocht Zanchius toch met Job zeggen: „De Heere heeft gegeven, de Heere heeft genomen, de naam des Heeren zij geloofd.” Een jaar later hertrouwde hij met Lydia a Lumaga, die hem drie zoons en drie dochters schonk. Een van de dochters kreeg de naam van Zanchius’ eerste vrouw, Violanthis.
Omdat de theologische conflicten toenamen, ging hij in 1563 naar het Italiaanse Chiavenna, waar hij predikant werd. In 1567 werd hij de rechterhand van Ursinus in Heidelberg, als hoogleraar. Toen na de dood van Frederik III in 1576 de gereformeerde docenten uit Heidelberg moesten vertrekken, kwam hij in Neustadt terecht. Daar overleed hij in 1590.

Zanchius werd vooral bekend om zijn verdediging van de leer van de predestinatie en de volharding der heiligen. Maar tot de veertien stellingen die de hoofdinhoud van zijn theologie vormen, behoort ook zijn visie op de eindtijd en de antichrist. Ik citeer: „Om Lukas 18:8 en Romeinen 11:25 en 26 te verenigen, is het niet tegen Gods Woord om aan te nemen, wanneer die machtigste en laatste antichrist heersen zal, men wegens zijn tirannie weinig geloof op de aarde vinden zal, dat evenwel na zijn overwinning door de Geest van Christus de menigte der Joden zich bekeren zal, wat slechts door het geloof geschieden kan, zodat alsdan veel geloof op de aarde zijn zal.”
Heel bijzonder is dat Zanchius, die het pausdom van nabij kende, de paus niet de antichrist noemde, omdat het niet zeker was dat hij de zonde tegen de Heilige Geest had bedreven. Zanchius meende daarom dat we voor hem moesten bidden...

Ds. M. van Kooten, Elspeet

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen