Blij met elkaar

In het dagelijks leven geven we elkaar op allerlei manieren aandacht. Goedemorgen zeggen tegen je zoon die de trap afkomt, bijvoorbeeld. Vragen of het leuk was op school, als je dochter thuiskomt. Aardig kijken, glimlachen, zeggen dat je trots bent op het mooie rapport... Het zijn allemaal verbale of non-verbale vormen van aandacht geven. Positieve aandacht, in deze voorbeelden.
Er zijn ook negatieve vormen. Mopperen dat je zoon op het laatste nippertje uit bed komt, als hij de trap afkomt. Zeggen dat je dochter niet zo op het schoolplein moet blijven hangen. Boos kijken. Kritiek uiten op slechte cijfers...

Strooks
Al die soorten aandacht worden ook wel strooks genoemd. Er zijn dus positieve en negatieve strooks. Maar er is nóg een onderscheid te maken, namelijk tussen voorwaardelijke en onvoorwaardelijke strooks.
Een voorwaardelijk positieve strook is bijvoorbeeld het compliment van moeder aan haar dochter omdat ze de kamer zo netjes opgeruimd heeft. De voorwaarde was het opruimen van de kamer. Een voorwaardelijk negatieve strook kan moeder geven als de kamer niet netjes is opgeruimd: „Ik vind het niet leuk dat het nog zo’n rommel is op je kamer.” De voorwaarde was de rommel die niet opgeruimd was.

Onvoorwaardelijk
Een onvoorwaardelijk negatieve strook bevat een negatief oordeel over de persoon. Als vader een zucht slaakt en net hoorbaar „irritant jong” mompelt, doet hij een uitspraak over wie zijn zoon is, in plaats van over zijn gedrag.
Een onvoorwaardelijk positieve strook is een positieve boodschap over de ander, om wie hij is, zonder dat daar een voorwaarde aan verbonden is. Eigenlijk zeg je daarmee: het is fijn dat jij er bent. Dat kan letterlijk met woorden, zoals Kees deed toen hij thuiskwam, of meer indirect, door de wijze van reageren op de ander.

Balans
Op de onvoorwaardelijk negatieve strook na zijn alle soorten strooks belangrijk. Het is dus niet zo dat negatief hetzelfde is als fout en positief hetzelfde als goed. Het gaat om de balans tussen de positieve en voorwaardelijk negatieve boodschappen.
De negatief voorwaardelijke boodschappen horen bij het grenzen stellen, afspraken handhaven en corrigeren. Niets mis mee. Als de balans echter te veel naar de negatief voorwaardelijke boodschappen uitslaat, kan er een sfeer van kritiek en gemopper ontstaan. Je doet het niet zomaar goed. Of je moet, om aandacht te krijgen, iets doen wat commentaar of een bestraffing oplevert. Dat kan ook. Negatief gedrag wordt dan een manier om aandacht te krijgen.

Eigenwaarde
De positief voorwaardelijke strooks zijn uiteraard ook belangrijk; de complimenten om wat iemand heeft gedaan, gemaakt of gezegd, of om hoe iemand eruitziet. Maar let op de balans: een overmaat van deze boodschappen kan het signaal geven dat je alleen gezien wordt als je presteert of perfect werk levert.
De onvoorwaardelijk positieve strooks zijn van fundamentele waarde in elke relatie: de boodschap dat je ertoe doet, en dat je het waard bent om van te houden om wie je bent, heeft élk mens nodig. En zeker kinderen, die nog volop aan hun eigenwaarde aan het bouwen zijn.
Maar ook bij deze boodschap is het evenwicht belangrijk. Als er alleen maar positief onvoorwaardelijke strooks zijn, en geen correcties, kan dat onder andere leiden tot problemen met het omgaan met andermans grenzen en met kritiek.

Blij met elkaar
Het gaat dus om de balans, en het is goed om als ouders eens te kijken wat daar te winnen valt. Als het gemopper en het geklaag niet van de lucht zijn, kan het goed zijn te investeren in positief voorwaardelijke boodschappen. Maak er samen (met de kinderen) een doel van: we gaan elkaar vaker laten weten dat we iets van de ander knap, fijn of mooi vinden.
Het is ook mogelijk dat er best veel onvoorwaardelijk negatieve boodschappen worden uitgewisseld. Dat het gezinslid dat moeite heeft met veranderingen ‘de autist’ wordt genoemd. Of degene die gauw in tranen schiet ‘de jankerd’ of ‘de aansteller’. Zo snel mogelijk daarmee stoppen, is dan het devies. Hoog tijd om aan de slag te gaan met de positief onvoorwaardelijke strooks, waar mensen doorgaans minder scheutig mee zijn. Wat is er nu mooier dan elkaar regelmatig letterlijk te vertellen hoeveel we van elkaar houden en dat we blij zijn met elkaar?

Bas van Dijk is vader van vijf kinderen en zelfstandig psychosociaal hulpverlener (www.bascoaching.nl).

Strookmythen
In het gezin kunnen onbewuste regels over het geven van (positieve) strooks gelden, die ook wel strookmythen worden genoemd. Herken je als ouders een van deze ‘regels’ in je gezin? Verander ze in het positieve tegendeel. Dat maakt het klimaat in je gezin warmer.
• Geef geen strooks: Je geeft elkaar niet zomaar een compliment of aardige boodschap. Waarom zou je?
• Vraag geen strooks: Je vráágt toch geen aandacht of compliment? Je mag blij zijn als je spontaan een compliment krijgt.
• Accepteer geen strooks: Als iemand je complimenteert, wuif je het weg: „Dit kan iedereen, hoor.”
• Weiger geen strooks: Ook al krijg je alleen maar aardige dingen over bijvoorbeeld je uiterlijk te horen, weigeren mag niet.
• Geef jezelf geen strooks: Over jezelf zeggen dat je iets goed gedaan hebt, is arrogant.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen