”Vriendelijk” bevallen in een operatiekamer

Wie wil dat nou niet, operatief bevallen in een warme ruimte, met gedimd licht en muziek op de achtergrond? Nou, die vrouwen zijn er nog. ”Geen poespas, haal het kind er gewoon uit en klaar”, vinden zij. Maar het worden er steeds minder. Niet omdat het zachte licht en de behaaglijke temperatuur zo prettig zijn, wel omdat hét kenmerk van de natuurlijke keizersnede is dat de moeder haar kindje direct na de geboorte bij zich krijgt. De baby wordt op de borst gelegd, waar het rustig mag blijven liggen – als het medisch kán natuurlijk.

Gynaecoloog Van Meir:

“Wat mij betreft draait een natuurlijke keizersnede erom dat er alle aandacht is voor de geboorte van het kind”

Zowel moeders als vaders zijn enthousiast over de ”gemoderniseerde” keizersnede, ook wel ”gentle sectio” (aardige, lieflijke keizersnede) genoemd. Want al komt een kindje in een operatiekamer ter wereld, dat verandert niets aan het verlangen van ouders om hun baby zo snel mogelijk te zien en vast te houden. Die behoefte onderkennen steeds meer ziekenhuizen, in Nederland en in het buitenland. En dus veranderen operatiekamers in toenemende mate in ruimtes waar de moeder en haar kind centraal staan, in plaats van de ingreep. Sterker nog, sommige ziekenhuizen bieden in principe alleen nog deze vriendelijke variant van de keizersnede aan, zoals het Groene Hart ziekenhuis in Gouda. Jaarlijks bevallen hier 1200 vrouwen, van wie velen begeleid worden door gynaecoloog Van Meir.

„Zo’n 20 procent van de geboortes in ons centrum is een keizersnede en als het even kan, doen we de zogeheten natuurlijke ingreep”, vertelt ze. „Dus niet alleen bij de geplande bevallingen, maar ook bij de ongeplande werken we zo veel mogelijk op de nieuwe manier.” Gouda introduceerde de natuurlijke keizersnede zo’n twee jaar geleden, tegelijk met een nieuw geboortecentrum. Verloskamers zijn in het Groene Hart Ziekenhuis niet meer te vinden, wel 22 ”gezinssuites”, privékamers waar moeder, vader en kind samen zijn. De bevalling kan hier plaatsvinden, of in het geval van een keizersnede in de operatiekamer.

MEEKIJKEN

Het directe huid-op-huidcontact en aanpassingen aan de omgeving zijn niet de enige kenmerken van de natuurlijke keizersnede. Het tempo waarin de baby uit de buik wordt gehaald ligt lager dan bij een gewone ingreep. Daarnaast kunnen ouders meekijken: boven de operatietafel hangt een speciaal doek met een kijkscherm erin. „Op het moment dat de baby geboren wordt, vragen we of de moeder en vader het willen zien”, legt Van Meir uit. „Zo ja, dan halen we het lapje van het scherm, waardoor de buik zichtbaar wordt. Ik pak het kindje en draai het gezichtje langzaam naar de moeder. En dan leg ik het op haar borst. Daarna maak ik de buik dicht, dat duurt zo’n twintig minuten, en al die tijd kan het kindje blijven liggen. Na een gewone keizersnede neemt de kinderarts het mee voor onderzoek en de vader gaat dan mee. Nu kunnen ouders en kind bij elkaar blijven terwijl ik de buik dichtmaak.” Het geboortemoment wordt bewust ”gecreëerd”, vat Van Meir samen. „Er is rust en focus, daar vraag ik ook echt om.” Dit is geen vanzelfsprekendheid, want bij een natuurlijke keizersnede zijn zeker negen mensen aanwezig. „Behalve de ouders en ik zijn er de anesthesist, de kinderarts, ok-assistenten en verpleegkundigen. Dat is dus een hele club.”

Het dimmen van licht en verhogen van de temperatuur vindt de Goudse gynaecoloog minder belangrijk. „We hebben dat een tijdje gedaan, maar het voegde niet veel toe. Wat de temperatuur betreft was er ook wat weerstand bij collega’s. Want hoe warmer de ruimte, hoe meer kans er is op infecties. Wat mij betreft draait een natuurlijke keizersnede erom dat er alle aandacht is voor de geboorte van het kind. Mijn hele handelen is dáárop gericht.”

De gentle sectio heeft verschillende medische voordelen, vertelt Van Meir. „Een langzame geboorte is gunstig voor het op gang komen van de ademhaling. Bij een keizersnede heeft een kind namelijk geen tijd om zich voor te bereiden op de geboorte. Er zijn immers geen weeën of andere prikkels. Daardoor heeft een baby soms moeite om zelf te gaan ademen. Bij een gentle sectio zien we dit minder vaak.”

Dat de baby een tijdje bij de moeder blijft liggen, lijkt ook een positief effect te hebben op het op gang brengen van de borstvoeding. „Daar zijn we blij mee, want in het algemeen is de kans dat een moeder na een keizersnede borstvoeding geeft kleiner dan na een vaginale bevalling.”

MOEDER-KINDBAND

En dan de moeder-kindband: komt die beter op gang door het directe huid-op-huid-contact? Het is lastig om hierover een oordeel te geven, zegt Van Meir. Sommigen zeggen van wel, anderen ervaren geen verschil. „Wat we in elk geval merken, is dat moeders tevredener zijn over de bevalling en de tijd daarna. Het eerste uur na een geboorte is sowieso heel bijzonder, een kind is dan heel alert, dus om dat uur samen door te brengen, is iets heel moois.”

Maar, zegt ze ook: „Er zijn mensen voor wie het allemaal niet zo hoeft, meekijken bijvoorbeeld.” Prima. De patiënt is koning, lacht ze. Bedenkelijker is ze over vrouwen die juist nog verder willen gaan dan meekijken en zelf letterlijk hun handen uit de mouwen willen steken. „Dit hoorde ik van een collega, die dat geen enkel probleem vindt. De gynaecoloog pakt het kindje bij hoofd of oksels en de moeder mag het dan omhoogtrekken, ze heeft trouwens wel handschoenen aan.” Wat Van Meir betreft blijft het in haar ziekenhuis voorlopig nog bij een rustige, natuurlijke keizersnede. Die is in haar ogen al bijzonder genoeg.

HOE BEVIEL DE NATUURLIJKE KEIZERSNEDE? EEN SELECTIE UIT DE REACTIES OP FACEBOOK

ROSALIEN DE VRIES-JANSE

(ZIE FOTO’S KEIZERSNEDE):

”Ik heb drie keer een ”natuurlijke keizersnede” gehad. een fijne ervaring, ondanks de zware ingreep. de laatste keer voelde ik de ruggenprik niet, tijdens de tweede bevalling ging dat minder prettig.”

ARIANNE V.D. MAAS:

”Ik heb drie keer een keizersnede gehad. de eerste keer met spoed onder narcose, de tweede keer moest de baby gelijk naar de kinderafdeling. de derde keer ging het op de ”natuurlijke” manier. Wat een verschil met de voorgaande keren!”

JOSÉ BEKKEMA-FABER:

”Ik heb twee keer een keizersnede gehad. Bij de tweede bevalling hebben we bewust gekozen voor een ziekenhuis waar ik het kindje direct bij me kon krijgen. Blij met die keuze!”

ADRIE STOK:

”Ik kreeg een spoedkeizersnede, dan heb je geen keus. Het nare hiervan vond ik dat je helemaal niets van de bevalling meekrijgt, door de narcose.”

INGE VAN DEN BERGE:

”Ik zag erg tegen de ruggenprik op, maar die viel me mee. Wij vonden het een heel speciale ervaring. toen de arts mijn buik had geopend, lieten ze het doek zakken en werd onze dochter heel rustig geboren. meteen vergaten wij het hele team dat op de operatiekamer aanwezig was.”

ANNETTE TEN KLOOSTER:

”Ik heb vier keer een keizersnede gehad. tijdens de laatste bevalling kon ik alles op een videoscherm volgen en kreeg ik de kleine bij me onder de deken. een heerlijk gevoel.”

WILLEMPJE LANDWAART:

”De ”natuurlijke keizersnede” is me ontzettend goed bevallen. mocht het in mei weer nodig zijn, dan opnieuw een ”gentle sectio” in het Meander Medisch Centrum.”

Kenmerken van de natuurlijke keizersnede

Een standaardaanpak van de natuurlijke keizersnede bestaat niet, maar in het algemeen heeft de ”gentle sectio” de volgende kenmerken:

* De gewone bevalling wordt zo veel mogelijk nagebootst: moeder en kind staan centraal.

* Het tempo waarin de baby uit de buik wordt gehaald ligt lager dan bij een normale keizersnede.

* Ouders mogen meekijken met de geboorte (maar het hoeft niet).

* Het kindje wordt direct na geboorte op de borst van de moeder gelegd, waar het mag blijven liggen.

* De kinderarts staat paraat en komt alleen in actie als het nodig is. Hij of zij kijkt dus niet meer standaard de baby na.

* De temperatuur in de operatiekamer is hoger dan normaal: geen 18 graden maar 22 of zelfs 24 graden.

* Het licht wordt soms gedimd.

* Als ouders het willen, kan er muziek aanstaan.

Nog weinig onderzoek naar natuurlijke keizersnede

De meeste medische behandelingen worden eerst uitentreuren onderzocht voordat artsen ze gaan toepassen op patiënten. De natuurlijke keizersnede is een uitzondering. Er is nog maar weinig onderzoek gedaan naar bijvoorbeeld de veiligheid van de aangepaste ingreep of de effecten ervan op moeder en kind.

Daar komt langzaam verandering in. Het Martini Ziekenhuis in Groningen, dat de ”gentle sectio” in 2011 als standaardbehandeling heeft ingevoerd, deed een kleinschalig onderzoek onder de eigen patiënten. De resultaten zijn vorig jaar gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Volgens het ziekenhuis blijkt uit de studie dat de vriendelijker procedure even veilig is als de standaardbehandeling. De onderzoekers vergeleken de gegevens van 311 vrouwen die de natuurlijke ingreep ondergingen met die van 403 vrouwen die de standaardkeizersnede kregen. De gentle sectio leidt niet tot meer complicaties bij moeder en kind, stellen de onderzoekers. Ook de hersteltijd was korter, de opnameduur was korter en de baby’s werden minder vaak opgenomen op de kinderafdeling. Wel duurde de operatie bij de natuurlijke ingreep langer.

De onderzoekers noemen de resultaten bemoedigend, maar wijzen er ook op dat de studie kleinschalig is en meer onderzoek wenselijk is.

Het Groningse ziekenhuis noemt de ingreep trouwens ”huid-op-huid-sectio”, omdat dit volgens de artsen de kern van de procedure beschrijft. „En er is weinig natuurlijks aan een sectio.” De onderzoekers verwachten dat „gezien de toenemende vraag van ouders naar de huid-op-huid-sectio alle ziekenhuizen met verloskunde een vorm van deze techniek gaan aanbieden en dat dit de standaardwerkwijze zal worden.”

”Voor de band met je kind maakt de bevalling niets uit”

„De ene vrouw is emotioneler dan de andere. Ik ben nogal nuchter. Haal het kind eruit, zorg dat de boel dicht is en daarna krijg ik het wel te zien.” Maartje Nieuwenhuijse (33) uit Alblasserdam kreeg haar drie kinderen met een keizersnede. De laatste keer beleefde ze de ‘natuurlijke’ variant. Als ze eerlijk is? Ze griezelt er een beetje van.

„Ik ben operatieassistent in het Erasmus MC in Rotterdam en heb bij honderden keizersneden geassisteerd. Bijna altijd gaat het goed, maar ik heb ook een aantal keren meegemaakt dat er iets niet goed ging. Met de moeder, of met het kind. Dat is heel naar, dat wil je absoluut voorkomen. Ik denk dan ook: doe gewoon de basisdingen in de ok en laat het daarbij. Neem geen risico’s als het niet nodig is. Wij als operatieassistenten bewaken de steriliteit en die is echt heel snel in gevaar, zeker als het doek naar beneden gaat en de handen van de vader en moeder in de buurt van het operatiegebied komen. Je weet niet wat die handen gaan doen... Mensen zonder medische achtergrond hebben geen idee hoe belangrijk steriliteit op een ok is en dat ze echt overal van af moeten blijven.

Ik denk dat het voor de band met je kind niets uitmaakt of je het wel of niet direct bij je hebt gekregen. Maar natuurlijk was het heel fijn dat onze jongste, Jelle, direct na de geboorte op mijn borst werd gelegd. Toch heb ik de natuurlijke keizersnede niet als bijzonderer ervaren dan de standaardingrepen. Ja, mijn oudste twee gingen na de geboorte even weg, maar ik wist dat dat zou gebeuren. Het duurde niet lang, tien minuutjes of zo, en mijn man ging mee. Zo gaat dat altijd, dus verwisseling, waar sommige mensen nog steeds bang voor zijn, is echt niet aan de orde. Dat mijn eerste zwangerschap uitliep op een keizersnede, had ik niet verwacht. Maar ik kreeg zwangerschapsvergiftiging en moest in de 37e week ingeleid worden. Het werd een vreselijke bevalling, want ontsluiting bleef uit. Na 36 uur is besloten een keizersnede te doen. Ik was daar heel blij mee. Omdat het vermoeden was dat volgende bevallingen op een soortgelijke manier zouden verlopen, werd al snel besloten opnieuw voor keizersneden te gaan.

Hoe een keizersnede ook gebeurt, je krijgt sowieso een ruggenprik – tenzij er zo veel spoed is dat je helemaal onder narcose gaat. Maar dat gebeurt gelukkig heel weinig, want vaak is een ruggenprik net zo snel gezet. Maar ook die prik doet iets met je, je bloedvaten gaan openstaan, waardoor je het gevoel kunt hebben dat je flauwvalt. Dat overkwam mij ook. Bij mijn derde kindje kon ik ineens ook niet meer slikken en toen moest ik bijna nog helemaal onder narcose worden gebracht. Gelukkig was het uiteindelijk niet nodig. Omdat ik weet dat veel zwangere vrouwen zich niet lekker kunnen gaan voelen na een ruggenprik, is dat voor mij ook een reden om te zeggen: laat het ok-team gewoon zijn ding doen en ga daarna genieten.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen