Wereldberoemde kwekerij om de hoek

Aarzelend rijdt een auto met een Belgisch kenteken over een zandpad tussen Ede en Lunteren. Het is moeilijk voor te stellen dat hier, midden tussen de landerijen, ergens achter deze hoge beukenhaag, een wereldberoemde kwekerij gevestigd is. Maar dan staat er een bordje: rechtsaf voor parkeren Hessenhof. Een verrassend ruime parkeerplaats is het. Er staan al heel wat auto’s, en afgaande op de kentekenplaten is de Belg vandaag niet de enige buitenlandse klant. Een grote kas bij de ingang is ingericht als gezellige koffieruimte – je mag zelf wat te drinken pakken, het geld kun je op een schoteltje leggen. Aan de muur boven de boekentafel hangt een paginagroot Engelstalig krantenartikel, uit de Financial Times van vorig jaar. Over de Hessenhof.

Aan dezelfde muur vind je een indrukwekkende lijst met namen van de planten die je hier kunt kopen, met ernaast een plattegrond waar je ze kunt vinden. Als je wilt, kun je tussen de duizenden soorten zo precies de plant vinden die je zoekt. Maar minstens zo leuk is het om een van de eigenaars, Hans en Miranda Kramer, even aan te schieten. Elke plant die ze verkopen kennen ze, en bij elk ras hebben ze een verhaal. Als je nog geen plantenliefhebber was, zou je het hier zomaar kunnen worden.

Er komen regelmatig groepen en tuinclubs voor een rondleiding, maar ook als je in je eentje bent, neemt Hans Kramer alle tijd. Precies zoals hij ook zijn planten alle tijd en aandacht geeft. Want dan komen ze pas echt tot hun recht, vertelt hij, terwijl hij koers zet richting de moederplantentuin. „Hier hebben we 6000 soorten staan, waaronder veel oude rassen. In de kassen worden de stekjes en zaden uit deze tuin opgekweekt.”

Verderop, in een schuur, zijn een Britse en een Amerikaanse stagiair bezig met het oppotten van jonge plantjes. Buiten is een Oostenrijkse studente in de weer met zakken compost. „Scholen sturen hun stagiairs graag naar de Hessenhof, omdat ze hier hele proces kunnen meemaken”, vertelt Kramer. Een echte kwekerij vermeerdert zelf en kweekt de planten ook zelf op, vindt hij. „Vroeger was dat heel normaal, maar in de vaart der volkeren menen veel mensen dat het niet meer efficiënt is om het zo te doen en wordt alles opgesplitst.”

TURF

De Hessenhof is ook een biologische kwekerij. Dat betekent dat chemische stoffen en kunstmest niet gebruikt worden. Ook turf komt er bij de Kramers niet in. „Turf is een massaopslag van CO2, en dat komt vrij, of je het nu verbrandt of het in de tuinbouw gebruikt. Bovendien halen ze het met zeer vervuilende schepen helemaal ergens uit Letland, waar vervolgens kale grond achterblijft. Er worden met het oog op verduurzaming allerlei maatregelen genomen die relatief weinig effect hebben, maar als het gaat om turf is er nog een wereld te winnen, zeker voor een tuinbouwland als Nederland.” Kramer loopt richting de enorme composthopen achter op het terrein. De gemeente Ede levert afgevallen blad aan – niet van de straat, omdat daar te veel vuil tussen zit, maar bijvoorbeeld van het kerkhof of het kazerneterrein. Dat verandert hier in een paar jaar tijd in groeizame bladaarde, die de Hessenhof zelf gebruikt in de kwekerij. Bezoekers kunnen ook zakken met gezeefde bladaarde kopen. De verkoop loopt zo goed, dat Kramer overweegt om ermee te stoppen. „De zorg voor de planten mag er niet onder lijden”, vindt hij. Een eindje verder liggen de zaaibedden. „Kijk”, wijst Kramer. „Hier hebben we trillium gezaaid. Die plant zie je bijna nergens. Dat komt doordat trillium dubbele kiemrust nodig heeft. Afgelopen juni hebben we het gezaaid en nu moet het zaad nog een zomer en een winter blijven liggen. In het voorjaar van 2020 gaat het pas kiemen. Waarom zou je iets wat zo veel tijd nodig heeft toch willen zaaien? Ten eerste omdat het een hele mooie plant is. Ten tweede omdat je er jarenlang plezier van hebt. Planten die langzaam groeien, worden ook heel oud.

3000 SOORTEN

En dan zijn er ook nog de verkoopbedden: talloze vakken met planten, soort bij soort. Bezoekers lopen ertussendoor. Of ze staan een poosje stil. Om te kijken. Te ruiken. Te genieten. Je kunt hier uren ronddwalen. Even aanwippen is er sowieso niet bij in de Hessenhof. Probeer in korte tijd maar eens een paar planten uit te zoeken als er 3000 soorten staan.

Gelukkig hoef je het niet allemaal zelf uit te zoeken. Als we weer terug zijn in de koffiekas, overhandigt Kramer mij de plantengids, een begrip onder vaste klanten van de Hessenhof. Het is een kloek boekwerk waarin hij samen met zijn vrouw alle soorten beschrijft die ze kweken.

In de catalogus staat niet alleen informatie over bloeitijd en de hoeveelheid zonlicht die een plant nodig heeft, maar zijn ook allerlei bijzonderheden en tips te vinden. De beschrijvingen hebben in veel gevallen een persoonlijk tintje: de Kramers vertellen wat ze zelf zo mooi vinden aan de planten die ze verkopen, en soms beschrijven ze ook hoe ze aan bepaald ras gekomen zijn, of tussen welke andere soorten de plant het meest tot zijn recht komt.

De gids, ter plaatse te koop voor 5 euro en per post te ontvangen voor 7 euro, biedt een schat aan informatie en wordt regelmatig aangevuld. „Ik weet van mensen die hemophun nachtkastje hebben liggen”, lacht Kramer. „Dat vind ik wel een compliment.”

De Hessenhof maakt nauwelijks reclame, vertelt hij. „De meeste bezoekers horen via via over ons. Soms komen ze van ver over de landsgrenzen. Die internationale belangstelling is natuurlijk leuk, maar ik zou het ook wel mooi vinden als boeren die hier in de buurt wonen ons zouden weten te vinden. Het gebeurt soms dat buitenlandse bezoekers aan buurtbewoners de weg vragen naar de Hessenhof en dat die dan nog nooit van ons hebben gehoord.”

Als mensen de weg naar de Hessenhof eenmaal gevonden hebben, komen ze vaak ook terug. Allereerst vanwege het enorme sortiment winterharde vaste planten. Dat staat in schril contrast met de enkele tientallen soorten die bij een doorsnee-tuincentrum te vinden zijn.

„De herfst is de beste tijd om te planten, want dan hoeven de planten niet te groeien en kunnen ze zich volledig richten op het wortelen. Maar moet je in die tijd eens naar het tuincentrum gaan. Je vindt er bijna niets, want ze zijn bang dat ze er anders mee blijven zitten in de winter.”

PATENTEN

Hoe komt de Hessenhof überhaupt aan al die honderden verschillende soorten? „Dat is zo gegroeid”, lacht Kramer. „Toen ik hier in 1980 begon, was dit een stukje bouwland van mijn opa. Ik ben een echte verzamelaar, dus dan gaat het eigenlijk vanzelf. We doen regelmatig aan zaaduitwisseling, bijvoorbeeld met een botanische tuin in Engeland of een Amerikaanse plantenverzamelaar. En onze klanten zijn ook een belangrijke bron, juist ook omdat ze overal vandaan komen. Er is bijvoorbeeld een man uit Letland die hier al tien jaar elk jaar komt. En altijd neemt hij weer iets mee.”

Daarnaast hebben de Kramers zelf ook een paar soorten ontwikkeld door rassen te kruisen. „De salvia ”nachtvlinder” bijvoorbeeld. Die wordt inmiddels wereldwijd verkocht. Maar ik vraag er geen patent op aan hoor, want daar ben ik tegen. Wij hebben die soort niet gemaakt; dat hebben de bijen gedaan.” Als planten niet gepatenteerd zijn, kunnen de prijzen ook laag blijven. Daardoor zijn klanten bij de Hessenhof niet per se duurder uit dan in het tuincentrum. Bovendien valt op de kwaliteit van de planten die daar te koop zijn nog wel wat af te dingen, stelt Kramer. „Ze komen vaak uit het weefselkweeklab, waar ze vermeerderd worden met behulp van groeihormonen. Vroeger noemden we dat turboplanten; nu de term plofkippen bestaat, kunnen we ze ook wel plofplanten noemen. Het eerste jaar zijn ze prachtig, maar daarna zakken ze in elkaar. Veel mensen denken dan: zie je wel, het werkt toch niet bij mij. En vervolgens leggen ze hun tuin vol met tegels.”

Toch is hij niet somber gestemd over de toekomst. „De nieuwe generatie heeft meer oog voor duurzaamheid. Er komen de laatste jaren regelmatig jonge mensen die hun kinderen willen laten zien hoe planten groeien. Of ze hebben een tuinarchitect ingeschakeld en komen hier het hele beplantingsplan kopen.”

Voor zijn inkomsten moet hij het echter vooral hebben van de echte tuinliefhebbers en plantenverzamelaars, die regelmatig terugkomen voor iets nieuws. „Maar er zijn ook mensen die alleen even langskomen om in de moederplantentuin te wandelen en een kopje thee te drinken. Die zijn net zo goed welkom.”

De Hessenhof is jaarlijks van maart tot november geopend op donderdag, vrijdag en zaterdag. Ga naar hessenhof.nl voor meer informatie en een digitale catalogus.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen